«Arselor Mitall Temirtau» Duman Smaqovqa Qarağandı şahtalarındağı ereuilderdi joqqa şığarğanı üşin aqşa töledi me? Siz tüsirgen fotosuretti qayda qoldanuğa boladı? Ziyankesterdiñ «qwrbanı» bolmaudıñ qanday joldarı bar? Elordalıq jastarmen bolğan kezdesude osı jäne özge de swraqtarğa jauap berildi.

3-4 qaraşada Astanadağı IQ kovorkinginde otandıq İT jäne media salasınıñ bilikti mamandarınıñ qatısuımentreningter ötti. Treningter faktçeking, aqparattıq qauipsizdik, aqparat turalı zañ, mediaetika jäne äleumettik jelidegi jeke brend qalıptastıru bağıttarın qamtıdı.

Alğaş bolıp poligraf tilşi, facktchek.kz saytınıñ bas redaktorı Duman Smaqov söz aldı. Ol Orta Aziyada faktçeking salasın twñğış igergenderdiñ biri ekenin eske sala otırıp, jastardı aynaladağı barlıq aqparatqa sene bermeuge şaqırdı.

«Zamanaui tehnologiyalardıñ kömegimen kez-kelgen adamnıñ beynesi oğan qarsı qoldanıluı mümkin. Sol sebepti internet keñistigine, äsirese äleumettik jelige suret salmastan bwrın, dwrıstap oylanğan abzal», – deydi Duman Smaqov.

Sonımen qatar, qazir kez-kelgen aqparattıñ bwrmalanu qaupi bar. Osınday jağday M'yanmadağı balanıñ suretimen baylanıstı bolğanı esimizde. Jurnalistik tergeu kezinde bwl oqiğanıñ basqa elde jäne dini erekşeligine qatısı joq ekeni anıqtaldı. Aqparattı jariyalaudan bwrınonı är türli qosımşalar men bağdarlamalardıñ kömegimen tekserip alğan dwrıs.

«Ökinişke oray, aqparattıñ ras-ötirigin anıqtau audiomaterialdarğa qarağanda, foto jäne videomaterialdarğa tikeley qatıstı. Soñğılarınıñ avtorı men özgertulerin anıqtau qiın emes», – deydi ol.

Duman Smaqov öz sözinde naqtı mısaldardı da keltirip ötti.

«Arselor Mitall Temirtau» şahtalarındağı ereuil kezinde tüsirgen surettiverifikaciyadan ötkizgen kezde, kenşilerdiñ kiiminde firmalıq belginiñ joqtığı anıqtaldı. Atalmış surettiñ saraptamasına säykes, onıñ basqa ereuil kezinde jasalğanı belgili boldı», – dep sözin jalğastırğan Duman Smaqov trening qatısuşıların kezdeysoq aqparatqa senbeuge, aldımen onıñ ras-ötirigine köz jetkizuge şaqıradı.

Qanday aqparattı taratpağan jön? Bwl jayında media zañger Gülmira Birjanova jaqsı oylar ayttı.

«Adamdardıñ köbi äleumettik jelidegi postqa lüpil basıp, onı bölisu qandaynätijege alıp keletini turalı oylana bermeydi. Alayda qwqıq qorğau organdarınıñ qızmetkerlerine Sizdiñ qaldırğan qarapayım pikiriñizde ekstremistik äreketke, jappay tärtipsizdikke, sonımen qatar wltaralıq ne özge alauızdıq tudıruğa bağıttalğan ündeuler bar dep tanılsa, äkimşilik jaza tağayındaladı. Qılmıstıq jauapkerşilik te qarastırılğan», – dedi Gülmira Birjanova.

Ol trening barısında özimizdiqoğamdıq jerlerde rwqsatsız foto ne videoğa tüsirgen jağdayda, üreylenudiñ qajeti joq ekenin jäne bwğan zañ jüzinde rwqsat etilgenin tüsindirip ötti.

Älemdegi adamdardıñ 97%-ı         fişingqa tötep bere almaytının bildiñiz be? Bwl turalı «İT-tirlik» saytı men «Timur akademiya» akademiyasınıñ negizin qalauşı Timur Bektwrdan bildik.

«Eñ birinşi fişingtiñ ne ekenin tüsinip alayıq. Özderiñiz tüsingendey, «balıq aulau» dep audarıladı, yağni jeke derekterimizdi aulau. Osılayşa, köpşiligimiz belgili sayttardıñ qate interfeysterinde jeke derekterdi toltırıp, twrmıstıq tehnika dükenderiniñ  jalğan «oynatuları» men bank «ötemaqılarına» wşıraymız», – dedi Timur Bektwr.

Ol öz treninginde är maqsatqa aluan türli elektrondı poşta qoldanudı, äleumettik jelide ärkelki parol' qoyudı wsınıp, ekifaktorlı teñnwsqalandırudı elemeuge bolmaytının ayttı.

Jastar arasında tanımal The Steppe saytınıñ negizin qalauşı Zäure Rozmat qısqa, äri nwsqa söyledi.Jas käsipker kontent tazalığın saqtaudı, yağni feysbukte otıratındarğa eresekterdiñ tilimen jazsañızdar, instagramda maqala mazmwnın jastarğa qaray bağıttaudı wsındı.

"The Qazaq Times"