«تاليبان» زاحير شاحتىڭ مونارحيالىق كونستيتۋتسياسىن قابىلداماق

«تاليبان» 28 قىركۇيەك سەيسەبى كۇنى مالىمدەمە جاساپ، اۋعانستاندى باسقارۋ ءۇشىن «شاريعات زاڭىنا قايشى كەلمەيتىن» 1964 جىلعى اۋعانستان كونستيتۋتسياسىن ۋاقىتشا جاريالاۋدى جوسپارلاپ وتىرعاندارىن ايتتى. تالىپتەر بۇل مونورحيالىق كونستيتۋتسيانى الدىمەن سول ەلدەگى قىتاي ەلشىسىنە تانىستىرعان.

رەسمي مالىمدەمەدە «تاليبان» قۇرعان ۇكىمەتتىڭ ادىلەت ءمينيسترى قىزمەتىن اتقارىپ تۇرعان ابدۋل حاكيم شاراي كابۋلداعى قىتاي ەلشىسىمەن اتالمىش كونستيتۋتسيانى جاريالاۋ تۋرالى جوسپاردى تالقىلاعان. شاراي سوزىندە: «يسلام امىرلىگى وتپەلى كەزەڭدە بۇرىنعى مۇحاممەد زاحير شاحتىڭ كونستيتۋتسياسىن جۇزەگە اسىرادى، بىراق ەش نارسە يسلامدىق شاريعات زاڭدارى مەن يسلام امىرلىگىنىڭ قاعيدالارىنا قايشى كەلمەيدى»، – دەگەن.

بۇعان قوسا ول «يسلام شاريعاتى مەن يسلام امىرلىگىنىڭ قاعيدالارىنا قايشى كەلمەيتىن» حالىقارالىق زاڭداردىڭ دا ساقتالاتىنىن ايتقان. دەگەنمەن، تالىپتەردىڭ قازىرگى ادىلەت ءمينيسترى اۋعانستاندىق ايەلدەرگە داۋىس بەرۋ قۇقىعىن بەرۋ نەمەسە ولاردىڭ ساياساتقا ارالاسۋىنا مۇمكىندىگىن كەڭەيتۋگە قاتىستى زاڭ-ەرەجەلەر جايىندا اۋىز اشپاعان.

ەسكە سالا كەتەيىك، بۇرىنعى اۋعانستاننىڭ شاحى  مۇحاممەد زاحير شاحتىڭ 1964 جىلى قابىلداعان كونستيتۋتسياسى اۋعانستاندى سىرتتان كومەكسىز، بەلگىلى دەڭگەيدە دەموكراتيالى كۇيدە 10 جىلدان اسا باسقارىپ تۇرعان. بۇل كەزدە اۋعانستاندا پارلامەنتتىك تۇزىمدە بىرتىندەپ اياققا تۇرىپ كەلە جاتقان. الايدا، 1973 جىلى شاحتىڭ نەمەرە اعاسى مۇحاممەد داۋد باستالعان بەيبىت قوزعالىستان كەيىن اۋدارىلىپ تاستالعان ەدى.

اۋعانستاننىڭ بۇرىنعى بيلەۋشىسى مۇحاممەد زاحير شاح. فوتو: ۆپك.Names

«تاليبان» بۇلسا تامىز ايىندا اۋعانستان بيلىگىن باسىپ العاننان كەيىن، 1996-2001 جىلداعى قاتاڭ يسلامدىق شارتتاردى جۇمسارتىپ، بارىنشا ءتوزىمدى ءارى ىڭعايلى ءتۇزىمدى قۇرۋعا ۋادە بەرگەن بولاتىن.  تالىپتەردىڭ قۇرعان ۋاقىتشا ۇكىمەتىنە بىردە ءبىر اۋعانستاندىق ايەلدىڭ قاتىسپاۋى كوپتەگەن ەلدىڭ سىنىنا قالعان، كەيىن تالىپتەر ۇكىمەت قۇرامىنا ايەلدەردى دە قابىلداۋ تۋرالى ۋادەسىن بەردى، دەگەنمەن ونىڭ قاي دەڭگەيدە ورىندالاتىنى تۋرالى تالاستى پىكىرلەر كوپ.

The Qazaq Times