«Köşkimiz keledi». Jarılıs oşağınan jartı şaqırım jerdegi Qaynar auılınıñ qazirgi ahualı (fotobayan)

Jambıl oblısı Bayzaq audanındağı äskeri qoymada bolğan joyqın jarılıstan eñ qattı zardap şekken – Qaynar auılı. The Qazaq Times tilşisi äskeri bölimnen jartı şaqırım jerde ornalasqan şağın auılğa arnayı barıp, alapat jarılıstan keyingi ahualdı bilip qayttı.

Jwrttı üreyge salğan joyqın jarılıstan keyin de nebäri 20 şaqtı tütini bar auıl köşirilmeytin boldı. Mwnı oblıs äkimi Berdibek Saparbaev 30 tamız küni redakciya tilşisine bergen jauabında ayttı.

Jurnalist tildesken auıl twrğındarı «qirağan üydi qalpına keltirip beremiz» degen bilik äreketi «qisınsız» dep esepteydi. Olar şañırağı ortasına tüsip, qabırğaları jarılğan üy «jöndeuge jaramaydı, bizge jaña baspana salıp bersin» degen mäsele köterip otır. Qaynarlıqtardıñ keybiri auılda qaluğa qwlıqsız. Öytkeni irili-wsaq tolqındardı birge eseptegende, keminde 20 märte jarılğan alapat apattan jüregi şaylığıp qalğan.

Qaynar auılına öter joldağı post. 30 tamız 2021 jıl. Foto: QT / Kültegin Aspanwlı

Qaynar – Bayzaq audanı Jañatwrmıs auıldıq okrugine qarastı şağın eldimeken. Twrğını jüzge jetpeydi, auılda 19 tütin bar. Temir jol jağasında ornalasqan şağın auılğa joyqın jarılıs bolğan №28349 äskeri bölim tiip twr. Twrğındarı negizinen mal şaruaşılığımen aynalısadı. Bwdan bölek, qaynarlıqtar arasında äskeri bölimdegi jwmıs isteytinder de bar.

JARILIS KÜNİ

45 jastağı Däuren Dilimbetov äskeri bölimde azamattıq qızmetşi bolıp jwmıs isteydi. Bes balası bar. Aytuınşa, ol jarılıs bolğan sätte jwmıstan kelip, üyinde jatqan.

– Jwmıstan kelip, bala-şağammen üyde jatqanmın. Sağat keşki 18:30-ğa qaray äskeri bölim jaqtan alğaşqı tütindi bayqadıq. Qap-qara tütin. Basında oqu-jattığu şığar dep oyladıq. Ay sayın sınaq bolıp twratın. Sonday sınaqtardıñ biri şığar dep, asa män bermey, üyge kirip jattım. Bir kezde qattı dümpu estilip, tereze şağılıp tüsti. Twra sap dalağa qaştıq. Şıqsam aynala şañ, tük körinbeydi. Ayqaylap jatıp bala-şağanı tauıp, Tarazğa qaray qaşa jöneldik. Qwjatımızdı da alıp ülgermedik. Jayau qaştıq, – deydi Däuren Dilimbetov.

Däuren Dilimbetov kömektesuge uäde bergen biliktiñ jañadan salınuı tiis, jaramsız üydi jöndeuge qarsı. 30 tamız 2021 jıl. Jambıl oblısı, Bayzaq audanı, Qaynar auılı. Foto: QT / Kültegin Aspanwlı

Onıñ sözinşe, alğaşqı jarılıs şamamen keşki jetiden asa bolğan. Qaynarlıqtar sol alğaşqı dümpuden keyin-aq auıldı tastap, Tarazğa qaray qaşıp ketken. Aytularına qarağanda, olardı eşkim evakuaciyalamağan. Ärkim öz betinşe bassauğalağan.

JARILIS ZARDABI

Ay men künniñ amanında joyqın jarılıstı bastan ötkergen  auıldağı balar men analardıñ qorqınışı äli basılmağan. Jergilikti bilik «qauip seyldi» degenmen, qaynarlıqtar äskeri bölimnen alısta twrğısı keledi. Sol üşin auıl twrğındarı äkimdik ökilderine «bizge basqa jaqtan baspana salıp berseñizder nemese üy aluğa jetetin qarjı bölseñizder» degen tilek aytıptı. Auıldağı 19 tütinniñ 15-i köşuge ıqılas tanıtqan. Alayda äkimdik twrğındardıñ bwl bastamasın qoldamay otır.

Äskeri qoymadağı jarılıs saldarınan töbesi opırıp tüsken Qaynar auılındağı üydiñ iesi jalğızbastı ana Rauşan Momıtbekova. 30 tamız 2021 jıl. Foto: QT / Kültegin Aspanwlı

Qaynarlıqtardıñ aytuınşa, bilik äuelde «qirağan üylerdi sürip, jañadan soğamız» degen. Biraq keyin «kürdeli jöndeuden ötkizip beremiz» degenge köşken.

–Qirağan üylerdiñ töbesin auıstırıp, jöndep beremiz dep otır. Oğan kelispegen edik negizi. Biraq äkimdik öz aytqanın istetpekşi. Bizben söylesuge oblıs äkimi Berdibek Saparbaevtıñ özi kelgen joq. Qwrılıs salası boyınşa keñesşisin jiberipti. Ol bizge "şeşim qabıldadıq, üylerdiñ qabırğasın qaldıramız, töbesin aşıp, qayta jauıp beremiz" deydi. Biraq qabırğanıñ özi jarılıp ketken. İrgetası da sau emes, – deydi Qaynar auılınıñ twrğını Qosbek Serkebaev.

Qirağalı twrğan üyin tek jöndep-jamauğa narazı twrğınnıñ biri jarılğan qabırğanı sımmen tartamız degen äkimdik mamandarımen kelispeytinin aytadı. Ol mwnday şala jöndeudiñ saldarı keyinnen üydiñ qwlauına alıp keledi dep alañdaydı. 30 tamız 2021 jıl. Jambıl oblısı, Bayzaq audanı, Qaynar auılı. Foto: QT / Kültegin Aspanwlı

Töbesi opırılıp, qabırğası jarlıp twrğan üyler «jöndeuge jaraydı» degenge senbeytinderdiñ biri – Süyindik Äbdiğappar. Ol ekinşi toptağı mügedek, eki bastı eski üydiñ bir basında äyeli ekeui twradı. Joyqın jarılıstan üy qirap qalğan.

–Mına üydi qalay jöndep beretinin tüsinbeymin. Qirap qalğan ğoy tügel. Jöndegenimen köp wzamay qayta bülinui mümkin. Sol kezde äkimdiktiñ birde-bir ökili kinäni moynına almaydı. Sondıqtan jañadan üy soğıp berse eken, – deydi Süyindik Äbdiğappar.

Jarılıs saldarına bülingen üy. Jambıl oblısı Bayzaq audanı Qaynar auılı. 30 tamız 2021 jıl. Foto: QT / Kültegin Aspanwlı

Jambıl oblısı äkimi Berdibek Saparbaev 29 tamızda tilşilerge bergen swhbatında jarılıs saldarınan 106 twrğın üy, 12 käsipkerlik nısan bülingenin aytqan. Onıñ sözinşe, olardıñ 35-i kürdeli jöndeudi qajet etedi. Äkimdik pen Ükimet kommissiyası jöndeu jwmıstarına qanşa qarjı qajet ekenin anıqtap jatır. Qarjı bölingen soñ jöndeu bastalmaq. Saparbaev «eki ay işinde bülingen, qirağan barlıq üy qalpına keltiriledi» dep uäde berdi.

BASPANASIZ QALU QORQINIŞI

Qaynar auılınıñ Marat Twyaqbaev esimdi twrğını redakciyağa «qirağan üylerdi qalpına keltiruge kelgen belgisiz merdigerdiñ doq körsetkenin» aytıp berdi. Onıñ sözinşe, twrğındarmen döreki söylesken merdiger «bizdiñ talbımızğa kelispeseñizder, üyleriñiz osı qalpında qaladı. Jaña üy swrap otırğanda, qirağan baspanalarıñızdı da jöndep bermey qoyamız» dep aytqan.

Sol sözden üreylengen qaynarlıqtardıñ keybiri «jañadan salınuı qajet» üyin jöndetuge lajsız kelisken. Qazir töbesi opırılıp qalğan üy ieleri bilik qwrıp bergen «palatkanı» panalap jatır. Twrğındar eki jıl ötse de äli üyin jöndete almay jürgen keybir arıstıqtardıñ künin keşip qalamız ba dep qorqadı.

Qaynar aulındağı jarılıstan qirağan keybir üydiñ aulasına jergilikti bilik qwrıp bergen "palatka". 30 tamız 2021 jıl. Foto: QT / Asan Anarbaywlı

Qaynar twrğındarınıñ mäselesin tıñdap bolğan soñ, redakciya tilşisi qwramına osı auıl qaraytın Jañatwrmıs auıldıq okruginiñ äkimi Asqar Qondıbaywlına kezikti. Äkimnen qaynarlıqtardıñ köşu turalı bastamasınıñ qoldau tappau sebebi swraldı. Ol bwl mäseleni tötenşe jağdayğa baylanıstı qwrılğan ştab qarastırğanın jetkizdi. Auıldıq okrug äkimi tilşiniñ «Töbesi opırılıp, qabırğası jarılğan üyler nege jañadan soğılmaydı?» degen swrağına da mardımdı jauap bere qoyğan joq. Onıñ sözinşe, bwl mäseleni qwrılıs jönindegi sarapşılar şeşken.

Köpbalalı twratın baspananıñ apattan keyingi körinisi. 30 tamız 2021 jıl. Jambıl oblısı, Bayzaq audanı, Qaynar auılı. Foto: QT / Kültegin Aspanwlı

26 tamız keşkisin Jambıl oblısı Bayzaq audanındağı №28349 äskeri bölimi aumağında ornalasqan oq-däri saqtalatın qoymada jarılıs boldı. Soñğı resmi derekke say, tötenşe oqiğa saldarınan 15 adam qaza tauıp, 98 adam zardap şekken. Oqiğa bolğan kezde habar-oşarsız ketken bir adamdı äli izdep jatır.

Ondağan adamnıñ ömirin jalmağan joyqın jarılısqa ne sebep bolğanı äli belgisiz. Qorğanıs ministri Nwrlan Ermekbaevtıñ topşılauınşa, jarılısqa qoymada qauipsizdik talaptarınıñ saqtalmauı, ya himiyalıq reakciyamen özdiginen tuuı nemese diversiya sebep boluı mümkin.

Auıldağı jalğız köşeniñ boyındağı är üydiñ aulasına twrğındardıñ jaramdı dünie-mülkin saqtauğa jäne uaqıtşa mekendeuge palatka ülestirilip jatır. 30 tamız 2021 jıl. Jambıl oblısı, Bayzaq audanı, Qaynar auılı. Foto: QT / Kültegin Aspanwlı

Twrğındardıñ aytuınşa, bilik jöndeuge jaramdı dep tapqan üylerdiñ işki ahualı. 30 tamız 2021 jıl. Jambıl oblısı, Bayzaq audanı, Qaynar auılı. Foto: QT / Kültegin Aspanwlı

Köpbalalı otbasınıñ qarızğa qauğalanıp jürip salğan baspanası bir künde tas-talqan boldı. 30 tamız 2021 jıl. Jambıl oblısı, Bayzaq audanı, Qaynar auılı. Foto: QT / Kültegin Aspanwlı

Birlik köşesindegi köp üyidiñ ahualı osı taqilettes. Terezesi sınğan, esik jaqtauları qozğalıp ketken, şatırları bülingen, tipti keybiriniñ qabırğası irgesimen qosa jarılğan. 30 tamız 2021 jıl. Jambıl oblısı, Bayzaq audanı, Qaynar auılı. Foto: QT / Kültegin Aspanwlı

Rauşan Momıtbekovanıñ üyi qirandığa aynalğanına qaramastan bilik ökilderi kürdeli jöndeu jetkilikti dep tapqan. Üy iesi bwğan narazı, qwrılıs salasındağı sarapşı-mamandar mwnı jaramsız degen qorıtındısın eskerusiz qalğanına narazı. 30 tamız 2021 jıl. Jambıl oblısı, Bayzaq audanı, Qaynar auılı. Foto: QT / Kültegin Aspanwlı

Jıljımaytın mülik qana emes, üydegi twrmıstıq tehnikalar men jihaz, bağalı mülikterdiñ basım böligi äbden bülingen. 30 tamız 2021 jıl. Jambıl oblısı, Bayzaq audanı, Qaynar auılı. Foto: QT / Kültegin Aspanwlı

Twrğındar äskeri bölim ya auıldı köşiru turalı köpten beri aytılğanın, bwğan deyinde oqu-jattığu degen uäjben jarılıstar jii bolğanın aytadı. Jıljımaytın mülik qana emes, üydegi twrmıstıq tehnikalar men jihaz, bağalı mülikterdiñ basım böligi äbden bülingen. 30 tamız 2021 jıl. Jambıl oblısı, Bayzaq audanı, Qaynar auılı. Foto: QT / Kültegin Aspanwlı

The Qazaq Times