ۋكرايناداعى سوعىس «ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جول» جوباسىنىڭ بولاشاعىنا قالاي اسەر ەتىپ جاتىر؟

ۋكرايناداعى سوعىس قىتايدىڭ ەۋروپامەن ساۋدا جەلىسىنە ۇلكەن قاۋىپ ءتوندىردى. سەبەبى، ەۋروپاعا جەتەتىن ساۋدا تەمىرجول جەلىلەرىنىڭ باسىم كوبى رەسەيدەن وتەدى. بۇل سوعىس ءتىپتى قىتايدىڭ ەۋروپاعا دەيىنگى ەلدەردىڭ ينفراقۇرىلىمىن قارجىلاندىرۋدى، سول ارقىلى بەلسەندى ساۋدا جەلىسىن قالىپتاستىرۋدى كوزدەيتىن «ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جول» جوباسىنىڭ بولاشاعى تۋرالى دا كۇدىكتى كۇشەيتتى. سورنىمەن، قاۋزاپ كورەلىك، ۋكراينا سوعىسى قىتايدىڭ ەۋروپامەن ساۋدا قاتىناسىنا قانشالىق اسەر ەتىپ جاتىر؟

تەمىرجول – قىتاي ەكسپورتىنىڭ ماڭىزدى سالاسىنىڭ ءبىرى. قىتاي-ەۋروپا اراسىندا قازاقستان، رەسەي، بەلارۋس، پولشا، گەرمانيا، چەحيا، فرانتسيا جانە يسپانيانى قامتىپ جاتقان 73 تەمىرجول جەلىسى بار. قىتاي كەدەن قىزمەتىنىڭ رەسمي مالىمەتىنە ساي، وسى جەلىلەرمەن بيىل جىلدىڭ العاشقى توقسانىندا جۇك پويىزدارى 3630 رەيس جاساعان.

سوڭعى جىلدارى اقش پەن ونىڭ ءۇندى-تىنىق مۇحيت ايماعىنداعى وداقتاستارى قىتايدىڭ اتالعان مايماقتاعى كۇشەيىپ كەلە جاتقان ىقپالىنا قارسى توسقاۋىل شارالارىن جاسادى. ماڭىزدى ساۋدا-ترانزيتتىك جولى سانالاتىن وڭتۇستىك قىتاي تەڭىزىندەگى تەرريتوريا داۋىنا بايلانىستى تاسىمال جيىلىگى تومەندەدى. بۇل قىتايدىڭ قۇرلىقتىق ساۋدا جەلىسىنە دەگەن تاۋەلدىلىگىن ارتتىردى. ەۋروپاعا دەيىنگى تەمىرجول قىتاي ەكسپورتى ءۇشىن ماڭىزدى جەلى، ەۋروپادان دا كەيبىر ەكسپورتتىق تاۋارلار وسى جەلى ارقىلى قىتايعا كىرەدى.

ال، سوعىسقا بايلانىستى ەۋروپا ەلدەرى رەسەيدى وقشاۋلاۋ ساياساتىن جالعاستىراتىن بولسا، بۇل رەيستەر سانى كەمىندە ەكى ەسەگە دەيىن قىسقارىپ كەتۋى مۇمكىن. بۇل قىتاي-ەۋروپا اراسىنداعى ساۋدا بايلانىسىن قاداعالاعان ەكسپەرتتەردىڭ بولجامى.

«ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جول» – قازىرگى الەمنىڭ ەڭ ءىرى ينفراقۇرىلىمدىق جوباسى، اۋقىمى ازيا، ەۋروپا جانە افريكانىڭ بىرقاتار ەلدەرىن قامتيدى. قىتاي ءوزىنىڭ ۇزاق مەرزىمدىك دامۋ ستراتەگياسى تۇرعىسىنان اتالمىش ءىرى جوبانى جۇزەگە اسىرۋعا مەيلىنشە مۇددەلى. پاندەميا شىرماعان بىلتىرعى جىلدىڭ وزىندە قىتاي اتالمىش ءىرى جوباسىنا 60 ميلليارد اقش دوللارىنا جۋىق ينۆەستيتسيا سالدى. ال، جوبا العاش جولعا قويىلعاننان تارتىپ 800 ميلليارد دورللار كولەمىندە قارجى سالىندى.

سوعىس باستالۋدان بۇرىن قىتاي مەن فرانتسيا افريكادا، وڭتۇستىك-شىعىس ازيادا جانە شىعىس ەۋروپادا قۇنى 1,7 ميلليارد دوللار تۇراتىن ينفراقۇرىلىمدىق جوبالاردى بىرلەسىپ جۇزەگە اسىرۋعا كەلىسكەن بولاتىن. قازىر، ساراپشىلار بۇل جوبانىڭ دا جۇزەگە اسۋىنا كۇمانمەن قاراي باستادى. سەبەبى، باتىس ەلدەرىندە قىتايدى ۋكراينداعى سوعىستا رەسەيدىڭ استىرتىن قولداۋشىسى رەتىندە قاراستىرۋ بارعان سايىن كۇشەيىپ كەلەدى. سوعىس قاۋپىنە بايلانىستى رەسەيگە دەگەن ەۋروپانىڭ اشۋ-ىزاسى قىتايعا دا اۋىپ كەتۋى مۇمكىن دەپ سانايدى.

كوپتەگەن ساراپشىلاردىڭ پىكىرىن ورتاقتاستىرساق مىناداي جيىنتىق شىعادى: ۋكرايناداعى سوعىس تەز ارادا اقىرلاسقان كۇندە دە بۇنداعى كۇيرەگەن ساۋدا جەلىسىن بىردەن قالپىنا كەلتىرۋگە قىتاي دا، ۋكراينادا مۇددەلى بولا قويۋى ەكىتالاي. قىتاي سوعىس ورتەڭىندەگى جانە ەكونوميكاسىنىڭ 40 پايىزىن جوعالتقان (دۇنيەجۇزىلىك بانك ەسەبىنشە) جوعالتقان ەلگە ينۆەستيتسيا سالۋعا نيەتتى بولا قويمايدى.

The Qazaq Times