ەكى جىلدىق ساۋدا سوعىسىنان كەيىن اقش پەن قىتاي جاڭا كەلىسىمگە كەلدى

اقش پەن قىتاي كوپتەن كۇتىلگەن جاڭا ساۋدا كەلىسىمىنە قول قويىستى. ءبىرىنشى كەزەڭدەگى ساۋدا كەلىسسوزدەرىنىڭ قۇجاتتارىنا اقش پرەزيدەنتى دونالد ترامپ پەن قىتايدىڭ ساۋدا كەلىسسوزى جونىندەگى اعا وكىلى ليۋ حى قول قويدى. ترامپ ۇكىمەتى مەن قىتاي اراسىندا كوپتەن كۇتىلگەن بۇل كەلىسىم ەڭ ءىرى ەكونوميكالار اراسىنداعى قاقتىعىستى توقتاتىپ، بىرقاتار ەكونوميكالىق وزگەرىستەر اكەلەدى دەلىنگەن.

جاڭا كەلىسىمنىڭ كەيبىر تارماقتارى ترامپتىڭ جەڭىسى قاتارلى باعالانۋدا. ايتالىق، قىتاي 2021 جىلدىڭ سوڭىنا دەيىن اقش-تان قۇنى 200 ملرد دوللار كولەمىندەگى قىزمەت وتەۋ مەن تاۋارلارىن ساتىپ الادى; ترامپ ۇكىمەتى سىنعا الىپ كەلگەن ىسكەرلىك تاجىريبەلەرىن توقتاتادى (امەريكالىق كومپانيالاردىڭ ءوز تەحنيكاسىن ءماجبۇرلى تۇردە وزىمەن ىنتىماقتاستىق جاساسقان قىتايلىق كومپانياعا وتكەرىپ بەرۋ سىندى). الايدا، كەلىسسوز قۇجاتىندا بۇلاردىڭ قالاي جۇزەگە اساتىنى تۋرالى انىق مالىمەت جوق.

پرەزيدەنت ترامپتىڭ ايتۋىنشا جاڭا كەلىسىم امەريكالىق فەرمەرلەر ءۇشىن قۋانىشتى حابار جانە ولارعا مول پايدا الىپ كەلەدى، سەبەبى ساۋدا سوعىسى كەزىندە ولار ەڭ كوپ زيان تارتقان توپ سانالادى.

كوپتەن كۇتكەن كەلىسىم. فوتو: The New York Times

كەلىسىمدە قىتايدىڭ امەريكالىق اۋىلشارۋاشىلىق ونىمدەردى، ۇشاقتار، فارماتسەۆتيكا جانە مۇناي مەن گازدى ساتىپ الۋ بويىنشا نەگىزگى مىندەتتەمەلەردى انىق كورسەتىلگەن. ياعني، قىتاي 2017 جىلعى كورسەتكىشتەردى نەگىز ەتە وتىرىپ، اقش تاۋارلارىن ساتىپ الۋ مولشەرىن كوبەيتەتىن بولادى. ولاردىڭ ىشىندە 52,4 ملرد اقش دوللارى كولەمىندە ەنەرگيا ەكسپورتى، 32 ملرد دوللارعا اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرىن، 77,7 ملرد دوللارعا وندىرىلگەن تاۋارلار جانە 37,9 ملرد دوللارعا امەريكالىق قىزمەت وتەۋدى ساتىپ الاتىن بولادى.

امەريكالىق كاسىپكەرلەر مەن فەرمەرلەر بۇل ۋادەلەرگە قۋاناتىنى انىق. بىراق، قىتاي ەكى جىلعا دەيىن ساتىپ الۋ تۋرالى ۋادە بەرىپ وتىر، ودان ارى نە بولارى بەلگىسىز. مۇمكىن ەكى الىپ ەكونوميكا كەلىسىمدى جاڭارتۋى دا مۇمكىن. بىراق، كوپتەگەن ساراپشىلار جاڭا كەلىسىم اقش پەن قىتاي اراسىنداعى ەكونوميكالىق تالاس-تارتىستى تولىق شەشىپ بەرە العان جوق دەپ سانايدى. سەبەبى، ءبىرىنشى كەزەڭ كەلىسسوزىنىڭ كەلىسىمىندە كوپتەگەن كۇردەلى سۇراقتارعا جاۋاپ جوق. ايتالىق، ىشكى سۇرانىس بولماسا دا تاراپتار ۋادە بويىنشا ءبىر-ءبىرىنىڭ ونىمدەرىن ساتىپ الا بەر مە، الدە ساتىپ الۋ سۇرانىسقا ساي جۇرىلە مە، ول دا انىق ەمەس.

“The Qazaq Times”