يزرايل مەن ءباا اراسىندا ىنتىماقتاستىق كەلىسىمى جاسالدى. فوتو: REUTERS.

وتكەن اپتادا ورتا شىعىستا ماڭىزدى ءارى تاريحي ساياسي وزگەرىس بولعانى بەلگىلى. ەجەلدەن قىرعي-قاباق اراب پەن ەۆرەي مەملەكەتى اراسىندا العاشقى ىنتىماقتاستىق ورنادى. وعان امەريكا قۇراما شتاتتارى ارا اعايىندىق ەتكەن. انىعىندا، مىڭداعان جىلعا سوزىلعان، سەنىم مەن قۇندىلىقتاردىڭ ايىرماشىلىعىنا قاراماستان، بىرىككەن اراب امىرلىگى مەن ءيزرايلدىڭ جاقىنداسۋىنا نە تۇرتكى بولدى؟

سونىمەن، اقش پرەزيدەنتى دونالد ترامپ ءباا مەن يزرايل اراسىنداعى تاريحي كەلىسىممەن سۇيىنشىلەدى. ونىڭ ايتۋىنشا بۇل كەلىسىمدەر ورتا شىعىستا بەيبىتشىلىك ورناتۋدىڭ العىشارتى جانە وڭ قادامى ەكەن. دەگەنمەن، ءباا مەن يزرايل اراسىنداعى كەلىسىم تۇتاس ءوڭىردىڭ تىنىشتىعىنا كەپىل بولا قويۋى دا ەكى تالاي.

پارسى شىعاناعىنا شەكتەسەتىن اراب ەلدەرى اراسىندا يزرايلمەن ديپلوماتيالىق بايلانىستى رەسمي تۇردە جولعا قويعان العاشقى ەل ءباا بولىپ قالدى. بۇعان دەيىن كاتار، كۋۆەيت سەكىلدى ەلدەر بەيرەسمي ديپلوماتيالىق جولدار ارقىلى ەۆرەي مەملەكەتىمەن بايلانىس جاساپ تۇرعان. شىن مانىندە، يراننىڭ وڭىردەگى ساياسي جانە اسكەري ىقپالدارىنىڭ كەڭەيۋى اراب پەن ەۆرەي ەلدەرىن جاقىنداستىردى.

قۇراما شتاتتار ءباا-مەن دە، يزرايلمەن دە وداقتاس سانالادى. ۋاشينگتوننىڭ وڭىردەگى ءوزىنىڭ كەرەعار ۇستانىمداعى وداقتاستارىن تاتۋلىققا شاقىرىپ، اراب-ەۆرەي ىنتىماقتاستىعىن دامىتۋعا دەن قويىپ جاتقانىنا جانە بۇعان اراب ەلدەرى مەن ءيزرايلدىڭ دە بەلسەندىلىك تانىتقانىنا قاراپ تا يران قاۋپىنىڭ قانشالىقتى كۇشتى ەكەنىن بولجاۋعا بولادى.

كەيبىر تاۋەلسىز ساراپشىلاردىڭ پىكىرىنشە، يران الدا قۇراما شتاتتار مەن يزرايلگە قارىمتا جاۋاپ قايتارۋعا دايىندالۋدا. بۇدان بۇرىن يراننىڭ ماڭىزدى يادرولىق نىساندارىندا بولعان جارىلىستاردىڭ سەبەبى ءالى انىق ەمەس. الايدا، تەھران بيلىگى العاشقى ادىمدا اقش پەن ءيزرايلدى ايىپتاعان-دى. اراب پەن ەۆرەي سىندى بولەك-بولەك وداقتاستارىن بىرىكتىرۋ ارقىلى قۇراما شتاتتار تارابى يراننان تونەتىن قاۋىپتىڭ سالماعىن ازايتۋعا تىرىسۋدا. ال، بىلايشا ەۆرەي مەن ارابتىڭ ارازدىعىنا دا اقش-تىڭ جاۋاپكەرشىلىگى جوق ەمەس.

ورتا شىعىستا بۇنداي وزگەرىستەردىڭ بولۋى قازىرگى اقش پەن قىتاي ماسەلەسىنە دە قاتىسى بار. اقش-قىتاي قايشىلىعى كۇننەن كۇنگە ۋشىعىپ، قىرعي-قاباق سوعىستىڭ جاڭا وشاعى ءۇندى-تىنىق مۇحيتى ايماعىنا قاراي اۋىپ بارادى. بۇل ورتا شىعىستاعى قۇراما شتاتتىڭ بۇرىنعى بەلسەندىلىگىن ازايتادى. وسى ورايدا ورتا شىعىستىڭ بەلگىلى دەڭگەيدە تۇراقتىلىعى قۇراما شتات ءۇشىن دە كەرەك بولدى.

“The Qazaq Times”