ساۋدا سوعىسى شەكاراسىنداعى كەلىسىم: بەيجىڭدەگى اقش-قىتاي كەلىسىمى نەمەن اياقتالدى؟

2-3 ماۋسىم كۇندەرى، قىتاي استاناسى بەيجىڭدەگى «دياو-ۋيتاي» مەملەكەتتىك قوناق ۇيىندە، قىتاي ۆيتسە-پەرەمەرى ليۋ حى باستاعان ۇكىمەت لاۋازىمدىلارى مەن ساۋدا وكىلدەرى اقش ساۋدا ءمينيسترى روسس باستاپ كەلگەن دەلەگاتسيامەن كەلىسسوز جۇرگىزدى. كەزەكتى كەلىسسوزدە ساۋدا سوعىسىنىڭ شەكاراسىندا تۇرعان اقش-قىتاي اراسىنداعى ساۋدا قايشىلىعىن جەڭىلدەتۋ ماسەلەلەرى تالقىلاندى. ول جانە ۋاشينگتوندا وتكەن اقش-قىتاي سادا كەلىسسوزىنىڭ جالعاسى بولدى. بۇل تۋرالى ەكى ەلدىڭ ىقپالدى اقپارات مەديالارى حابار تاراتتى.

3 ماۋسىم كۇنى قىتاي لاۋازىمدىلارىنىڭ «شينحۋا» اگەنتتىگى ارقىلى تاراتقان قىسقاشا مالىمدەمەسىندە: «تاراپتار «ۋاشينگتون ورتاق تانىمىن» جۇزەگە اسىرۋ ماقساتىندا، ەكى ەل اراسىندا جاقسى قارىم-قاتىناس ورناتىپ، اۋىل شاراۋشىلىعى، ەنەرگەتيكا قاتارلى كوپتەگەن سالالاردا وڭ جانە ناقتى ناتيجەلەرگە قول جەتكىزدى»، – دەگەن. سونىمەن بىرگە: «ەگەر اقش تارابى تاريفتەردى كوبەيتۋدى قامتىعان سانكتسيالار شاراسىن ەنگىزەتىن بولسا، وندا ەكى ەلدىڭ ساۋدا كەلىسسوزى ناتيجە بەرمەيدى»، – دەدى.

اقش ساۋدا ءمينيسترى روسس بەيجىڭگە كەلەردەن ءبىر كۇن بۇرىن، قىتاي قارجى ءمينيسترىنىڭ ورىنباسارى جۋ گۋاڭياو قىزمەتىنەن بوساتىلىپ، قىتاي قارجى دەپارتامەنتىنىڭ ديرەكتورى ءارى ليۋ حىنىڭ وڭ قولى بولىپ جاڭا مىندەتكە وتىردى. جۋ گۋاڭياو قىتاي مەن اقش-تىڭ ەكونوميكالىق ديالوگىنا سوڭعى جىلدارى بىرنەشە رەت قاتىسقان. سونداي-اق، قىتاي-اقش ساۋدا كەلىسسوزدەرىنىڭ العاشقى ەكى تۋرىنىڭ نەگىزگى وكىلى.

جۋ گۋاڭياو بۇرىنعى قىزمەتىنەن بوساتىلۋدان بىرنەشە ساعات بۇرىن، ۇكىمەتتىڭ ءبىر رەتكى رەسمي ءباسپاسوز كونفەرەنتسياسىن باسقارىپ، قىتاي-اقش اراسىنداعى ساۋدا ماسەلەلەرىنە قاتىستى مالىمدەمە جاساعان. ول مالىمدەمەسىندە، بەيجىڭ تارابىنىڭ جاقىندا بىرقاتار يمپورتتىق تاريفتەردى قىسقارتۋ تۋرالى مالىمدەمەسى قىتايدىڭ ءوز باستاماسى ەكەنىن، بۇل اقش-تىڭ قىسىمىنىڭ ناتيجەسى ەمەستىگىن اتاپ وتكەن.

قىتاي تارابى مالىمدەمەسىندە، بەيجىڭ بيلىگى قىتاي حالقىنىڭ ءومىر ءسۇرۋ ساپاسىن جاقسارتۋعا جانە جوعارى ساپالى ەكونوميكالىق دامۋ تالاپتارىنا ساي كەلەتىن قاجەتتىلىكتەرىن قاناعاتتاندىرۋ ءۇشىن قىتايمەن قوسا، الەمنىڭ بارلىق ەلدەرىنەن، سونىڭ ىشىندە اقش-تان يمپورتتى ۇلعايتۋعا دايىن نەنىن بىلدىرگەندەي بولدى.

قىتاي ءوزىنىڭ ۇلتتىق ستراتەگياسى ىشكى سۇرانىستى رەفورمالاۋ، اشۋ جانە كەڭەيتۋ ەكەنىن راستادى. 2000 جىلداردىڭ ورتا شەنىننەن باستالعان قىتايدىڭ ەكونوميكالىق دامۋى ءىرى ەكونوميكاعا يە ەلدەرمەن بولعان بايلانىستاردى كەڭەيتىپ دامىتۋدان قول ءۇزىپ كورگەن جوق. قىتاي ءوزىنىڭ دامۋىنا اقش-تىڭ قانشالىقتى ماڭىزدى ءرول اتقاراتىنىن انىق بىلەدى. كەزەكتى ىشكى سۇرانىستى رەفورمالاۋ دەپ وتىرعانى تاۋەلدىلىكتەن ارىلعانشا، اقش-پەن كەلىسسوزدى، كەلىسىمدى جالعاستىرۋدى كوزدەيتىنىن اڭعارتادى.

“The Qazaq Times”