AQŞ sankciyaları saldarınan kün sanap qwldırap bara jatqan Türkiya wltıq valyutası men ekonomikasın kim qwtqaradı?

Jıl basınan beri Türkiya lirası dollar aldında 45 payızğa qwnsızdanıp, el tarihında özindik antirekord qoydı. Resmi statistika boyınşa, qazirgi tañda jastar arasında jwmıssızdıq körsetkişi 25% al jalpı jwmıssızdıq 11% şamasında.  Bwğan qosa eldegi bilik jüyesiniñ avtoritarlıq arnağa auısuına baylanıstı şeteldik investorlardıñ sanı da azayğan. Türik lirası men ekonomikasınıñ osınşalıqtı deñgeyge qwldırauına Aq üy basşısı Donal'd Tramptıñ AQŞ-qa Türkiyadan keletin alyuminiy men bolatqa salınatın keden salığın 50 jäne 25 payızğa ösirui men Türkiya biliginiñ Uaşingtonğa jauap retinde AQŞ-tan keletin tauarlarğa salıq kölemin arttıruı sebep bolğan.

Dese de, sarapşılardıñ pikirinşe, AQŞ sankciyaları tek keden salığınıñ ösuimen ğana baylanıstı emes. Bwl wzaq uaqıttan beri eki el arasındağı kikiljiñniñ nätijesi. Atap aytqanda resmi Uaşington Ankaranıñ Reseyden S-400 äue qorğanıs jüyesin satıp aluı men Süriyada jürgizip jatqan äsker operaciyalarına qarsı jäne Türkiya biligine ekonomikalıq qısım körsetu arqılı atalmış bastamalardan bas tartqızudı közdeydi. Al Ankara bolsa, AQŞ-tıñ «Islam memleketi» terrorlıq wyımına qarsı küreste Süriya kürdterin qoldağanın öziniñ terroriyalıq twtastığına qauip töndiru dep esepteydi.

Qwldırap bara jatqan Türkiya lirası men ekonomikasın kim qwtqaradı?

Tamız ayınıñ 15-i küni Türkiya prezidenti Rejep Tayıp Erdoğan Ankara qalasına Katar şeyhi Tamim äl' Tanimen kezdesti.  Üş sağatqa sozılğan kezdesuden keyin şeyh äl' Tani öziniñ «Twitter» paraqşasına: «Biz mwsılman älemi men Katar problemaların şeşude özindik ornı bar Türkiyalıq bauırlarımızdı qaşanda qoldaymız. Prezident Erdoğanmen ötken kezdesuden keyin biz twraqtı öndiruşi salası bar Türkiya ekonomikasına 15 milliard dollar köleminde investiciya saluğa uağdalastıq» - dep  mälimdedi.

Jalpı, Katar şeyhi Türkiya AQŞ sankciyasına iliñgeli beri Ankarağa at basın bwrğan eñ elğaşqı lauazımdı twlğa. Resmi Doha biliginiñ Türkiyağa osınşalıqtı deñgeyde kömek qolın sozuınıñ sebebi de joq emes. Esteriñizde bolsa, 2017 jılı Saud Arabiya bastağan Mısır, Bahreyn, Yemen, BAÄ elderi Katardı terrorizmdi qoldadı dep ayıptap, barlıq diplomatiyalıq qarım-qatınastarın üzgen. Sol sätte ekonomikalıq qorşauda qalğan Katarğa Türkiya gumanitarlıq kömek jiberip, artınşa aymaq qauipsizdigin qamtamasız etu maqsatında elge äsker kirgizgen. Sarapşılar pikirinşe, Katardıñ 15 milliard dollar kölemindegi kömegi sol kezdegi Türkiya biliginiñ qoldauına qarımta jauap.

Katardan bölek qwrdımğa ketip bara jatqan Türkiya ekonomikasına Päkistan halqıda kömek qolın sozuda. Olar soñğı ayları qwldırudan köz aşpay kele jatqan türik lirasın jappay satıp aluda.

Ümitinen küdigi basım qarım-qatınas

Sarapşılar pikirinşe, AQŞ pen Türkiya qarım-qatınası aldağı uaqıtta jaqsara qoyuı eki talay. Sebebi Ankranıñ «dollardan tolıqtay bas tartamız» degen mälimdemesi men Uaşingtonnıñ «sankciyalar tizimin qataytamız» degen mälimdemesi soğan mäñzeydi. Onıñ üstine Türkiya prezidenti Rejep Tayıp Erdoğan men Aq üy basşısı Donal'd Tramptıñ sayasi dialogtan qarağanda qızu qandı monologqa jaqın ekendigin eskersek, Ankara men Uaşington jaqın aralıqta kelisimge kelmeytini anıq.

"The Qazaq Times"