Şi Jinpiñ men Uañ Çişan. Foto: South China Morning Post.

AQŞ-Qıtay arasındağı ekonomikalıq şielenisterdiñ artuına baylanıstı Qıtay basşısı  eki el arasındağı jağdaydı retke salu mindetin Uañ Çijanğa jüktegen. Qıtay ükimeti lauazımdılarınıñ sözinşe, Uañ Çişan Şi Jinpiñnıñ senimdi jaqtastarınıñ biri jäne bwğan deyin eldegi sıbaylas jemqorlıqqa qarsı küreste Şi Jinpiñniñ senimine ie bolğan kadrı.

Zeynet jasına jetken Uañ Çişan bıltır qazan ayında QKP-dağı joğarı lauazımdı qızmetinen şegingen. Derekközderdiñ aytuınşa, Şi Jinpiñ senimdi adamı Uañ Çişanğa özge de jauaptı qızmet orındarın dayındap qoyğan, aytalıq öziniñ orınbasarı etudi de közdegen.

Soñğı birneşe ayda Uañ Çişan AQŞ-tıñ qarjı ministri Henri Paulson (Henry Paulson) jäne özge de iri käsipkerlermen kezdesken. Uañ Çişan kezdesken bwl adamdar onıñ jiırma jıldan astam ülken sayasat sahnasında tanısıp, qarım-qatınas ornatqan adamdarı. Onıñ kömekşileriniñ biri, Uañ Çişan QKP-dağı lauazımdı qızmetinen ketuden bwrın Qıtayğa saparlay kelgen  amerikalıq «köne dosımen» kezdesken. Bwl adam AQŞ ükimetiniñ ekonomikağa jauaptı ökilderiniñ biri. Uañ Çişan odan Tramptıñ sayasatı turalı birqatar mäselelerdi egjey-tegjeyli wğısqan.

Qıtaydıñ joğarı lauazımdılarınıñ pikirine sensek, Uañ Çişan bwğan deyin  de eñ kürdeli äri qiın mäselelerle suırılıp şığıp, öziniñ iskerligimen közge tüsken, täjribeli sayasatker. Onıñ qazirgi Qıtay biligindegi ornı men ıqpalı da joğarı. Qıtaylıq sayasatkerler onı «ört söndiruşi» dep atasadı. Sonımen birge Qıtay lauazımdıları Uañ Çişannıñ AQŞ-pen qayşılıqtı retteude özindik täjiribesi bar dep qaraydı. Sonday-aq, QHR törağasınıñ orınbasarı tek simvoldıq ataq qana, ol bwl lauazımı arqılı sırtqı isterge kedergisiz aralasa aladı.

Ötken ğasırdıñ 90 jıldarı Uañ Çişan AQŞ-tağı eñ ıqpaldı adamdarmen baylanıs ornatu arqılı, sol kezdegi Qıtaydıñ eñ ülken ekonomikalıq qiınşılığın şeşuge ülken üles qosqan. Al sodan on jıldan keyin Qıtaydıñ sauda ökili retinde AQŞ qarjı ministri Timoti Geynermen (Timothy Geithner) betpe-bet kelgen. Qıtay ükimeti soñğı jıldarı eline saparlay kelgen AQŞ lauazımdıların mindetti türde Uañ Çişanmen kezdestirip otırğan.

Tramp ükimeti qayşılıqtı retteu üşin Qıtay tarabı eki el qatınasına sayasi özgerister engizui kerek dep sanaydı. AQŞ lauazımdılarınıñ aytuınşa, osığan deyin  AQŞ ükimeti eki el qarım-qatınasınıñ ornıqtılığı üşin Qıtay ükimetiniñ aytqandarına bärine senip kelgen. Al, bıltır küzde AQŞ-Qıtay ükimet basşılarınıñ joğarı kezdesu otırısı kezinde, AQŞ qatañ poziciya wstanıp, eki jaq ortaq mämilege kelise almağan. Qazir AQŞ-Qıtay arasındağı bastı qayşılıq sauda qarım-qatınasında ortaq wstanımğa kele almauı. Äri eki ükimet te bir-birine jol bergisi joq.

AQŞ qarjı ministri David Malpas (David Malpass) bwl turalı taraptar qaytadan kelisim-şart jöninde til tabısa aladı, degenmen, Qıtaydıñ sauda sayasatı jäne ükimetke qarastı käsiporındarına basımdıq berui AQŞ-tıñ äli de alañdatıp otırğanın aytadı.

“The Qazaq Times”