بىلتىر عانا «سلاۆيانسكي بازاردا» توپ جارعان ديماش قۇدايبەرگەن قىتايدىڭ Hunan tv ۇيىمداستىرعان «مەن ءانشىمىن» بايقاۋىنىڭ ەكى تۋرىندا ۇزدىك شىقتى. بىرنەشە اپتادان بەرى كۇللى قازاق جۇرتىنىڭ اۋزىندا — ديماش. ال ونىڭ قىتايداعى داقپىرتى ءتىپتى سۇمدىق. ول تۋرالى تۇسىرىلگەن ءازىل-قويىلىمنىڭ قارالىمى 300 ميلليونعا (!) جەتتى. سۇحبات aktobegazeti.kz-تەن الىندى. 

ەكىنشى تۋرعا ديماشتىڭ اكەسى قانات ايتباەۆ تا قاتىسىپ قايتتى. ءبىز قاناتپەن اڭگىمەلەسكەن ەدىك.

— قانات، اۋەلى ديماش قاتىسىپ جاتقان جوبا تۋرالى اڭگىمەلەسسەك. بۇل قانداي جوبا، وعان كىمدەر قاتىسادى؟

— بۇل — Hunan tv جوباسى. Hunan tv  — ايماقتىق تەلەۆيدەنيە. دەگەنمەن قىتايدا بارلىق باق-قا تەڭ مۇمكىندىك بەرىلگەندىكتەن، بۇل تەلەۆيدەنيەنىڭ اتاعى وڭىردەن اسىپ، ەلىندەگى ەڭ ۇزدىكتەردىڭ قاتارىنا ەنگەن. ءتىپتى ونى شەتەلدىكتەر دە قارايدى ەكەن.  7,5 ميلليون حالىق تۇراتىن حۋنان ايماعىنىڭ ورتالىعى چانشا قىتاي ۇعىمىندا شاعىن قالا سانالادى.

ال «مەن ءانشىمىن» حالىقارالىق جوباسىنىڭ دۇنيەگە كەلگەنىنە 5 جىل تولىپتى. وعان قاتىسۋ دا وڭاي ەمەس. ول ءۇشىن ءانشى مىندەتتى تۇردە بىرنەشە حالىقارالىق بايقاۋدىڭ جەڭىمپازى بولۋى كەرەك. ەكىنشىدەن، ونىڭ الەۋمەتتىك جەلىلەردە ورنالاستىرىلعان اندەرىنىڭ قارالىمى ميلليوننان (!) كەم بولماۋى ءتيىس.  كاسىبي شەبەرلىگى، ينتەللەكتۋالدىق دەڭگەيى دە سىنعا تۇسەدى. مىنە، وسى تالاپتارعا ساي كەلگەن ءانشى عانا قاتىسا الادى.

— ديماشتى ولار وزدەرى شاقىرتتى ما؟

— ۇسىنىس ءبىزدىڭ تاراپىمىزدان بولدى. الگى تالاپتاردىڭ ۇدەسىنەن شىعىپ، بىرنەشە ىرىكتەۋ كەزەڭىنەن وتكەسىن عانا  كونكۋرسقا قابىلداندىق. ارينە، بۇندا ديماشتىڭ بىلتىرعى «سلاۆيانسكي بازاردىڭ» جەڭىمپازى بولعانىنىڭ دا اسەرى بولدى. سوندا ايتقان اندەرىنىڭ قارالىمى دا كوپ بولدى عوي.

— العاشقى ەكى تۋردا ديماش جەڭىمپاز اتاندى. جالپى بۇل بايقاۋدىڭ ءانشىنىڭ دەڭگەيىن باعالاۋ جۇيەسى قانداي ادىسپەن جۇرگىزىلەدى؟

— داۋىس بەرۋ ءۇش دەڭگەيدە جۇرگىزىلەدى. اۋەلى حالىق اراسىندا انكەتالىق ساۋال جۇرگىزىلەدى. ونىڭ اراسىنان   جاس شاماسى ءارتۇرلى، مۋزىكالىق ساۋاتى بار،  ءارتۇرلى ماماندىققا يە  500 ادام ىرىكتەلىپ، كونكۋرسقا كورەرمەن رەتىندە جىبەرىلەدى. ياعني بۇلار — داۋىس بەرەتىن ساراپشىلار. ولاردىڭ قولىنا بيۋللەتەن بەرىلەدى. ءار كورەرمەننىڭ 3 ادامعا داۋىس بەرۋگە قۇقى بار. ەكىنشىدەن،  زالدا كاسىبي ساراپشىلار — ون شاقتى مۋزىكا مامانى بار. ولار دا ابدەن ىرىكتەلگەن، وسى سالانى ۇڭعىل-شۇڭعىلىنا دەيىن بىلەتىن ادامدار. ۇشىنشىدەن، ءانشىنىڭ دە ءوزىنىڭ قارسىلاستارىنا داۋىس بەرۋگە مۇمكىندىگى بار. تەك وزىنە داۋىس بەرە المايدى.

وسى ارادا ءبىر ايرىقشا ايتا كەتەتىن  نارسە بار. ءبىر قويىلىمعا  قاتىسقان الگى 500 ساراپشى كورەرمەن كەلەسى كونتسەرتكە جىبەرىلمەيدى. ويتكەنى ۇيىمداستىرۋشىلاردىڭ پىكىرىنشە، ولار ءبىر انشىگە «باۋىر باسىپ»  قالۋى مۇمكىن.

— ديماش ءبىرىنشى تۋردا مارقۇم گرەگوري لەمارشالدىڭ، ەكىنشى تۋردا ۆيتاستىڭ رەپەرتۋارىنداعى اندەردى ورىندادى. مۋزىكا ماماندارىنىڭ دا، كورەرمەندەردىڭ دە پايىمىنشا، ەكەۋىنەن دە اسىپ ءتۇستى. ءۇشىنشى تۋردا قانداي ءان ورىندايدى؟

— Queen توبىنىڭ رەپەرتۋارىنان «The show must go on» ءانىن شىرقايدى.

— ايتپاقشى، ءار تۋردا ايتىلاتىن ءان قالاي تاڭدالادى؟

— ونى ۇيىمداستىرۋشىلار تاڭدايدى.  ءبىر تۋر بىتكەننەن كەيىن كەلەسى تۋردا ايتىلاتىن ءان حابارلانادى. ونىڭ قاي تىلدە، قانداي ءانشىنىڭ رەپەرتۋارىنداعى ءان ەكەنىن سوعان دەيىن  قاتىسۋشى بىلمەيدى. ءار انشىگە بەكىتىلگەن ادامدار بار. سولار بۇكىل ۇيىمداستىرۋ شارۋالارىمەن اينالىسادى. ءانشى ءبىر اپتا ىشىندە سول ءاندى وركەسترمەن ايتۋعا ءازىر بولۋى كەرەك.

— تىم تىعىز ەمەس پە؟

— تىعىز، ارينە. بىراق بايقاۋدىڭ شارتى سولاي. سەگىز ءانشى باق سىناپ جاتىر. ءار تۋردان كەيىن ەڭ تومەن بالل الىپ قالعان ءبىر ءانشى شىعىپ قالىپ، ونىڭ ورنىنا باسقا ادام  قوسىلادى.

— وركەستر  ءاننىڭ ارلەۋىن وزدەرى جاساي ما؟ مىسالى، ءار ءانشىنىڭ ءوزىنىڭ داۋىس دياپازونىن كورسەتەتىن مۇمكىندىگى ارقالاي عوي؟

— ونى ءبىز جاساپ، وركەسترگە ۇسىنامىز. قازاقستاندا، سوسىن قىتايدا بىرنەشە ادام وسى ماسەلەمەن اينالىسىپ وتىر. بارىنشا ۇلگەرىپ جاتىرمىز.

— ديماشتىڭ كيىم كيۋ، شاش قويۋ ستيلىنە سىن ايتقاندار بولدى…

— ونىڭ ءبارى تۇسىنبەستىكتەن  تۋعان اڭگىمەلەر. بۇل — شوۋ. بايقاۋدىڭ شارتى بويىنشا ءاربىر ءانشى ايتقان انىمەن ءبىر وبرازدى شىعارۋى كەرەك. سوعان ساي كيىم كيىپ، سوعان ساي بەت-ءجۇزىن ارلەيدى.

— ەكىنشى تۋرداعى ەڭ اسەرلى ءسات ديماش ءان ايتىپ بولعان ساتتە ديكتورلاردىڭ «زالدا ديماشتىڭ اكەسى وتىر…» دەپ حابارلاپ، اكەلى-بالالى ەكەۋىڭنىڭ قۇشاقتاسقان شاقتارىڭ بولدى. ديماش سەنى كورىپ، جۇرەگى جارىلارداي بوپ قۋاندى…

— ويتكەنى ول مەنى سول كەزدە عانا كوردى عوي…

— قالايشا؟

— بۇل  دا —  ۇيىمداستىرۋشىلار جاساعان «توسىنسىي». قىتايعا كەلگەنىمنەن ديماش مۇلدە حابارسىز بولدى. تەلەۆيزيالىق توپ مەنەن ونىمەن  كونتسەرتكە دەيىن كەزدەسپەۋىمدى ءوتىندى. بىراق مەن ونىڭ دايىندىعىن سىرتتاي باقىلاپ ءجۇردىم. بىردە ەكىنشى قاباتتا تۇرىپ تىڭدادىم، تاعى بىردە بولەك بولمەدە مونيتور ارقىلى قارادىم. تۋرا كونتسەرت بولاتىن ساتتە زالدا ورنىمنىڭ دايار ەكەنىن ايتتى، بىراق وتىرۋعا مەنىڭ ءداتىم بارمادى. اياق استىنان زالداعى مەنى كورسە، ديماش تولقىپ كەتىپ، ءاننىڭ ىرعاعىنان ايىرىلىپ قالار دەپ قورىقتىم. سوندىقتان دا وعان كورىنبەيتىن جەردە تۇرىپ، تىڭدادىم. ءان ايتىپ بىتكەندە عانا ساحناعا ۇمتىلدىم…

— جالپى  بايقاۋعا قاتىسىپ جاتقان انشىلەرگە قويىلاتىن باسقا قانداي تالاپتار بار؟

— ءانشى كونكۋرستىڭ شارتتارىن تولىق ورىنداۋى ءتيىس. ەشتەڭەگە الاڭداماي، ءاندى بويىنا ءسىڭىرۋى، سوعان دايىندالۋى كەرەك. قالعان شارۋانىڭ ءبارىن قاسىنداعى بەكىتىلگەن ادامدار ىستەيدى. ءبىز تەك تاماق جاعىنا قاتىستى ۇسىنىس ەنگىزدىك. ءبارى مۇسىلمانشا بولسىن دەگەن ءوتىنىشىمىزدى ايتتىق. ول  تولىق ورىندالىپ جاتىر.

— الەۋمەتتىك جەلىدە «ۆيتاس ديماشتىڭ ۇستىنەن ارىزدانىپ جاتىر…» دەگەن اڭگىمە بۇرق ەتە قالدى…

— بۇل — Hunan tv مەن ۆيتاستىڭ اراسىنداعى شارۋا. ءبىزدىڭ قاتىسىمىز جوق.

— بايقاۋ بارىسىندا ديماشتىڭ قازاقشا دا ءان ايتۋى مۇمكىن بە؟

— مۇمكىن. ءاننىڭ قاي تىلدە ەكەنىنە شەكتەۋ جوق. بىراق  ورىندالاتىن شىعارمانىڭ  اۋەنىنىڭ تانىمالدىعى، كۇردەلىلىگىنە سايكەس ونى ۇيىمداستىرۋشىلار شەشەدى. ءبىز ءوز تاراپىمىزدان  بىرنەشە قازاقشا  ءان ۇسىنىپ قويدىق.

— بايقاۋدى حالىقارالىق ەتىپ تۇرعان ديماش قانا دەگەن اڭگىمە بار.

— بۇل دوداعا كانادادان، مالايزيادان، گونكونگتان دا قاتىسىپ جاتقان سايىسكەرلەر بار. سونىمەن قاتار بايقاۋدان شىعىپ قالعان قاتىسۋشىلار ورنى تولىعىپ وتىرادى. مىسالى، كەلەسى تۋرلاردىڭ بىرىنە انگليالىق تانىمال  انشىلەردىڭ ءبىرى قاتىسۋى مۇمكىن.

— جالپى بايقاۋدىڭ جەڭىمپازى قالاي انىقتالادى؟

(كۇلىپ) ونى ساۋىردە كورەمىز. بۇرىن جەڭىمپاز اتانعان وڭتۇستىككورەيالىق ءانشى ەكى تۋردا ۇزدىك شىعىپتى. باسقا دا كريتەريلەر بار عوي، سونىڭ ءبارىن ەسەپتەي وتىرىپ، انىقتالاتىن بولار.

— كۇللى قازاق ديماشتىڭ  تىلەۋىن تىلەپ وتىر…

— ءيا، ونى ايقىن سەزىندىك. قانشاما تىلەكتەر ايتىلىپ، ولەڭدەر ارنالىپ جاتىر. رەسپۋبليكانىڭ تۇكپىر-تۇكپىرىنەن حابارلاسقانداردا ەسەپ جوق.  اقتوبەلىكتەردىڭ قۋانىشى ءتىپتى بولەك.  وبلىس  اكىمى بەردىبەك ماشبەكۇلى ساپارباەۆ ديماشتىڭ ءاربىر قادامىنا تابىس تىلەپ، مەيلىنشە قولداۋ كورسەتىپ وتىر. العىسىمىز شەكسىز!

P.S. XX عاسىردا جۇبانوۆتار اۋلەتى تۋعان توپىراقتىڭ داڭقىن XXI عاسىردا ايتباەۆتار ءاۋلەتى جاڭعىرتتى! اللا جار بولعاي!

باۋىرجان باباجانۇلى

«The Qazaq Times»