Qıtay Ündistan äskeri quatı. Foto: YouTube.

Ündistan-Qıtay ara qatınasınıñ şielenisuine baylanıstı, eki eldegi BAQ küşti aqparattıq soğıstı bastağalı eki aydan astı. Eki tarap aqparat qwraldarında qarsı jaqtıñ negizgi media qwraldarınıñ emeurinin añdıp, qadam sayın sayıs jariyalap otır.

Bir kün bwrın Ündistannıñ «Press Trust of India» basılımında «AQŞ Ündistannıñ äskeri quatın damıtuğa kömek beruge dayın» degen taqırıpta maqala jariyaladı. Bwnı Qıtay aqparat agenttikteri medialarında san-saqqa jügirtip taldau jasadı. Ündistannıñ atalğan basılımınıñ apta soñında bergen mälimetine sensek, AQŞ-tıñ joğarı lauazımdılarınıñ biri «AQŞ äldeqaşan Ündistannıñ äskeri qorğanıs quatın damıtuğa dayındalıp boldı dedi. Aytalıq, Ündistan üşin asa mañızdı bolğan jäne kezek küttirmeytin äskeri salalarda, Ündistanmen birlese otırıp damıtuğa tırısadı» degen.

«Press Trust of India» basılımı soñğı on jıl işinde  AQŞ pen Ündistan arasında qorğanıs salasında sauda almasular 15 mlrd AQŞ dolların qwrağanın mälimdegen. Al, aldağı birneşe jılda ündi eli Qwrama Ştattan soñğı tehnikada jasalğan damığan soğıs qwraldarın aluğa ümitker ekenin de jetkizdi. Basılımda "olar joyğış wşaqtar, ozıq wşqışsız wşaqtardı qamtidı,  tipti, aviamatka (avianosec) satıp aluı da mümkin" delingen.

AQŞ Tınıq mwhit äskeri qolbasşılıq bas ştabınıñ komandiri: «Meniñ biluimşe, AQŞ Ündistannıñ äskeri qorğanıs quatın damıtuğa äzirlenip boldı. Ündistan Qwrama Ştattıñ Aziyadağı eñ iri qorğanıs seriktesi bolmaq», – degen pikirin bergen.

Al, Qıtay jaqtıñ aqparat qwraldarı bolsa bwl aqparattan jäne Ündistan äskeri quatınıñ kemeldiliginen kümändanuda. Olar Ündistannıñ soñğı kezdegi äskeri qorğanıs quatına jasalğan anıqtama boyınşa, soñğı jıldarı äskeri wşaqtarınıñ köptep apatqa wşırağanın, zımıran sapasınıñ senimsiz bolğanın alğa tartadı. AQŞ-pen selbestik ornatsa Ündistan osı kemşilikteriniñ orının toltıru üşin ärekettenip otır dep qaraydı.

Ündistannıñ Baqılauşı jäne auditor Bas prokuraturasınıñ 21 şilde küni siezde (s'ezge) jasağan bwl mälimdemesi, Ündistan joğarı keñesin alañdatıp tastağan. Qıtaydıñ qarauınşa bwl alañdauşılıqtı auırlatqan Ündistannıñ Qıtay men Päkistanğa arazdastığı asqınıp twrğan uaqıtta eldiñ qorğanıs quatınıñ sırqatına jasalğan qorıtındı Ündistan üşin oñay soqqı bolğan joq.

Ündistan men Qıtay arasındağı müdde qayşılığı, Qıtay men Päkistan arasındağı müddelestik, bwlar Oñtüstik Aziyada qolamta astında qozdap jatqan şoq ispetti. Qazir älem elderiniñ aqparat qwraldarı Qıtaymen salıstıra otırıp Ündistannıñ äskeri, ekonomikalıq, sayasi jaqtağı küş-quatı jöninde jarısa jazıp jatır. Qıtay elimen teke-tireske tüsse qaysısı basım boluı mümkin degen saualdarğa da köptegen sayasatkerler öz boljamdarın aytuda.

Qıtay sarapşılarınıñ bäri derlik ündi-qıtay arasında janjal soğıs wlassa, eñ aldımen Ündistanğa tiimsiz ekenin aytadı. Bwl turalı Qıtay Ortalıq televiziyasınıñ Äskeri isterge arnalğan arnasında da statistikalıq mälimettermen däleldeuge tırısqan. Al, Ündistannıñ «Press Trust of India» basılımındağı aqparatqa qarsı, Qıtaydıñ «Şinlañ» saytı AQŞ-tıñ «Diplomatiya» basılımınıñ mälimetin alğa tartadı. Bwl basılımnıñ 10 tamızda jariyalağan habarında, Ündistannıñ Qıtay-Päkistan şekaralarına 42 şabuılşı wşaq pen 750 äskeri wşaqtı dayındap otırğanın mälimdegen. Alayda,  20 ğasırdıñ 60 jıldarında alğaş iske qosılğan bwl wşaqtardıñ osı ğasırdağı qauqarı tömen ekenin aytadı. 2032 jılğa barğanda Ündi elinde tek 22 soğıs wşağı ğana soğısqa jaramdı bolıp qalmaq. Öytkeni, ötken tört jıldan beri büginge deyin sınaq barısında qwlap küyregen wşaqtar sanınıñ özi 39-ğa jetken. Ündi eli  osınday älsizdikteri twsında ärine AQŞ-pen äskeri jaqtağı iri kelisimderge otıruğa belsendi körinedi.

Dese de, keybir eldiñ sarapşıları Ündistannıñ qorğanıs quatın mwnşalıq tömen bağalamaydı. Olar köp jıldan beri Ündistan da qorğanıs quatın arttırıp keledi, Qıtaydıñ mwnşalıq şüyliguine sebep bolğannıñ biri, säl qarauğa bolmaytın ündi eliniñ äskeri qabiletiniñ quattılığı dep sanaydı. Äsirese, dala soğısında Ündistan äskeriniñ soğıs quatı Qıtaydı basıp ozadı degen pikirlerin bildirgen.

“The Qazaq Times”