الەۋمەتتىك ساناداعى «تەرريتوريا قايتارۋ»: تاجىكستان قىتايعا نارازىلىق نوتاسىن جولدادى

تاجىكستان قىتايعا نارازىلىق نوتاسىن جولدادى. تاجىك ءسىم تارابى قىتايداعى كەيبىر اقپارات قۇرالدارى جاريالاعان مالىمەتتەردى «ارانداتۋشىلىق» دەپ تانىعان. بۇعان دەيىن بىرقاتار قىتايلىق ينتەرنەت باسىلىمداردا قازىرگى تاجىكستان تەرريتورياسى بىركەزدەرى قىتاي جەرى بولعان دەگەن مازمۇنداعى اقپارات تاراتقان بولاتىن.

قىتايعا نارازىلىق نوتاسى جولدانعانىن تاجىك ءسىم باسشىسى سيروجيددين مۋحريددين ءباسپاسوز جيىنىندا مالىمدەگەن. «بۇل ارانداتۋشىلىققا قارسى ءبىز بارلىق شارالاردى جاسادىق. قىتايعا نارازىلىق نوتاسىن جولدالىق جانە ءبىزدىڭ قىتايداعى ديپلوماتتارىمىز قحر ءسىم وكىلدەرىمەن جانە باق وكىلدەرىمەن كەزدەستى. ناتيجەسىندە ارانداتۋ سيپاتىنداعى ماتەريالدار ءوشىرىلدى»، – دەگەن تاجىكستان ءسىم جەتەكشىسى.

قىتاي ينتەرنەت باسىلىمدارىندا جاريالانعان ماقالانىڭ تولىق مازمۇنىن تابا المادىق. دەگەنمەن، وندا «پامير تاۋلارىنداعى بۇرىنعى جوعالتىپ العان تەرريتوريامىز ءوزىنىڭ زاڭدى يەسىنە، قىتايعا قايتارىلىپ بەرىلدى» دەگەن مازمۇندا جازىلعانىن وزبەك پەن تاجىك باق-ى جازدى. بۇل جازبالار قىتايدىڭ اقپاراتتىق ورتاسىندا بىردەن كەڭ تاراپ كەتكەنى دە ايتىلادى. ول دا بولسا قىتايداعى ىشكى الەۋمەتتىك كوڭىل-كۇيدى سيپاتتاسا كەرەك.

تاجىكتەردىڭ نارازىلىعىنان كەيىن قىتاي ءسىم تارابى: «بۇنداي جازبالار تاۋەلسىز اقپارات قۇرالدارىندا جاريالانعان جانە ول رەسمي بەيجىڭنىڭ ۇستانىمىن بىلدىرمەيدى»، – دەگەن مازمۇندا مالىمدەمە جاساعان. ءبىر قاراعاندا مۇنداي جاۋاپ قازاق قوعامىنا دا تانىس سەكىلدى. بۇعان دەيىن قىتايداعى تاۋەلسىز اقپارات قۇرالدارىندا جاريالانعان جازباعا قاتىستى قازاقستان ءسىم تارابىنىڭ نارازىلىق نوتاسىنا دا وسىنداي جاۋاپ بەرىلگەن بولاتىن.

ورىستىڭ «ۆزگلاد» باسىلىمى قاڭتاردىڭ باس شەنىندە «كاك كيتاي زابرال تەرريتوريۋ ۋ بىۆشيح سوۆەتسكيح رەسپۋبليك» دەگەن ماتەريال جاريالاپ، كەڭەس وداعى ىدىراعاننان كەيىن قىتايمەن شەكارا انىقتاۋدا تاجىكستان ەڭ كوپ شەگىنىس جاساعانىن، قىتايعا 1,1 شارشى شاقىرىم جەر بەرگەنىن جازعان ەدى. وندا كەڭەستەن كەيىن قايتا شەكارا ايىرىسۋ كەزىندە قىتايدىڭ قازاقستاننان 34 مىڭ شارشى شاقىرىم «داۋلى» اۋماقتى تالاپ ەتكەنىن، ناتيجەسىندە قازاقستان تارابى 1994 جىلى 946 شارشى شاقىرىم اۋماقتى بەرگەنىن، 1997 جىلى قازاق-قىتاي رەسمي شەكارا بەكىتۋ كەلىسىمى كەزىندەگى رەسمي مالىمدەمەدە 407 شارشى شاقىرىم اۋماقتىڭ قىتايعا وتكەنى تۋرالى ايتىلعان.  ارينە، بۇنداي جاعداي قىرعىزداردا دا بولعان.

قىتاي اقپارات كەڭىستىگىندە بۇعان ۇقساس جازبالاردىڭ جاريالانىپ جاتاتىنى بىزگە بەلگىلى. كەيدە ەل ىشىندەگى الەۋمەتتىك نارازى كوڭىل كۇيدى باسۋ ماقساتىندا مۇنداي ماتەريالدار ماقساتتى تۇردە جاريالاناتىنى دا بار. دەگەنمەن، قوعام پىكىرى ءبىر كەزەڭدە بيلىكتىڭ ۇستانىمىنا اينالىپ كەتۋ مۇمكىندىگىن ەسكەرىپ، ساق قاراپ، ءداپ جاۋاپ بەرىپ وتىرۋدىڭ ماڭىزى زور.

“The Qazaq Times”