قىتاي جىك-جىككە بولىنگەن بيلىك توپتارىن اسكەري كۇشپەن عانا ۇستاپ وتىر

قىتايدىڭ ساياسي جۇيەسىندەگى جىك-جىككە بولىنگەن ساياسي كوماندالىق توپتار مەن تۇلعالار قىتايداعى بارلىق جاعدايعا تىكە ىقپال جاسايتىنى قايمانا جۇرتقا انىق. ساياسي كوماندا مەن وليگارحتار اراسىنداعى استىرتىن باقاستىق پەن كۇرەس كەرەك دەسەڭىز ەڭ تومەنگى اتقارۋشى بيلىككە دەيىن كورىنىس بەرىپ جاتادى. ءار كوماندا ءوز جاقىن جاقتاسىنىڭ كوپ ءارى بىلىكتى، سەنىمدى بولۋىن قالايدى. سونىمەن بىرگە قىتايدىڭ ساياسي بيلىكتە جىك-جىككە ءبولىنىپ باقاس بولۋىنىڭ تاعى ءبىر سەبەبى – بايلىق پەن بيلىك اراسىنداعى تەپە-تەڭدىكتىڭ بۇزىلۋى.

قىتايدا ۇلتتىق كاپيتاليزم ەركىن دامۋ جولىنا تۇسكىسى كەلەدى، ال كونە سۇردەك كوممۋنيست بيلىك شەت-شەتىن ەرنەۋلەپ، ۇلتتىق كاپيتاليزمنىڭ اعىتىلىپ، جۇگەنسىز كەتۋىنەن بەك قاتتى الاڭدايدى جانە تەجەپ وتىرادى. الدا-جالدا كاپيتاليزمنىڭ باسى نوقتاعا سيماسا، ول كارتەڭ كوممۋنيستەردى بيلىكتەن الاستايتىنى راس، ءتىپتى قۇقىقتىق جازا تاعىپ دەلو تۇرعىزۋى دا عاجاپ ەمەس. سول سەبەپتى، قىتايداعى باسى نوقتا-جۇگەنگە سيماعان ۇلتتىق كاپيتاليزم، ۇلتتىق بۋرجۋازيا مەن ەسكىشىل كوممۋنيست بيلىك اراسىنداعى كۇرەس جالعاسا بەرەدى، ءتىپتى ۇزاققا سوزىلۋى دا مۇمكىن.

قولىندا تىزگىنى بار ءبىر ءبولىم بيلىكتەگى رەفورماشىلدار مەن جاڭاشىلدار دا تۇبەگەيلى رەفورما جاساۋعا ءالى دايىن ەمەستىكتەرىن سەزدىرىپ كەلەدى. زاۋدەعالام، رەفورما باستالىپ كەتسە، سەڭدى سەيىلتۋ قيىن، پارتيا تاعدىرىنا قاۋىپ تونەدى. ال پارتيانى ساقتاپ قالامىز، پارتيانىڭ عانا مۇددەسىن كوزگە ۇستاپ رەفورماعا ىلگى تانىتپايمىز دەسە مەملەكەت تاعدىرى قاۋىپتە قالادى. سوندىقتان پارتيا مەن مەملەكەتتى تەڭ ساقتاپ تۇرۋ ءۇشىن جىك-جىك وليگارحتاردىڭ باقاي قۋلىق باقاستىقتارىن اسكەري تارتىپپەن عانا قولدا ۇستاپ وتىر. ەگەر قىتايدا اسكەري تىزگىن بولىسكە تۇسسە، بيلىك پەن پارتيانىڭ تاعدىرى بۇلىڭعىر دەي بەرىڭىز. وندا قىتايدا ادام نانعىسىز رەفورمالار جۇرگىزىلەدى... رەفورما اياسىندا بيلىككە ۇلتشىلدار دا كەلۋى بەك مۇمكىن. ەگەر ۇلتشىل كۇشتەر قىتاي بيلىگىنە كەلىپ جاتسا قىتايداعى كەيبىر سولاقاي ساياساتتار جالعاسا بەرۋى دە مۇمكىن. دەسە دە ۋنيتاريست جانە فەدەراليست كۇشتەردى دە ەسكەرۋ كەرەك.

قىتايدىڭ سوڭعى بەس جىلدان بەرگى ساياساتى وسىنداي قىتايدىڭ جىكشىل كۇشتەرىن تازالاۋمەن ابىگەرلەنىپ جاتىر. پارتيا ىشىندەگى ءبىر توپ جىكشىلدەر وزىنە ساياسي باقتالاسقا اينالادى دەگەن بارلىق كۇشتەردىڭ بالاماسىن زورلىقپەن تەگىستەپ جاتىر. زيانى وراسان زور! پارتيا ءوز سەنىمنەن ايرىلدى، جاس قىتايدىڭ پارتياعا سەنۋ قابلەتى نولگە تەڭ. ەكىنشىسى، ادامي كاپيتال ازايدى، ۇرانشىل، داڭعوي جانداردىڭ باعى جاندى، شىنايى جاندار تاسادا قالدى.

شىڭجاڭ ولكەسى – قىتاي ساياسي كوماندالارىنىڭ تالاس-تارتىستاعى ءوڭىرى. قاي وليگارح شىڭجاڭدى قولعا كەلتىرسە سول كوماندانىڭ نارقى جۇرەدى. سوندىقتان 1912-2017 جج اراسىنداعى شىڭجاڭ ولكەسىنىڭ توراعاسى، پارتكوم باسشىسى، گۋبەرناتور جانە ونىڭ ارتىندا تۇرعان ساياسي ەليتا مەن كوماندا وتە ماڭىزدى سانالادى، ونى ءجىتى قاداعالاپ وتىرۋ كەرەك. پارتيا ىشىندەگى ساياسي جىكشىلدەردىڭ استىرتىن كۇرەسىن باقىلاپ، ساراپتاپ وتىرۋ – ءبىزدىڭ سيتۋاتسيانى دەر كەزىندە ءتۇسىنىپ، تامىرىن ۇستاۋىمىزعا جاردەم بەرەدى. قىتاي ستراتەكتەرىنىڭ قولدان جالعان سيتۋاتسيا جاساپ رەاكتسيامىزدى بايقاپ وتىرۋىنان دا ساقتانۋ كەرەك.

ەلدەس وردا

“The Qazaq Times”