Körneki suret. Foto: RIA Novosti

Türmelerge beyne baqılau engizu bastaladı. İşki ister ministri Erlan Twrğımbaev Toqaevtıñ ekinşi joldauında aytılğan tapsırmasın «qolğa alğanday» mälimdeme jasadı.

Ol bügingi Ükimet otırısında «Türmeler men ğimarattarğa beyne baqılau engizudi bastaymız. Qazir biz olardıñ sanın jäne tehnikalıq jağdayın esepteuge kiristik», - dedi.

Biraq bas policey Twrğımbaev bwl şara qaşan iske asatının naqtılamadı.  Qılmıstıq-atqaru jüyesindegi zañsız äreketter men azaptau oqiğası az kezdespeydi. Tipti video jazbaları da tarap otıradı. «Halıqaralıq türme reforması» (PRI) wyımınıñ Ortalıq Aziyadağı ökildiginiñ direktorı Azamat Şambilovtiñ sözinşe, resmi statistikağa say 2016-2018 jıldar aralığında twtqındarğa qısım körsetip, azaptağanı üşin qwqıq qorğau organdarınıñ 53 qızmetkeri jazalanğan.

Resmi derekke qarağanda, keyingi onjıldıqta Qazaqstanda türmege qamalğandar sanı eki eseden artıqqa azayğan. Degenmen jıl ötken sayın ärtürli ayıppen qamalıp jatqan belsendiler az emes. Qwqıq qorğauşılar olardı sayasi közqarası üşin sottalğan «sayasi twtqındar» dep sanaydı. Bıltır tört abaqtınıñ esigine qwlıp ilinse, biıl tağı eki türme jabılmaq körinedi.

Esteriñizde bolsa, biıl aqpan ayınıñ 24-i küni policiya azamattıq belsendi Dulat Ağadildi alıp ketken soñ abaqtıda jwmbaq jağdayda qaza tapqan. Azamattıq qwqıq pen demokratiyalıq qwndılıqtardıñ orındaluın talap etetin belsendiligine baylanıstı  qısqa uaqıtta birneşe ret qamalğan onıñ ölimi «jürek qan tamırlarınıñ jetispeuşiliginiñ sebebinen» dep körsetildi. Degenmen köptegen belsendiler, jwrtşılıq jäne marqwmnıñ tuıstarı bwğan senbeydi.

Bıltır köktemnen beri jiilegen äleumettik narazılıqtardıñ bel ortasında jürgen belsendi ömiriniñ aqırına deyin äkimşilik jaza retinde keminde 60 kündey qamauda bolğan. Demokratiyalıq özgeristerdi aşıq talap etken belsendiniñ astana abaqtısında qalay qaytıs boğlanı jöninde İİM eşbir beynejazba jariyalağan joq. Biraq qwzırlı organdar beyne baqılau jüyesiniñ barın aytqan. Qoğamdıq rezonansqa aynalğan Ağadildiñ ölimine qatıstı qozğalğan is köpke wzamay üş ayda, biıl köktemniñ ayağında «qılmıstıq qwram men motivtiñ bolmauı» sebepti toqtağan.

Qazaqstan türmelerindegi älimjettik, twtqındardıñ qwqığın bwzuşılıq jäne zañsızdıqtar turalı sarapşılar men qwqıq qorğauşılar köp sınaydı. Osıdan keyin be äyteuir reformalau qajettigin aytqan Toqaev seysenbi küngi ekinşi joldauında penitenciarlıq mekemelerde, policiyanıñ qızmettik üy-jaylarında jappay beynebaqılau engizu tapsırğan. Bwğan deyin qılmıstıq-atqaru qwrılımın beyne baqılau turalı jaq aşpağan ministr Twrğımbaev birden iske kiriskendey körindi. Biraq türmedegi jaqın-tuısınıñ jağdayın biluge azamattarğa ne advokattarğa bwl materialdıñ qanşalıqtı qoljetimdi boları anıq emes.

Azattıqtıñ dereginşe, Europarlament bıltır naurızdağı qararında Qazaqstanda «twtqındar men küdiktilerdi azaptau» qalıptı jağdayğa aynalğanın aytqan. AQŞ memlekettik departamenti älemdegi adam qwqığınıñ ahualı turalı biıl jariyalağan esebinde Qazaqstanda türmede otırğandardı azaptau, wrıp-soğu tıyılmay twrğanına nazar audarğan.

“The Qazaq Times”