فوتو: Kapital.kz

ناۋرىز ايىندا استانا قالاسىندا ورتالىق ازيا ەلدەرىنىڭ باسشىلارى باس قوسپاق. مەملەكەت باسشىلارىنىڭ ءسامميتىن ۇيىمداستىرۋعا مۇرىندىق بولعان قازاقستان پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازارباەۆ پەن وزبەكستان باسشىسى شاۆكات ميرزيەەۆ. قوس پرەزيدەنتتىڭ باستاماسى ورتالىق ازيا ەلدەرىن بىرىكتىرە الا ما؟

كەڭەستەر وداعى قۇلاعالى بەرى ورتالىق ازيا ەلدەرى باسشىلارى ءتۇرلى باس قوسۋلاردا جەتى ينتەگراتسيالىق جوبا تالقىلادى. بىراق ونىڭ ءبىر دە بىرەۋى قابىلدانعان جوق. اركىم ءوز دەگەنىن ايتىپ، ءبىرى كولگە، ءبىرى شولگە سۇيرەدى. ەندى مىنە، بىرنەشە جىلدى ارتقا تاستاپ ورتالىق ازيا ەلدەرىنىڭ باسشىلارى ناۋرىز ايىندا استانا قالاسىندا باس قوسپاق. اتالمىش باس قوسۋعا قازىردىڭ وزىندە قازاقستان، وزبەكستان، رەسەي ەلدەرىنىڭ ساراپشىلارى ءتۇرلى بولجامدار ايتۋدا. بىراق بۇگىن ءبىز بولجامدارعا ەمەس وسى ۋاقىتقا دەيىن ءسامميتى ۇيىمداستىرۋشى قوس پرەزيدەنتتىڭ ىستەگەن جۇمىستارىنا قىسقاشا توقتالامىز.

وزبەكستاندا 2016 جىلى بيلىك باسىنا شاۆكات ميرزيەەۆ كەلگەلى بەرى ورتالىق ازيا ەلدەرى باسشىلارىنىڭ ءبىر-بىرىنە قوناققا بارۋى جيىلەدى. ەڭ ءبىرىنشى كەزەكتە قازاقستان مەن وزبەكستان اراسىنداعى قارىم-قاتىناس جاڭا دەڭگەيگە كوتەرىلدى. ەكى ەل اراسىنداعى ساۋدا اينالىمى وتكەن جىلدارمەن سالىستىرعاندا 30 پايىزعا ءوستى. شەكاراداعى كەدەن بەكەتتەرى كۇردەلى جوندەۋدەن ءوتىپ، جۇك تاسىمالى ءبىرشاما جاقساردى. نۇرسۇلتان نازارباەۆ پەن شاۆكات ميرزيەەۆ بىرنەشە رەت كەزدەسۋ وتكىزدى. ءتۇرلى مەملەكەتارالىق قۇجاتتارعا قول قويىلدى.

نۇرسۇلتان نازارباەۆ «استانا كلۋبىنىڭ» ءۇشىنشى وتىرىسىندا: «ءبىزدىڭ تاريحىمىز، ءدىنىمىز، مادەنيەتىمىز ءبىر. قۇداي بىزگە ءبىر-بىرىمىزگە كومەكتەسۋگە، ايماق قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋگە، بىرگە بولۋعا جازدى. قازىر وسىعان بايلانىستى وزبەكستاندا كوپتەگەن وزگەرىستەر بولىپ جاتىر. مەن بۇنى سىرتتاي باقىلاپ وتىرمىن. ءبىز قولىمىزدان كەلگەنشە كومەكتەسۋدەمىز. بۇنداي وزگەرىستەر تاجىكستاندا دا، تۇركىمەنستاندا دا جۇرگىزىلۋدە. جاقىندا قىرعىزستاندا پرەزيدەنت سايلاۋى ءوتتى. مەن ورتالىق ازيا بولاشاعىنا ۇلكەن سەنىممەن قارايمىن. ءبىز بىرگە بولۋىمىز كەرەك. ءبىزدى قۇداي قوسقان. بۇل بىرەۋگە قارسى بىرىگۋ ەمەس، بۇل ءبىزدىڭ مەملەكەتتەرىمىزدىڭ دامۋى مەن حالقىمىزدىڭ بولاشاعى ءۇشىن بىرىگۋ» - دەگەن بولاتىن. نازارباەۆتىڭ وسى مالىمدەمەسىنەن كەيىن شاۆكات ميرزيەەۆ سامارقانت قالاسىندا وتكەن حالىقارالىق كونفەرەنتسيادا: «ورتالىق ازيا ەلدەرىنىڭ تاريحى، ءدىنى، ءداستۇرى ءبىر. ءبىزدىڭ مىڭداعان جىلدىق تاريحىمىز بار. ءبىز ەۋرازيانىڭ جۇرەگىمىز. وزبەكستان ورتالىق ازيانىڭ دامۋى ءۇشىن كورشىلەرىمەن بىرىگىپ جۇمىس ىستەۋگە قاشان دا دايىن. ورتالىق ازياداعى 70 ميلليون حالىقتىڭ بۇگىنى مەن ەرتەڭى ايماقتاعى مەملەكەتتەرگە بايلانىستى» - دەدى. ءبىر سوزبەن ايتقاندا قوس پرەزيدەنت ءبىر-بىرمەن كەلىسىپ العانداي مالىمدەمەلەر جاسادى. ارينە بۇنىڭ بارلىعى كەزدەيسوقتىق بولۋى مۇمكىن. بىراق كەزدەيسوقتىق ءجيى قايتالاناتىن بولسا، وندا ول كەزدەيسوقتىق ەمەس جوسپارلى جۇمىس سيپاتىن الادى.

بۇدان بولەك جاقىندا نۇرسۇلتان نازارباەۆ ۋاشينگتونعا رەسمي ءىس-ساپارمەن باردى. وندا ول اقش پرەزيدەنتى دونالد ترامپپەن كەزدەسىپ، ايماق قاۋىپسىزدىگى مەن ءوزارا ارىپتەستىكتى دامىتۋ جونىندە كەلىسسوزدەر جۇرگىزدى. نازارباەۆتىڭ رەسمي ءىس-ساپارىمەن قاتار نيۋ-يورك قالاسىندا ورتالىق ازيا ەلدەرىنىڭ سىرتقى ىستەر مينيسترلەرى اقش مەملەكەتتىك حاتشىسى رەكس تيللەرسونمەن «س5+1» جوباسى اياسىندا كەزدەسۋ وتكىزدى. وسى تۇستا رەسەي سىرتقى ىستەر ءمينيسترى سەرگەي لاۆروۆ «س5+1» كەزدەسۋى وتپەي جاتىپ قاڭتار ايىنىڭ 15-ءسى كۇنى اقش پەن ورتالىق ازيا ەلدەرىنە ەسكەرتۋ جاسادى. وندا ول: «ەگەر ءبىزدىڭ امەريكالىق ارىپتەستەرىمىز ءبىزدىڭ ورتالىق ازيالىق دوستارىمىزبەن كەزدەسۋىندە ەكونوميكا ەمەس گەوساياسات تۇرعىسىندا كەلىسسودەر جۇرگىزەتىن بولسا، وندا ولاردىڭ بارلىعى بۇنىڭ جاقسىلىققا اپارمايتىنىن كورەتىن بولادى» - دەدى. بىراق رەسەي تاراپىنىڭ بۇل مالىمدەمەسىنە اقش تا، قازاقستان دا، وزبەكستان دا ەشقانداي جاۋاپ قاتقان جوق. رەسەيدىڭ ەسكەرتۋىنە جاۋاپ قاتۋ بىلاي تۇرسىن جاقىن كۇندەرى نۇرسۇلتان نازارباەۆتان كەيىن ۋاشينگتونعا رەسمي ءىس-ساپارمەن وزبەكستان پرەزيدەنتى شاۆكات ميرزيەەۆ بارادى. ول دا اقش پرەزيدەنتى دونالد ترامپپەن كەزدەسىپ، ورتالىق ازياداعى قاۋىپسىزدىك پەن ەكى ەل اراسىنداعى ارىپتەستىك جونىندە كەلىسسوزدەر جۇرگىزەدى دەپ كۇتىلۋدە.  وسىدان كەيىن ورتالىق ازيا ەلدەرى باسشىلارىنىڭ ءسامميتىن وتكىزۋ مەن ايماقتاعى بەس مەملەكەتتىڭ جاڭا ينتەگراتسيالىق باستامالار جاساۋعا ۇمىتىلىسىنىڭ "كەزدەيسوقتىق" اتتى جەلىنىڭ قايدان ەسەتىنىن اڭعارا بەرىڭىز.

“The Qazaq Times”