ەۋروپادا قاراقالپاقستان وپپوزيتسيونەرلەرى ەقىۇ-نىڭ (وبسە) دەموكراتيالىق ينستيتۋتتەر جانە ادام قۇقىعى بيۋروسى مىنبەرلەرىنەن وزبەكستاننان ءبولىنىپ، قازاقستانعا قوسىلۋ جايىندا اڭگىمە قوزعاي باستادى. پولشا استاناسى ۆارشاۆادا وتكەن ەقىۇ-نىڭ ەكى اپتالىق وتىرىسىندا «العا قاراقالپاقستان» قوزعالىسىنىڭ جەتەكشىسى امان ساعيدۋللاەۆ وسىعان بايلانىستى ەۋروپا ەلدەرى مەن ەقىۇ-دان كومەك سۇراعان. ءبىز بۇگىن وسىعان بايلانىستى قاراقالپاقستان وپپوزيتسيا وكىلدەرى قويعان تالاپتار مەن وتىنىشتەرگە قىسقاشا توقتالۋدى ءجون كوردىك.

ەقىۇ-نىڭ دەموكراتيا ينستيتۋتتارى جانە ادام قۇقىقتارى بيۋروسىنىڭ رەسمي سايتىندا جاريالانعان مالىمەتتەرگە سۇيەنەتىن بولساق، وندا «العا قاراقالپاقستان» قوزعالىسىنىڭ باسشىسى وپپوزيتسيالىق ساياساتكەر امان ساعيدۋللاەۆتىڭ 11 بولىكتەن تۇراتىن تالاپتارى مەن وتىنىشتەرى كورسەتىلگەن. ساعيدۋللاەۆتىڭ سوزىنشە، وسى ۋاقىتقا دەيىن وزبەكستان بيلىگى 1,8 ميلليون قاراقالپاقستاندىققا قۇل رەتىندە قاراپ كەلگەن. ول قۇلدىقتان قۇتىلۋ ءۇشىن قاراقالپاقستان وزبەكستان قۇرامىنان شىعۋى ءتيىس. ساعيدۋللاەۆتىڭ ەۋروپادا جاساعان مالىمدەمەسىن شەتەلدەردە قاشىپ جۇرگەن ساياساتكەرلەردىڭ كوزگە ءتۇسۋ ماقساتىندا جاساعان كەزەكتى قادامدارىنىڭ ءبىرى دەپ قاراستىرۋعا بولار ەدى. بىراق سوڭعى ستاتيستيكالىق مالىمەتتەرگە قاراساق، وندا وزبەكستان قۇرامىنداعى قاراقالپاق ۇلتىنىڭ جاعدايى ءماز ەمەس ەكەنىن اڭعارۋعا بولادى. مىسالى 1990 جىلدارمەن سالىستىرعاندا قاراقالپاقستانداعى تۋ كورسەتكىشى جىلىنا 100 مىڭ بالا بولعان. ال بۇگىندە ول كورسەتكىش 26 مىڭنان اسپايدى. ەلدە ۇلتتىق پارتيا قۇرۋعا جانە رەسمي تاشكەنتتىڭ رۇقساتىنسىز اۋدان، وبلىس اكىمدەرىن ءتىپتى مەكتەپ ديرەكتورىن تاعايىنداۋعا بولمايدى. وسىدان كەيىن ارال تەڭىزىنىڭ ارعى بەتىندەگى قاراقالپاق جۇرتىنىڭ جاعدايى قانداي ەكەنىن باعامداي بەرۋگە بولادى. ونىڭ ۇستىنە امان ساعيدۋللاەۆتىڭ ايتۋىنشا، قاراقالپاقستاننىڭ وزبەكستان قۇرامىندا بولۋ مەرزىمى زاڭ بويىنشا 2013 جىلى اياقتالىپ كەتكەن. بىراق سوعان قاراماستان رەسمي تاشكەنت قاراقالپاقستاندى ءوز قۇرامىنان شىعارماي وتىر.

«العا قاراقالپاقستان» قوزعالىسىنىڭ ەقىۇ-عا جىبەرگەن تالاپتارى مەن وتىنىشتەرى بويىنشا، ولار ەۋروپا ەلدەرى مەن حالىقارالىق ۇيىمداردان تاشكەنتپەن وسى ماسەلەگە بايلانىستى قاندايدا ءبىر كەلىسىمگە كەلۋگە كومەكتەسۋلەرىن سۇراعان. امان ساعيدۋللاەۆ جاريالاعان 11 ماتەريالدىڭ ىشىندە قاراقالپاقستان اۋماعىنان وزبەكستان ارنايى قىزمەتى مەن اسكەرىن شىعارۋ، قازاقستانعا ينتەگراتسيالانۋعا جانە قاراقالپاقستان رەسپۋبليكاسىن ەقىۇ مەن بۇۇ-نا مۇشە بولۋى كەدەرگى جاساماۋ سىندى تالاپتار بار. امان ساعيدۋللاەۆتىڭ ءوزى قاراقالپاقستاننان 2011 جىلى قىرعىزستان ارقىلى ەۋروپاعا قاشۋعا ءماجبۇر بولعان. ونى وزبەكستان بيلىگى "اقشا جىمقىردى" دەپ ايىپتاپ، وعان حالىقارالىق ىزدەۋ جاريالاعان. بىراق ول قۋدالانۋىنىڭ ساياسي استارى بار ەكەنىن ايتىپ، ەۋروپادا ساياسي بوسقىن ستاتۋسىن العان.

قاراقالپاقستان جەرى وزبەكستان اۋماعىنىڭ ۇشتەن ءبىرىن الىپ جاتىر. ونىڭ 80 پايىزى ءشولدى ءارى ارال تەڭىزىنىڭ تارتىلىپ كەتۋىنە بايلانىستى اپاتتى جاعدايدا تۇرعان جەرلەر. بىراق وسىعان قاراماستان قاراقالپاقستاننان گاز، مۇناي سىندى قازبا بايلىقتار وندىرىلەدى.

“The Qazaq Times”