Vladimir Putin. Foto: glavnoe.ua

Osı aptada älemdik BAQ-ta qızu talqı bolğan taqırıp – Kreml' AQŞ-tıñ jaña prezidenti Donal'd Trampqa qatıstı kompromat material wstap otır degen aqparat.

Bwl aqparat Tramptıñ resmi taqqa otıruımen birge taraldı. Bastapta daqpırt bolıp köringenimen, apta soñına qaray bwl turalı älemdegi bedeldi baspasözder şındap kiristi. "BBC", "CNN" arnaları arnayı habar dayındap taratsa, "The New York Times" gazetinde de bwl taqırıp aptanıñ barlıq küninde söz bolıp keldi. Atalğan BAQ-tarğa şolu jasay kele «kompromat» taqırıbınıñ sırına qanığuğa boladı.

Ötken aptada, bwrınğı barlau agentiniñ tekseru qortındıları Obama men Trampqa mälim etildi. Tramp alğaş ret reseylik qitwrqılıqtarğa qarsı şara qoldanatının ayttı. Al Resey jaq bwnıñ bäri oydan qwrastırğan fantaziyalıq äñgime desti. Keyin Uaşington men Kremil bir-birin kezegimen «swrqiya», «ötirikşi» dep ayıptap jattı.

Jwrttı qızıqtıratını,, AQŞ prezidentiniñ jeke qwpiyası Kreml' qolına qalay tüsti degen swraq? Ärine, Bwl onıñ taqqa otıruınan üş jıl bwrın bolğan. 2013 jılı Tramp Mäskeude ötkizilgen Älem Aruı (Miss Universe) bayqauına baradı. San-salalı käsipkerlikpen atı şıqqan, bolaşaq AQŞ prezidenti, sol kezdiñ qaltalı şonjarınıñ onday jerde boy körsetui qalıptı. Alayda, Trampqa qatıstı kompromat osı kezde özi twrğan «Ritc-Karlton» qonaq üyinde Kreml' qolına tüsken dep mälimdeydi AQŞ Barlau qızmetkerleri. Bwl mälimetti olar Britandıq otstavkadağı barlau agentinen alıp otırğanı da köptegen BAQ-ta aytılıp jür. Olay bolsa, äñgimeni Mäskeudegi «Ritc-Karlton» otelinen bastap taratqan jön bolar.

«Ritc Karlton» qonaq üyiniñ tarihı Keñes odağındağı Stalin kezinen bastaladı. Ol kezde «Inturist otel'» jäne turistik agenttigi atalğan bwl qonaq üydiñ jük tasuşıları, jürgizuşi, aspaz, qonaq üy qızmetkerinen tartıp, tazalıqşılarına deyin NKVD-ğa qızmet etti. Bwl qwpiya policiya qızmetin qısqaşa KGB dep atadı. Bwl qızmetkerler arasında jezökşeler de bar bolıp, şeteldik sayasi twlğalar men iri biznes ökilderin aldausıratu men bopsalauğa jwmsalğan. Reseydegi atalmış «Inturist otel'» keyin satılımğa şığarıldı. Kreml' mañındağı bwl eskirgen ğimarat bir kezderi flagmandıq qonalqılar da boldı. Ol qazirgi kezde Ritc-Karlton (Ritz-Carlton) bolıp özgertilip, kürdeli jöndeuden ötti. Janğa jaylı demalıs, juınu bölmeleri men  arnayı qauipsizdik nısandarı  qamtılğan bes jwldızdı qonaq üy keşenine aynaldı. Qaladağı mañızdı demalıs jäne köñil köteru ortalığı sanaladı.

Keñes odağındağı barlıq «Inturist» qonaq üyi KGB-ğa qızmet etti. Şeteldik qonaqtardı qarsı aluğa arnalğan otel', şın mänisinde şeteldikterdi baqılau mindetin atqardı. Ol şeteldikterdi jasırın tıñdağış jäne beynekameralarmen qarsı aldı. Barlıq qızmetkerleri şeteldik qonaqtıñ basqan-twrğanın tügel baqılauğa alıp otırdı. Äsirese «Inturisttıñ» jezökşe qızdarı şeteldik mañızdı twlğalardı şırğalau men bopsalaudağı wtımdı qwral boldı. Osı jezökşeler arqılı sayasi jäne iri biznes twlğalarınıñ jeñil jüristerin, özge de söleket äreketterin beynekameralarğa tüsirip, keyin köptegen maqsattarğa paydalandı. Osınıñ nätijesinde, eline qaytqan şeteldik qonaqtardıñ basım köbi Keñes Odağı turalı tek jaqsı pikir aytatın boldı. Sebebi, kompramat arqılı sayasi mañızdı twlğalardıñ bärine qısım tüsirip otırdı.

Keñes Odağı ıdırağannan keyin Estoniya astanası Tallinde «Inturist» qonaq üyi arqılı jinalğan kompromat materialdar körmesin wyımdastırıp, sol kezdegi KGB-nıñ swrqiyalıqtarın bükil älemge aşıp körsetti. Alayda, Resey Keñes odağınıñ bwl isin bügin de jalğastırıp  otır. Federaldıq Qauipsizdik Qızmeti mwragerlik etken qwpiya policiya organı Vladimir Putin  qadağalağan 16 jılda kompromat jasauda «tabıstı» türde damıdı. Tipti Putin özine qarsı sayasi kwşterdiñ köbin osı kompromat arqılı qirata jeñip, El'cinnıñ senimine kiru arqılı, federaciya preizdenttigin qolğa keltirgeni de älemdik BAQ-tıñ nazarında.  Britandıq barlau agentiniñ Uaşington sayasi-iskerlikti zertteu ortalığına dayındap bergen materiyaldarına süyensek, Ritc-Karlton äli künge deyin, Donald Tramptı qamtığan şeteldik qonaqtardan kompramat  jinap beruşi orın delinedi. Bwl turalı qonaq üy baspasöz qızımeti jauap beruden bas tarttı. Tek «bizben baylanıs ornatqan jeke twlğalar men wjımdardıñ qwpiyalığın saqtau turalı bizdiñ öz erejemiz bar» degennen aspadı.

Kompromat ädette şınayı köringenimen onı qolğa keltiru täsili men maqsatı türlişe. Tipti, qoldanu maqsatına qaray foto, videolar özgertulerge wşıraydı. Bwl sayasi belsendilerdiñ jaqtauşıları men otbasındağılar arasına öşpes daq sala alatındıqtan,  bir türli qauipti qaru sanaladı. Qazirgi künniñ özinde Putinge qarsı reseylik oppoziciya küşteri üşin kompromat mäselesi ülken kedergi keltirip otır.

Praga Halıqaralıq qatınastardı zertteu ortalığınıñ sarapşısı Mark Galeotti osı retki kompromat oqiğası turalı bılay deydi: «Resey jaq bwnı aşıq taratpaydı. Bopsalau üşin de paydalanbaydı. Olay isteytin bolsa bwl Trampqa qarsı aşıq soğıs jariyalağanmen birdey. Putinnıñ äuelgi oyı bwl emes» (www.nytimes.com). Bastapqı maqsatı qalay bolsa da, hakerlik şabuıl, kompromat isteriniñ  artında Putinnıñ twrğanı belgili boldı. Osıdan keyin keybir elderdiñ prezidentteriniñ ne sebepti Putinnıñ qas-qabağına qaraytının tüsinuge boladı.

“The Qazaq Times”