Foto: Kapital.kz

Naurız ayında Astana qalasında ortalıq Aziya elderiniñ basşıları bas qospaq. Memleket basşılarınıñ sammitin wyımdastıruğa mwrındıq bolğan Qazaqstan prezidenti Nwrswltan Nazarbaev pen Özbekstan basşısı Şavkat Mirzieev. Qos prezidenttiñ bastaması Ortalıq Aziya elderin biriktire ala ma?

Keñester odağı qwlağalı beri Ortalıq Aziya elderi basşıları türli bas qosularda jeti integraciyalıq joba talqıladı. Biraq onıñ bir de bireui qabıldanğan joq. Ärkim öz degenin aytıp, biri kölge, biri şölge süyredi. Endi mine, birneşe jıldı artqa tastap Ortalıq Aziya elderiniñ basşıları naurız ayında Astana qalasında bas qospaq. Atalmış bas qosuğa qazirdiñ özinde Qazaqstan, Özbekstan, Resey elderiniñ sarapşıları türli boljamdar aytuda. Biraq bügin biz boljamdarğa emes osı uaqıtqa deyin sammiti wyımdastıruşı qos prezidenttiñ istegen jwmıstarına qısqaşa toqtalamız.

Özbekstanda 2016 jılı bilik basına Şavkat Mirzieev kelgeli beri Ortalıq Aziya elderi basşılarınıñ bir-birine qonaqqa baruı jiiledi. Eñ birinşi kezekte Qazaqstan men Özbekstan arasındağı qarım-qatınas jaña deñgeyge köterildi. Eki el arasındağı sauda aynalımı ötken jıldarmen salıstırğanda 30 payızğa östi. Şekaradağı keden beketteri kürdeli jöndeuden ötip, jük tasımalı birşama jaqsardı. Nwrswltan Nazarbaev pen Şavkat Mirzieev birneşe ret kezdesu ötkizdi. Türli memleketaralıq qwjattarğa qol qoyıldı.

Nwrswltan Nazarbaev «Astana klubınıñ» üşinşi otırısında: «Bizdiñ tarihımız, dinimiz, mädenietimiz bir. Qwday bizge bir-birimizge kömektesuge, aymaq qauipsizdigin qamtamasız etuge, birge boluğa jazdı. Qazir osığan baylanıstı Özbekstanda köptegen özgerister bolıp jatır. Men bwnı sırttay baqılap otırmın. Biz qolımızdan kelgenşe kömektesudemiz. Bwnday özgerister Täjikstanda da, Türkimenstanda da jürgizilude. Jaqında Qırğızstanda prezident saylauı ötti. Men Ortalıq Aziya bolaşağına ülken senimmen qaraymın. Biz birge boluımız kerek. Bizdi qwday qosqan. Bwl bireuge qarsı birigu emes, bwl bizdiñ memleketterimizdiñ damuı men halqımızdıñ bolaşağı üşin birigu» - degen bolatın. Nazarbaevtıñ osı mälimdemesinen keyin Şavkat Mirzieev Samarqant qalasında ötken halıqaralıq konferenciyada: «Ortalıq Aziya elderiniñ tarihı, dini, dästüri bir. Bizdiñ mıñdağan jıldıq tarihımız bar. Biz Euraziyanıñ jüregimiz. Özbekstan Ortalıq Aziyanıñ damuı üşin körşilerimen birigip jwmıs isteuge qaşan da dayın. Ortalıq Aziyadağı 70 million halıqtıñ bügini men erteñi aymaqtağı memleketterge baylanıstı» - dedi. Bir sözben aytqanda qos prezident bir-birmen kelisip alğanday mälimdemeler jasadı. Ärine bwnıñ barlığı kezdeysoqtıq boluı mümkin. Biraq kezdeysoqtıq jii qaytalanatın bolsa, onda ol kezdeysoqtıq emes josparlı jwmıs sipatın aladı.

Bwdan bölek jaqında Nwrswltan Nazarbaev Uaşingtonğa resmi is-saparmen bardı. Onda ol AQŞ prezidenti Donal'd Tramppen kezdesip, aymaq qauipsizdigi men özara äriptestikti damıtu jöninde kelissözder jürgizdi. Nazarbaevtıñ resmi is-saparımen qatar N'yu-York qalasında Ortalıq Aziya elderiniñ sırtqı ister ministrleri AQŞ memlekettik hatşısı Reks Tillersonmen «S5+1» jobası ayasında kezdesu ötkizdi. Osı twsta Resey Sırtqı ister ministri Sergey Lavrov «S5+1» kezdesui ötpey jatıp qañtar ayınıñ 15-si küni AQŞ pen Ortalıq Aziya elderine eskertu jasadı. Onda ol: «Eger bizdiñ amerikalıq äriptesterimiz bizdiñ ortalıq aziyalıq dostarımızben kezdesuinde ekonomika emes geosayasat twrğısında kelissöder jürgizetin bolsa, onda olardıñ barlığı bwnıñ jaqsılıqqa aparmaytının köretin boladı» - dedi. Biraq Resey tarapınıñ bwl mälimdemesine AQŞ ta, Qazaqstan da, Özbekstan da eşqanday jauap qatqan joq. Reseydiñ eskertuine jauap qatu bılay twrsın jaqın künderi Nwrswltan Nazarbaevtan keyin Uaşingtonğa resmi is-saparmen Özbekstan prezidenti Şavkat Mirzieev baradı. Ol da AQŞ prezidenti Donal'd Tramppen kezdesip, Ortalıq Aziyadağı qauipsizdik pen eki el arasındağı äriptestik jöninde kelissözder jürgizedi dep kütilude.  Osıdan keyin Ortalıq Aziya elderi basşılarınıñ sammitin ötkizu men aymaqtağı bes memlekettiñ jaña integraciyalıq bastamalar jasauğa wmıtılısınıñ "kezdeysoqtıq" attı jeliniñ qaydan esetinin añğara beriñiz.

“The Qazaq Times”