Astanada Qıtaydağı qazaqtardıñ zañsız qudalanuı turalı arnayı konferenciya ötti

"Qıtaydağı qandastarımızdı zañsız qudalau toqtatılsın!" – bwl bügin Astanada ötken  “Qıtaydağı qazaqtardıñ zañsız qudalanuı” turalı baspasöz mäslihatınıñ kötergen taqırıbı.  Konferenciyağa BAQ ökilderinen tıs, qoğam qayratkerleri men ziyalı qauım ökilderi, şet el elşilikteri jäne Qıtayda jazıqsız sottalğan azamattarımızdıñ tuıstarı qatıstı.  Olar Qıtay jäne Qazaqstan ükimetinen araşa swrap, mäseleni retteu üşin arnayı komissiya qwrudı jäne atalğan mäselede Qazaqstan ükimetiniñ belsendilik tanıtuın swradı.

Konferenciyada qoğamdıq belsendi Qıdıräli Orazwlı, Qıtaydağı qazaqtarğa jasalıp jatqan türli qısımdar turalı toqtaldı. Ol ondağı qazaq azamattarınıñ Qazaqstanğa kelip-ketkeni üşin zañsız tergeulerge alınıp jatqanın, özge de sıltaularmen qudalauğa wşırağanı turalı aytıp ötti. Oğan qosa, Şınjañdağı bwl jağdaydıñ ötken jılı tamız ayına ŞWAR-ğa basşı bolıp kelgen Çın Çuango mırzanıñ «Şınjañ ornıqtılığı» jeleuimen jasap otırğan sayasatı ekenine de alğa tarttı. Onıñ aytuınşa Çın Çuango bwrın Tibet avtonomiyasın basqarıp, onda da osınday sayasattı jüzege asırğan. Orazwlı Qıdıräliniñ aytuınşa Qıtaydağı qandastarımızğa tömendegidey azamattıq qwqıqtarı taptaluda:

1. Qoldarında zañdı tölqwjattarı (pasport) bar qazaq azamattarınıñ tölqwjattarın eş sebepsiz jiıp alıp, qaytarıp bermey otır.
2.  Qazaqtarğa şetelge şığatın tölqwjat (pasport) jasaudı toqtatılğan.
3. Qandastarımız balaların Qazaqstan Respublikasınıñ bala-baqşalarında, mektepterinde oqıtuına tıyım saldı, äri qazir Qazaqstanda oqıp jatqan jastardı keri şaqırtuda. Barmağan jağdayda Qıtaydağı ata-analarına qısım körsetken, tipti olardı balaların qaytarıp kelgenşe türmege alğan.
4. Qazaqstanğa köşip kelip, Qazaqstan azamattığın alğan qandastar QHR jergilikti ükimeti şaqırtıp alıp, olarğa özderi kelip, twrğan orınnan tirkeuin öşiruin talap etude. Biraq, olar Qıtayğa kelgende eş sebepsiz 30 kündik qamaqqa alıp jatır.
5.  QHR dağı qazaq qandastarımızğa türli ürey tudıratın, auızşa zañdar jasap olarğa Qazaqstandağı tuıs-tuğandarımen baylanıs ornatuına tiım salıp, Wechat, WhatsApp siyaqtı äleumettik jeli toptarınan şığuğa mäjbürlep, wlttıq, dini merekelermen qwttıqtauğa tıyım salğan.
6. Qazaqstandağı tuıstarımen, dos-jarandarımen söyleskenderdi «eki betkeyler» degen atpen türmege aluda.
7. Qazaqstandı 26 tıyım salınğan, qauipti terrorşıl memleketter tizimine qosqan. Sonımen birge Qazaqstannan barğan qazaqtar birden «sayasi üyrenu» ortalıqtarına äketilgen, arı qaray olardı türli sebeptermen sottağan.
8. Qazaqstanğa köşip kele jatqan qandastarımızdı Qıtay şekara saqşıları wstap alıp, birden türmege qamap jatır.
9.  Almatıdağı Qıtay konsulı, Qıtaydan kelip Qazaqstan azamattığın alğan qazaqtarğa viza bermey otır, olarğa Qıtayda tike tuısı barlarğa, «tuıstıq baylanısı turalı anıqtama» arqılı ğana viza berude, sol arqılı Qıtaydağı qazaqtarmen baylanıstı barınşa boldırmauğa tırısıp otır.
10.  Qazaqstan azamattığına ie qazaqtardı da özderiniñ kelip, bwrınğı tirkeulerin öşiruge, olay bolmağanda «ayıppwl töleysiñ» degen zañda körsetilmegen talaptardı qoyıp, üreylendirude. Al olar Qıtayğa barğanda türli qwzırlı organdardıñ aldınan ötkizip, olarğa türli ideologiyalıq qısım tüsirude.
11.  Qıtayda 1600 den astam mektepter Qıtay tildi mektepterge qosıp jiberildi. Qazaq tildi oqu qwraldarı qoldanıstan şığarıldı.
12.  Qıtaydağı qazaqtardıñ üylerin tintip, «Qwran Kärim», jaynamaz, qazaq tarihına qatıstı kitaptardı jinap örtep, olardı «sayasi üyrenu» ortalıqtarına alıp ketude.
13. Qaytıs bolğan adamdı jerleuge 15 adamnan artıq adam qatınasuğa tıyım salğan.
14. Qazaqstan tauarların jarnamalauğa, satuğa şekteu qoyıp, Qazaqstan men Türkiyanı qorqınıştı, qauipti memleket etip körsetude.
15.  Qazaqstanda twratın tuıstarın atı-jöni, telefonı, meken-jäyi, bala-şağası, qızmet ornı turalı aqparattı beruge mäjbürlep, bermegen jağdayda jazağa tartıp jatır.
16. Qazaqstandağı Qanat Islam, Bekbolat Tileuhanov qatarlı twlğalardı qamtığan elge tanımal azamattar turalı aytuğa, olardıñ sözi men video, audio jazbaların taratuğa şekteu qoyğan.

Qazaqstan Qıtay üşin mañızdı strategiyalıq seriktes äri tarihi körşi el. Qazaqstan täuelsizdiginen beri Qıtaymen 25 jıldıq bayandı diplomatiyalıq qatınas ornattıq.  Elimizdegi tabiği gaz ben mwnay salasında da Qıtayğa basım ülesti berip otırmız. Joğarı därejedegi mwnday dostıq qarım-qatınas pen peyil körsetken qazaq halqınıñ Qıtayda jasap jatqan ökilderine jasalğan qısım, bir Qıtaydağı ğana emes, täuelsiz qazaq eline degen qwrmetsizdik.

Bwl jağdaydıñ Qazaqstan jwrtşılığınıñ da küşti narazılığın tudıratının aytqan konferenciya qatısuşıları, mäseleni halıqaralıq zañ şeñberinde, eki el ükimetiniñ öz-ara tüsinistik twrğısınan ortaq qolğa alıp şeşuin talap etti. Osı turalı ündeuge qol qoyıp, qatıstı organdarğa joldaytındarın jetkizdi.

“The Qazaq Times”