اقش مەملەكەتتىك حاتشىسى مەن قىتاي باسشىسى كەزدەسۋدە سولتۇستىك كورەيا تۋرالى ءلام دەمەدى

الەمنىڭ تالقىلاۋىنداعى باستى تاقىرىپ رەتىندە تۇرعان – كورەي تۇبەگى ماسەلەسى وتكەن اپتا مەن وسى اپتادا ءبىر قاتار تىڭ وزگەرىستەرگە ۇشىرادى. اقش مەملەكەتتىك حاتشىسىنىڭ شىعىس ازياداعى ءۇش ەلگە بىردەي جاسالعان ساپارى، كورەي تۇبەگى ماسەلەسىنە ۇلكەن ىقپالدار ەتتى. الايدا، وتكەن اپتانىڭ سوڭىندا سولتۇستىك كورەيا قۋاتتى جاڭا زىمىران قوزعالتقىشتارى سىناعىندا تابىسقا جەتكەندىگىن جاريالادى. ال بۇعان قارسى ترامپ ۇكىمەتى ناقتى پوزيتسيا بىلدىرمەي وتىرعانىن تانىمال “ The Wall Street Journal” حابارلاعان بولاتىن. باسىلىمنىڭ ايتىسىنا قاراعاندا ترامپ ۇكىمەتى سولتۇستىك كورەيانىڭ بۇل حابارى، ادەيى دۇرلىكتىرۋ ارەكەتى بولۋى مۇمكىن، اقپاراتتىڭ راس-جالعانىن تەكسەرەمىز دەگەن.

ەگەر ولار ايتقانداي قۋاتتى جاڭا زىمىران قوزعالتقىشىنىڭ سىناعى شىنىمەن دە ءساتتى بولعان بولسا، سولتۇستىك كورەيا امەريكا قۇراما شتاتتارىنا ۇشىپ جەتەتىن، يادرولىق قارۋ تاسىمالداعىش زىمىرانعا قول جەتكىزدى دەگەن ءسوز. بۇل اقش ءۇشىن اسا ۇرەيلى حابار. سەبەبى، جۇرتقا ءمالىم بولعانىنداي سولتۇستىك كورەيانىڭ ەڭ باستى ارانداتۋ نىسانى اقش، وڭتۇستىك كورەيا جانە جاپونيا. ترامپ ۇكىمەتىنىڭ كحدر-عا نەعۇرلىم اگرەسسيۆتى كوزقاراستى ۇستاناتىنى بەلگىلى بولدى. ال، اقش مەملەكەتتىك حاتشىسى شىعىس ازياعا جاساعان ساپارى بارىسىندا سولتۇستىك كورەيامەن ديپلوماتيالىق كەلىسىم جاساسۋ كونسۋلتاتسيالارىن قابىلدامادى. بۇل ۇسىنىس وعان بەيجىڭدە قحر باسشىسىمەن كەزدەسۋدە قويىلعان بولاتىن. ەسەسىنە تيللەرسون اسكەري ارەكەتتەردىڭ مۇمكىندىكتەرىن كوتەرۋدى قۋاتتادى.

سولتۇستىك كورەياداعى «ورتالىق اقپارات» اگەنتتىگىنىڭ حابارىندا، وتكەن اپتانىڭ سەنبى كۇنىندە قحدر تارابى قۋاتتى زىمىران سىناعىن جاسادى دەلىنسە دە، اق ءۇي، پەنتاگون جانە اقش مەملەكەتتىك دەپارتامەنتى ەشقانداي لەبىز بىلدىرمەي وتىر. ال «ورتالىق اقپارات» اگەنتتىگى كيم چەن ىننىڭ: «بۇگىن الەم بىزدەگى ۇلكەن جاڭالىققا ەرىكسىز كۋاگەر بولادى، ءبىزدىڭ الەمدى وزگەرتە الاتىنىمىزعا سەنەتىن بولادى»، – دەگەن ءسوزىن دە قوسا تاراتقان بولاتىن.

اقش مەملەكەتتىك حاتشىسى تيللەرسون مەن قحر توراعاسى شي جينپين (سي تسزينپين) وتكەن جەكسەنبى كۇنى جارتى ساعاتتان اسا كەڭەستە بولدى. سولتۇستىك كورەيا ماسەلەسى اقش-قحر قاتىناسىنداعى ماڭىزدى ءتۇيىن بولعانىمەن، كەزدەسۋ بارىسىندا اقش جاق سولتۇستىك كورەي ماسەلەسىن اۋىزعا المادى. وسىنىڭ ءوزى ەكى ەل اراسىنداعى ديپلوماتيانىڭ قىلدان نازىك بولىپ بارا جاتقانىن كورسەتسە كەرەك. دەگەنمەن، تيللەرسون مەن شي ءجينپيننىڭ كەزدەسۋى – ءساۋىر ايىنداعى ترامپ پەن شي ءجينپيننىڭ رەسمي كەزدەسۋىنىڭ دايىندىعى. سول ءۇشىن دە اسا ماڭىزدى تۇيىندەردى ەكى ەلدىڭ ەڭ جوعارى باسشىلارى كەزدەسۋ بارىسىندا تىلگە تيەك ەتپەك. سونىمەن، تيللەرسون سەۋلدە تۇرىپ: «بەيجىڭ ساپارىندا قىتايدى سولتۇستىك كورەياعا بىرلەسە قارسى تۇرۋعا شاقىرامىن»، – دەگەن سوزىندە تۇرمادى دەۋگە بولادى. دجوردج بۋش بيلىگى تۇسىندا سولتۇستىك كورەياعا قاراتقان ساياساتتى قاداعالاۋشى ۆيكتور چا: «ترامپتىڭ كومانداسى سولتۇستىك كورەيا وتكەن سەنبى كۇنى نە ىستەدى دەپ قاراپ جۇرگەندە، قحدر-نىڭ ىقپال كۇشى كەڭەيىپ بارا جاتىر. ءبىز وعان جول بەرمەۋىمىز كەرەك»، – دەگەن كوزقاراسىن ءبىلدىردى. ول جانە: «اقش ۇكىمەتى سىرتقى الەمگە سولتۇستىك كورەيانىڭ ءار ءبىر ارەكەتى اقش-ا دۇربەلەڭ تۋعىزاتىنىن ويلاتپاۋعا تىرىسادى. ال بۇل ناعىز سولتۇستىك كورەيا كۇتكەن ناتيجە». الايدا ول دا سولتۇستىك كورەيا جاڭا زىمىران قوزعالتقىشىنا قول جەتكىزگەنىن راستاۋدىڭ ماڭىزدىلىعىن ۆيكتور چا دا مويىندا وتىر.

اقش ۇكىمەتىنىڭ رەسمي وكىلدەرى مەن باسقا دا ساراپشىلاردىڭ ايتىسىنا قاراعاندا، ترامپ ۇكىمەتىنىڭ تاپ بولىپ وتىرعان ەڭ ماڭىزدى قاۋىپسىزدىك ماسەلەسى بولسا – سولتۇستىك كورەيادان كەلەتىن قاتەر. اقش-تىڭ جاڭا اكىمشىلىك كۇن تارتىبىندە سولتۇستىك كورەي ماسەلەسى اقش-قىتاي اراسىنا ۇلكەن الاۋىزدىق اكەلۋى مۇمكىن دەپ قارالىپ، سوعان ساي جاڭا ازيا-تىنىق مۇحيت ساياساتىن ۇستانعالى وتىر. ال تيللەرسوننىڭ ساپارىنىڭ باستى ماقساتى كورەي تۇبەگى ماسەلەسىن شەشۋدەن كورى، جاپونياعا بارىنشا ىقپال ەتۋ ءۇشىن ەكەنى بەلگىلى بولدى. ال بەيجىڭ جانە سەۋل تارابىمەن سولتۇستىك كورەيا بالليستيكالىق زىمىراندارى مەن يادرولىق قارۋلارىن دامىتۋ ءىسىن اۋىزدىقتاۋ كەلىسىم شارتىنا قول جەتكىزۋ قىتايعا كەلگەندە ءساتسىز بولدى. الايدا، اقش ءوز قادامىنىڭ ناتيجەسىز بولمايتىنىن ايتىپ وتىر.

قىتاي ۇكىمەتىنىڭ رەسمي وكىلى دە، سولتۇستىك كورەيا ماسەلەسىنە جاۋاپ بەرۋدەن باس تارتتى.  قىتاي مەن اقش قارىم قاتىناسى جانە تۇبەك جاعدايىن وڭاۋ ءىسى تاعى ءبىر ساتى كەيىنگە قالدىرىلدى. ال سولتۇستىك كورەيا شىنىندا قۋاتتى زىمىراندارعا قول جەتكىزگەن بولسا، وندا اقش بۇل جولعى كەلىسسوز ورايىن قولدان بەرىپ العان بولىپ سانالادى.

 “The Qazaq Times”