Köp jılğı talas-tartıstan, türli sayasi janjaldar keyin ötken aptada ağılşın memleketi Europalıq Odaqtan bir jola şığıp ketti. «Breksit» dep atalatın bwl sayasi özgeristi jüzege asıru üşin Britaniya bas uäzirin (prem'er-ministrin) üş ret almastırdı jäne eki ret saylau ötkizdi. Bwdan keyin 11 ay boyı jüzege asırılatın ötpeli kezeñniñ mindetteri alğa qoyılmaq. Soğan say Britaniyanıñ öz erejeleri bekip, EO-men bolğan baylanıstar qayta retteledi. Salıqtar, tölemder joğarılay tüsedi.

Breksit EO men Britaniya üşin qanday özgerister alıp kelui mümkin? Breksittiñ mäni ne? Közge körinetin qanday özgerister boluı mümkni?

Europarlamenttegi Britaniya deputattarı eline qaytadı. Britaniya Euroodaqtan şıqqannan keyin onıñ Europarlamenttegi 73 deputatı eline qaytadı. Tek deputattarı ğana emes, Britaniyağa tiesili sayasi instituttar men agenttikter de eline qaytadı. Keybir birlesken jobalar soñına jetkenşe Europarlamentinde qalatın britandıq şeneunikter de bar.

Britaniya bwdan bılay Europanıñ sammitterine qatıspaytın boladı. Eger Europa Odağı Britaniya prem'er-ministrine arnayı şaqırtu jibergende ğana qatısa alatın boladı. Biraq, köbine-köp odaq işindegi mañızdı jiındarğa şaqırılmaytın boladı.

Jaña kelisimder jasaladı. EO qwramınan şıqqannan keyin Britaniya endi älem elderi men jäne EO elderimen jaña kelisimder tüze bastaydı. Sauda kelisimderdi qayta talqılaytın boladı. Bwğan deyin EO qwramında Britaniyağa AQŞ nemese Australiya sındı jaqın qarım-qatınastağı eldermen derbes sauda kelisimderin jasasuğa tıyım salınğan. EO-dan bölinip şığudı qoldauşı tarap Britaniya älem elderimen jeke-jeke sauda kelisimin tüzetin bolsa bwl ekonomikanıñ artuına tıñ qozğauşı küş beredi dep kelgen edi. Osı boyınşa ol Europa odağımen de jaña kelisimder jasasuğa tiis.

Britaniya pasportı jañalanadı jäne vizalıq rejimder köbeyedi. 30 jıldan keyin Britaniya pasportın bwrınğı kök tüske özgertetin boladı. EO qwramına kirgenge deyin Britaniya Pasportınıñ tüsi kök jäne sarı tüsterde bolıp kelgen. Euroodaq qwramında birtwtas qızıl-qoñır tüsti pasport paydalandı. Pasporttı bwrınğı kök tüske auıstıru turalı şeşim 2017 jılı qabıl alınğan.

Ötpeli kezeñge baylanıstı köptegen qağidalar biıl jıl soñına deyin özgerissiz jalğasa beredi. Aytalıq, qatınas-tasımal eş kedergisiz jwmıstarın jalğastıradı. Ötpeli kezeñ ayaqtalğanğa deyin barlıq şekara beketterinde Britaniya azamattarı EO azamattarımen birdey qarastırıladı. Sonday-aq, osı kezeñ işinde EO elderinde Britandıqtar erkin jürip-twra aladı. Jwmıs isteu, qay elde jasau, zeynetaqı jüyesi derlik ötpeli kezeñ ayaqtalğanğa deyin qazirgige wqsas jalğasa bermek. Britaniyalıqtardıñ EO elderinde jasauına, sonda qaluına eriktilik bar, Ağılşın aralındağı EO azamattarına da solay.

Osılayşa, ağılşın memleketi ıqpaldı Europalıq Odaq qwramınan birtindep irgesin böledi. Bwl älemdegi iri tarihi oqiğalardıñ biri bolıp qalmaq. Sebebi, bwl jay ğana bir memlekettiñ belgili bir odaqtan şığıp ketui emes, ağılşın älemniñ derbestenui nemese älemdegi üyektenu procesiniñ jaña bir qırı dese de boladı. Bwdan keyin älemniñ damuı men qwldırauına, soğısı men beybitşiligine ıqpal etetin iri küşter qatarında «Ağılşın älemi» derbes körine bastaydı degen de pikirler bar. Aytalıq, EO, Resey, Qıtay sındı küşter qatarında endi AQŞ, Australiya, Britaniya sındı «ağılşın älemi» ıqpaldı küşke aynaladı degen boljamdar bar.

“ The Qazaq Times ”