ترامپ جانە اراب ەلى باسشىلارى. فوتو; The Indian Express.

جەر كولەمى 12000 شارشى شاقىرىمعا جەتپەيتىن، حالىق سانى 2 ملن اينالاسىنداعى تاياۋ-شىعىستاعى كاتار اتتى شاعىن ەل 5 ماۋسىمدا بۇكىل الەمنىڭ نازارىن وزىنە اۋداردى. وسى ءبىر كۇننىڭ ىشىندە ساۋد ارابياسى، باحرەين، بىرىككەن اراب امىرلىگى جانە ەگيپەت قاتارلى ەلدەر كاتارمەن بولعان ديپلوماتيالىق قارىم قاتىناسىن ءۇزدى. سونىمەن قاتار تەڭىز جانە اۋە جولدارىن كەسىپ تاستادى. ىلە-شالا يەمەن، ليۆيا، مالديۆ قاتارلى ەلدەر دە كاتارمەن ديپلوماتيالىق قارىم قاتىناسىن ۇزگەنىن جاريا ەتتى.

مىسىر، ءباا قاتارلى ەلدەردىڭ بولجامى بويىنشا كاتار «مۇسىلمان باۋىرلار» ۇيىمى باستاعان وڭىردەگى تەررورلىق توپتاردى قارجىلاندىرعان. باق ارقىلى «يسلام مەملەكەتى» تەررورلىق ۇيىمىنىڭ يدەولوگيالارىن تاراتتى دەگەن ايىپتار تاقتى.  سونداي-اق، مىسىر مەن ءباا-نىڭ قاتىناسىنا جانە ىشكى ىستەرىنە كەدەرگى كەلتىرىپ، ايماقتاعى بەيبىتشىلىك پەن تۇراقتىلىققا قاتەر ءتوندىردى دەگەن ايىپتار دا بار. ال، بۇل اتالعان ايىپتاردى كاتار جاعى مۇلدە جالعان اقپارات دەپ تەرىسكە شىعاردى.

ءبىر كۇندە جەتى بىردەي اراب ەلىنىڭ كاتارمەن «ات كەكىلىن كەسىسۋى»، ساراپشىلاردىڭ بولجاۋىنشا، ساۋد ارابياسى مەن كاتار اراسىنداعى «كونە كەكتىڭ» ۇشىعى بولىپ تابىلادى ەكەن. قىتايدىڭ ورتا-شىعىس ماسەلەسىنىڭ ساراپشىلارى بۇعان «ساۋد ارابياسى كاتارعا تەرروريزمگە قارسى كۇرەسۋ جەلەۋمەن وزگە اراب ەلدەر ارقىلى شابۋىلداي باستادى. بۇل ءبىر جاعىنان ءوزىنىڭ ايماقتاعى ىقپالىن ارتتىرۋ ءۇشىن جاسالعان شارا» دەپ قارايدى. شىن مانىسىندە ساۋد ارابيا مەن كاتاردىڭ ديپلوماتيالىق قاتىناسىنىڭ ءۇزىلۋى كوپتەن بەرى كۇتىلگەن جاعداي.

شىعاناق رايونى تاريحتان بەرى ديپلوماتيالىق ماڭىزعا يە بولىپ كەلەدى. بۇل وڭىردە ساۋد ارابياسى ءوزىنىڭ باسىمدىلىعىن تانىتىپ وتىر. ال، كوپ جاقتى ديپلوماتيالىق بايلانىس ورناتىپ وتىرعان كاتار مەن ساۋد ارابتىڭ كوپ جەردەگى مۇددەلەرى قايشىلىققا ۇشىرايدى. بۇدان سىرت سوڭعى جىلداردان بەرى كاتار يرانمەن بولعان بايلانىستى جاقسارتۋعا تىرىستى. بۇل ساۋد ارابياسىنا جاقپايتىنى انىق. سەبەبى، ساۋد ارابياسى يرانمەن كوپ جىلدىق اتا جاۋ دەۋگە دە بولادى. ساۋد ارابياسى ءوزىنىڭ وڭىردەگى ىقپالىنىڭ باسىمدىلىعى ءۇشىن وزگە اراب ەلدەرىنىڭ يرانمەن بولعان قارىم قاتىناسىنىڭ جاقسارىپ كەتپەۋىنە مۇددەلى.

كاتار مەن ساۋديانىڭ ارازدىعىنىڭ تاعى ءبىر جاعى «ءال-جازيرا» ارناسىندا بولىپ وتىر. «ءال-جازيرا» اگەنتتىگى مەن ونىڭ حابار تاراتۋ ارنالارى الەمدىك دەڭگەيگە كوتەرىلىپ كەتتى. ال، ەر-رياد تاراپى تۇبەكتەگى كاتاردىڭ اقپاراتتىق كۇش الىپ كەتۋىن دە قالاپ وتىرعان جوق. بۇل اراب تۇبەگىنىڭ تۇتاستىعىنا جاراقات سالاتىن ءىس دەپ قارايدى. تاياۋ-شىعىس ەلدەرى ساياسي ماسەلەلەردە ەجەلدەن ساقتىق پەن ءارى سەزىمتال قاراپ كەلەدى. كاتاردىڭ كوپ جاقتى ديپلوماتياسى مەن اقپاراتتىق كۇش قۋاتى ساۋد ارابياسىنىڭ شىنبايىنا باتىپ كەتتى. وسى قاتارلى سەبەپتەر ساۋد پاتشالىعىنىڭ كاتارعا بۇكىل اراب ەلدەرىن جابىلا داعدارىس جاساۋىنا اكەلىپ سوقتى دەۋگە بولادى.

كەي ەلدىڭ ساراپشىلارىنىڭ ايتۋىنشا بۇعان اقش پەن رەسەيدىڭ تاياۋ جانە ورتا-شىعىستاعى سىرتقى ساياساتىنىڭ دا ىقپالى بار دەپ قارايدى. ولاي ايتۋىنىڭ دا ءجونى بار. سەبەبى، جاقىندا عانا، ياعني مامىر ايىنىڭ ورتا شەنىندە اقش پرەزيدەنتى دونالد ترامپ تاياۋ-شىعىسقا ساپارلاي بارىپ قايتتى. اراب ەلىنىڭ استاناسىندا بولىپ، ساۋد پاتشاسىمەن كەڭەستە بولدى. ەڭ ماڭىزدىسى ەر-ريادقا جينالعان وزگە ەل باسشىلارىمەن دە يراندى ساياسي جاقتان وقشاۋلاۋ ءىسىن ءسوز ەتىستى. الايدا يران مەن كاتار بارعان سايىن تىعىز قارىم-قاتىناسقا كوشتى. يراندا قايتالاي سايلانعان پرەزيدەنت رۋحانيدى كاتار ءامىر ارناۋلى قۇتتىقتادى. بۇل اقش پەن ساۋد ارابياسىنىڭ يراندى ساياسي وقشاۋلاۋ نيەتىنە قايشى بولىپ شىقتى.

مىنە وسىلاي كاتار جەتى بىردەي باۋىرلاس ەلىنىڭ توڭ-تەرىس پوزيتسياسىنا ۇشىراپ، ءبىر كۇننىڭ ىشىندە ديپلوماتيالىق داعدارىسقا ۇشىرادى. اقش پەن وزگە باتىس ەلدەرىنىڭ ىقپالى بولعان كۇننىڭ وزىندە بۇل الەمگە اراب الەمىنىڭ «شەكتەن تىس بەرەكەسىن» انىق كورسەتتى.

“The Qazaq Times”