Körneki suret. Qazaqstannıñ Qılmıstıq kodeksindegi 405-baptıñ («Ekstremizm men terrorizm turalı») keminde bir bölimimen ayıptalğan, qwqıq qorğauşılar «sayasi twtqın» dep tanığan belsendiler. Foto: Al'yans TIREK / tirek.info

Juırda Qazaqstannıñ azamattıq qoğamın eleñdetip, elde rezonans tudırğan «13-tiñ sotı» isine qatıstı qwqıq qorğauşılar «sayasi twtqın» dep tanığan birneşe belsendi BWW keñsesine jäne  Europarlament deputattarına aşıq hat jazdı. Hattıñ mätinin seysenbide, 19 qazan küni belgili qwqıq qorğauşı Baqıtjan Töreğojina jariyaladı.

«Sayasi twtqındar» qatarına engen hat avtorları özderiniñ «sayasi ekstremizm» boyınşa zañsız sottalğanın aytıp, halıqaralıq wyımdardan pikir aytu erkindigi men söz bostandığına qol swğuşılarğa şara qoldanuğa, Qazaqstan basşılarına sankciya saludı swrağan.

«Bizdi qamau, qılmıstıq twrğıda qudalau jäne bes jılğa sottau – sayasi tapsırıs. Ol özgeşe oylaytındarmen küresuge, pikirin aşıq aytatın, Qazaqstan azamattarı men qazirgi ükimet arasında konstruktivti dialog ornatuğa tırısatın oppoziciyalıq köñil-küydegi Qazaqstan azamattarın qorqıtuğa bağıttalğan. Sot bizdiñ kinämizdi däleldeytin ayğaqtardıñ joq ekenin eskermedi, bizdiñ kinäsizdigimiz jaylı birde-bir ayğaqtı qarağan joq, qwqıqtarımızdıñ bwzılğanın elemedi, sot Qazaqstan Konstituciyası men «Azamattıq jäne sayasi qwqıqtar turalı paktini» bwzdı. Änşeyin hattama erejesin saqtau maqsatında közboyauşılıq üşin ötti. Jalğız maqsatı – Qazaqstan azamattarın qorqıtu» delingen hatta (Azattıq radiosınıñ audarması boyınşa).

Qwqıq qorğauşı Baqıtjan Töreğojina jariyalağan «Beseudiñ hatı». Kseroköşirme nwsqa. Foto: Facebook / @toregozhina

Qwqıq qorğauşı Baqıtjan Töreğojina jariyalağan «Beseudiñ hatı». Kseroköşirme nwsqa. Foto: Facebook / @toregozhina

18 qazanda jazılğan hatqa «13-tiñ isi» boyınşa sottalıp, türme jazasına kesilgen tört azamat – Ashat Jeksebaev, Noyan Rahımjanov, Qayrat Qılışev, Abay Begimbetov jäne Wlasbek Ahmetov qol qoyğan.

Qazaqstan sot biliginiñ şeşimine narazılar «sayasi is materialdarınıñ barlığı» advokattarda ekenin aytıp, halıqaralıq wyımdardan zañsızdıqtı toqtatuğa jäne ädildiktiñ ornauına septesuin swrağan.

Ötken düysenbide, qazannıñ 11-i küni Almatı qalasınıñ sotı «tıyım salınğan wyımdı qwrdı jäne onıñ isine aralastı» degen küdikpen isti bolğan 13 belsendiniñ barlığın ayıptı dep tanığan. Bwğan deyin (2018 jılğı 30 qaraşada) däl osığan wqsas ayıppen belsendi Äset Äbişevke 4 jıl abaqtı jazasın kesken Almalı audanı sotınıñ törağası Ernar Qasımbekov bwl jolı da  artında 12 balası qalğan tört birdey belsendi: Ashat Jeksebaev, Noyan Rahımjanov, Qayrat Qılışev, Abay Begimbetovti 5 jılğa bas bostandığınan ayırdı. Tağı 9 belsendiniñ bas bostandığın 1 jıldan 2 jılğa deyin şektedi. Sottaluşılar tağılğan ayıptı moyındamay, ükimmen kelispedi. Belsendiler ükimdi apellyaciyağa beretinin aytqan.

Sonımen qatar, biıl aqpanda özin «Estitin memleket» dep sanaytın Qazaqstan biligine qatañ eskertu mäninde qarar arnağan Europarlamentke qazaqstandıq «sayasi twtqındar» atınan joldanğan hatqa qol qoyğan besinşi belsendi, sarapşılar men sayasatşılar «bäleli», biliktiñ «arqanına» aynalğan 405-bappen (Qılmıstıq kodeks) ayıptalğan Wlasbek Ahmetov te qırküyek ayında eki jılğa bas bostandığınan ayırılğan.

Bes belsendige tağılğan ayıp Qazaqstan sotı «ekstremistik wyım» dep tanığan, biraq Europarlament «oppoziciyalıq wyım» dep atağan «Qazaqstannıñ demokratiyalıq tañdauı» jäne «Köşe partiyası» qozğalıstarımen baylanıstı. Qazaqstanda joğarıda atalğan eki wyımğa qatıstı qanşa adamnıñ qılmıstıq jauapkerşilikke tartılğanı belgisiz. Keybir qwqıq qorğauşılar keyingi birer jılda 300-ge tarta adamnıñ jazalanğanın aytadı.

Biıl jazdıñ ortasına qaray halıqaralıq Human Rights Watch (HRW) qwqıq qorğau wyımı Qazaqstan biliginiñ Qılmıstıq kodekstegi «Ekstremizm» babın özin ötkir sınaytın azamattıq belsendilerdi qudalauğa qoldanuın qattı ayıptağan.

Älemdegi jäne eldegi qwqıq qorğauşılar Qazaqstan «Halıq ünine qwlaq asatın memleket» twjırımdamasın sayasi bağdar twtqalı azamattıq-sayasi wstanımı üşin isti bolatındar qatarı edäuir artqanına alañdaydı. Batıs deputattarı osı jılğı qısta jasağan mälimdemesinde QDT jäne Köşe partiyasına qatıstı kez kelgen is qoğamda «tabu» taqırıbına aynalğanın sınağan. Qazaqstan deputattarı atalğan wyımdarğa qatısı bar degen ayıppen sottalğan azamattar turalı pikir bildiruden meyilinşe tartınadı.

The Qazaq Times