Foto: RIA Novosti Ukraina

Qazan ayınıñ 1-i küni Kataloniyada täuelsizdik aluğa baylanıstı referendum ötkeni belgili. El halqınıñ 42 payızı qatısqan referendumda dauıs beruşilerdiñ 90 payızı Kataloniyanıñ täuelsiz el atanğanın qoldaytındarın bildirgen. Biraq resmi Madrid Kataloniya halqınıñ 42 payızı qatısqan referendum qorıtındısın zañsız dep tanıp, "referendumdı wyımdastıruşılar Kataloniya täuelsizdigin qwrdımğa jiberdi" - dep mälimdegen. Osığan baylanıstı älem nazarın özine audartqan Kataloniya referendumına deyin jäne keyin bwl aymaqta qanday sayasat jürgizilgendigine qısqaşa toqtalatın bolsaq.

Referendumğa eki apta qalğanda resmi Madrid Kataloniya ükimetiniñ birqatar ministrleriniñ üyinde tintu jwmıstarın jürgizgen. Jergilikti äsker men qwqıq qorğau organdarı referendum ötkizuge qarsı şığudan bas tartqan soñ, Ispaniya biligi Kataloniyağa wlttıq gvardiya men arnayı jasaq sarbazdarın kirgizedi. Referendum qanday da bir halıqaralıq baqılauşılardıñ qatısuınsız ötken. Wyımdastıruşılar bastapqıda dauıs beruşiler öz dauısın elektrondı çipter ornatılğan kartalar arqılı beredi dep josparlağan. Alayda ortalıq baza öz jwmısın bastamay jatıp toqtatqannan keyin, barlığı öz dauısın eskişe byulleten arqılı bergen. Referendumnıñ wyımdastırılu deñgeyi tömen bolğanı sonşalıq, kez kelgen adamnıñ üydegi printer arqılı byulleten jasap, onı qalağan saylau jäşigine aparıp tastay beruine mümkindigi bolğan. Biraq osınıñ barlığına qaramastan jergilikti bilik ökilderi "el halqınıñ 90,9 payızı täuelsiz el boludı qoldap dauıs berdi" degen mälimdeme taratqan.

Foto: elpais.com

Biraq köptegen ispaniyalıq jäne halıqaralıq sarapşılar referendumnıñ şın mänindegi qorıtındısı bwl emes dep esepteydi. Olardıñ oyınşa, Kataloniya biliginiñ eşqanday halıqaralıq wyımdar men resmi Madridtiñ kelisiminsiz ötkizgen referendumınıñ şın mänindegi qorıtındısı -policiyamen qaqtığısta zardap şekken 844 adam. Onıñ özinde olardıñ qanday därejedegi dene jaraqattarın alğandığı jayında ne resmi Madrid biligi, ne Kataloniya biligi eşbir mälimet taratpadı. Jergilikti BAQ ökilderiniñ habarlauınşa, policiyamen qaqtığıs kezinde bir adamnıñ közine oq tigen jäne bir adam infarkt alğan. Kataloniya avtonomiyasınıñ resmi ökili Jordi Turuldiñ aytuınşa, el biligi referendum ötkizuge  2315 saylau uçaskesin aşpaq bolğan. Biraq wlttıq gvardiya men arnayı jasaq sarbazdarı olardıñ tolıqqandı jwmıs isteuine mümkindik bermegen. Tipti 207 saylau uçaskesin jauıp tastağan.

Qazan ayınıñ 1-i küni ötken referendumda dauıs beruşilerdiñ arasında «Barselona» futbol klubınıñ oyınşısı Jerar Pike de bolğan. Onıñ komandası däl sol küni öz alañında «Las-Pal'mas» komandasımen oyın ötkizgen. Bastapqıda klub basşılığı oyındı keyinge qaldırmaq bolğan. Biraq olay istegen jağdayda tehnikalıq jeñilis alatındıqtarın eskerip, oyındı körermendersiz stadionda ötkizgen. Atalmış oyınğa «Las-Pal'mas» komandasınıñ oyınşıları twtas Ispaniyanı nasihattaytın forma kiip şıqqan. Oyınan keyin «Barselona»  FK basşılığı «Kataloniyanıñ köptegen jerlerinde el halqınıñ demokratiyalıq jolmen tañdau jasauına kedergi keltirilude» degen mälimdeme jasağan. Al Kataloniya avtonomiyasınıñ resmi ökili Jordi Turul resmi Madridti el halqına repressiya jasauda dep ayıptap: «Biz Enrik Mil'o bastağan Ispaniya ükimetiniñ otstavkağa ketuin talap etemiz» - dep mälimdegen. Ispaniyanıñ oppoziciya ökilderi de elde bolıp jatqan jağdaylardı paydalanıp, Ispaniya prem'er-ministri Mariyano Rahoyanıñ otstavkağa ketuin swraydı. Osıdan keyin el boyınşa äleumettik jelilerde #RajoyDimision (Rahoya otstavkağa ketsin) degen heştegter lezde terep ketken.

Jalpı Kataloniya osığan deyin 2009 jäne 2011 jıldarı Ispaniyadan bölinip şığuğa baylanıstı elde birneşe ret referendum ötkizgen. Biraq olardıñ barlığı nätijesiz bolğan. 2014 jılı Kataloniya biliginiñ zañ şeñberinde referendum ötkizuine Ispaniya sotı tıyım salğan. Osıdan keyin olar elde «Siz Kataloniyanıñ täuelsiz memleket bolğanın qalaysız ba?»  degen taqırıpta äleumettik saualnama ötkizgen. Saualnama qorıtındısı boyınşa, Kataloniya halqınıñ 81 payzı «iä» dep jauap beredi. 2015 jılı Kataloniya parlamenti Ispaniyadan bölinip şığuğa baylanıstı deklaraciya qabıldağan. Al 2017 jılı qırküyek ayınıñ 6-sı küni el parlamenti resmi Madridtiñ kelisiminsiz  qazan ayınıñ 1-i küni referendum ötkizuge şeşim şığarğan. Al bwl şeşimniñ nätijesi qanday bolğanın soñğı uaqıtta Kataloniyada bolıp jatqan jağdaylar körsetti.

“The Qazaq Times”