5G in Kazakhstan Qazaqstandağı 5G bolaşağı. Foto: Depositphotos.

Qazaqstan  internet sınamada iri eldermen birge boluğa tırısadı

Tehnologiya  köz ilespes jıldamdıqpen qarıştap keledi. Osıdan on-on bes jıl bwrın mümkin emestey körinetin jañalıqtardıñ basında büginde Qazaqstannıñ da boy körsetip jürgenin bilemiz. Internet sınamada bizdiñ el bwl jolı da qalıs qalmaq emes, yağni «Qazaqtelekom» AQ internettiñ besinşi buını 5G-diñ arqasında köptegen mümkindiktiñ bolatınına kepildik berip otır.

Kanada, Türkiya, Germaniya, Ispaniya sındı alpauıt memlekettermen birge bizdiñ Qazaqstan da jahan jañalığın sınap köruge kirisip ketti. Tipten AQŞ, Katar jäne Oñtüstik Koreya sındı mıñdağan bazalıq stanciyası bar elderde mobil'di operatorlar 5G internet jelisin kommerciyalıq payda közine aynaldıru maqsatında iske qosıp ta ülgergen.

Sonday-aq, Japoniya biligi 2020-jılğa josparlanğan Olimpiada uaqıtında internettiñ besinşi buını eldiñ tolıq aumağın qamtığanın qalap otır. Al smartfon öndiruşiler de qarap qalmay, ğalamtordıñ jaña türine qosıluğa mümkindigi bar gadjetter men telefondardıñ alğaşqı model'derin şığarmaqşı.

5G nesimen erekşe?

2010-jılı bizdiñ twrmısımızğa engen wyalı baylanıs standarttarınıñ soñğı nwsqası 4G-diñ özin bizdiñ halıq tolıq meñgerip bola qoymağanı belgili. YAğni, 5G jañalığı key şağın qalalar men şalğay auıldarda qoljetimsiz bolıp otırğan 4G-diñ aymaqtarğa keñ taraluına sebep boladı.

Jalpı besinşi buındı iske qosuğa elimizdegi adam sanınıñ artuı da sebep. Ol degenimiz-halıq tığız qonıstanğan jäne de turister men el qonaqtarı jii keletin bastı qalalarda internet sapasınıñ naşarlauı zañdı, sol sebepti de 5G internetiniñ quatına qol jetkizu kerek-aq. Al, qazirdiñ özinde 4G-ge qosıla almay otırğan eldimekender törtinşi buınnıñ internet küşimen tolıq qamtamasız etiletin boladı. Uaqıt öte kele 5G internetin 50 mıñnan astam twrğını bar basqa da aymaqtarğa engizu josparda bar.

Aqparat jäne kommunikaciyalar ministrliginiñ qoldauımen «Qazaqtelekom» AQ mamandarı Nwr-Swltan jäne Almatı qalalarında tört märte ötkizilgen sätti testileudiñ nätijesinde bwl jañalıqtıñ jolında eşqanday kederginiñ joqtığına köz jetkizgen. Alayda bwl testileudiñ soñğı qorıtındısı deuge kelmeydi, sebebi 2020-jılğa deyin pilottıq aymaqtarda tolıqtay tekseristen ötken soñ ğana qwrılıs bastalmaq. Mamandardıñ aytuınşa Qazaqstan halqı atalmış jañalıqpen 2021-jılı qauışa aladı.

5G-den ne kütuge boladı?

Aldımen, bwrın-soñdı bolmağan jıldamdıqtıñ arqasında twtınuşılar keşeuildeu degendi müldem wmıtadı. Qızmet barısında materialdı jükteu men älemniñ tükpir-tükpirinen habar alu jaqsarıp, jwmıstıñ önimdiligi men uaqıttıñ ünemdiligine sebep bolmaq.

Osı uaqıtqa deyin, mwhittıñ arğı betindegi adamnıñ jüzin körip söylesu adam sengisiz qwbılıs köringeni sekildi-internettiñ besinşi buınında da pendeniñ oyına da kelmegen mümkindikter wşan teñiz. Mısalı, aldın-ala derekterge süyener bolsaq, tehnika ataulı ortaq jelilerge qosılıp, bir-birine mañızdı derekterdi jiberip otıradı, bizdiñ istegimiz kelgendi tüsinip, kündelikti tirşilikke kömektesedi.

Boljamdarğa qarağanda, jelige qosılğan qwrılğılardıñ sanı 2017 jılı 5 milliardqa, 2020 jılı 25 milliardqa jetedi. Jürgizuşisiz jüretin avtomobil'der quattı esepteu mümkindikterine qol jetkizip, joldı der kezinde baqılap, qauip-qaterdi bağalap otıradı. Ädettegi videoçattardıñ naqtılığı jaña deñgeyge köterilip, swhbattasuşınıñ kuägerdey boluın qamtamasız etedi.
Tipti qalanıñ infraqwrılımı da jaña deñgeyge şığadı: datçikter joldardağı qozğalıstı, auanıñ lastanu deñgeyin, twraqtağı bos orındardı qadağalap, onıñ deregin 5G-diñ kömegimen sol sätte-aq maşinamızğa jiberedi-degen boljam bar.

Sonımen, halıq 5G-di qalay qabıldaydı?

Äygerim Mwratova: «Özim Nwr-Swltan qalasında twratındıqtan internettiñ zardabın tartqan emespin. Elordada halıq tığız qonıstanğanmen 4G internetiniñ de sapası jaman emes qoy. Biraq 5G engizetin bolsa, Nwr-Swltannıñ twrğını retinde qoldağan bolar edim, sebebi jañanıñ atı jaña. Eger de bwl jañalıqtı damığan memleketter qoldap otırsa, bizdiñ de qalıs qaluımızğa bolmaydı dep oylaymın».

Güljan Zeynoldina: «Men Almatı qalasınıñ twrğınımın. Qazir 4G internetin qoldanamın. Eger internettiñ besinşi nwsqası keler bolsa, jañadan smartfon jañartuğa tura keledi. Al, öz basım jaña telefon aluğa äzir dayın emespin, eger 2021-jılı iske qosılatın bolsa, ärine kütemiz. Jañalıqpen birge ilesip otıru kerek».

Janar Äliyakbarova: «Jezqazğan qalasında twramız. Bizdiñ qaladan 1-2 sağattıq qaşıqtıqta ornalasqan key auıldarda tipten 4G wstamaydı. Internet qoljetimsiz, uaqıttı köp joğaltasıñ. Qalanıñ özinde internettiñ sapasın jaman deuge kelmeydi. Alayda, ülken qalalarmen qatar bizdiñ de jaña nwsqanı twtınğımız keletini ötirik emes».

Qazaqstanda 5G internet jelisin ornatu qanşa qarajattı talap etedi?

5G jelisiniñ mümkindikterine, onıñ halıqqa äkeletin tiimdi twstarın oylağannıñ özinen-aq, onıñ arzan joba bolmaytının añğaruğa boladı. 5G jelilerin salu tek wyalı ğana emes, sonımen birge tirkelgen operatorlardıñ qwrılımındağı özgeristerdi qajet etedi. Radioğa qosılu jelisin virtualizaciyalau, jelilerdi kesu, sonımen qatar joğarı jiilikti spektrdi qoldanumen birge kölik infraqwrılımına qoyılatın jalpı talaptar osınıñ bärine jobamen alğanda 4G internetine jwmsalğan qarjıdan 3-5 esege deyin köp investiciyanıñ jwmsalatının moyındau kerek.

Testileu men jiti tekseruler ayaqtalğannan keyin bastan ayaq qanşa qarajattıñ jwmsalatını belgili boladı da, investiciyalau jüzege asırıla bastaydı.

Şın mäninde, 5G jelisin damıtudıñ bes jıldıq bağdarlaması qazaqstandıq operatorlarğa soñğı jıldardağı jelilik infraqwrılımğa salınğan ortaşa investiciyamen salıstırğanda qımbatqa tüsedi. Biraq bwl besinşi buın iske qosılğannan keyin internettiñ bağası qımbattaydı degen söz emes. Demek, twrğındarğa ğalamtor men onıñ tağı da basqa mümkindikteri qoljetimdi bolmaq. YAğni, Qazaqstannıñ bastı baylanıs operatorı «Qazaqtelekom» AQ bastağan basqa da baylanıs ökilderi ädettegidey özderiniñ tarifterin wsınadı, osılayşa, halıq qalağan bağasına özine qajetti sapalı internetti qoldana beredi.

Erkenaz Şoqan

“The Qazaq Times”