Di Kaprio, Leonardo jäne Kriştianu Ronaldu

Francuzdıñ  ataqtı qolbasşısı Napoleon Bonapart soğıs aldında öz äskerlerinen «tiri qaludı» talap etedi eken: «Soğısta ölip ketu bäriniñ qolınan keledi. Biraq, tiri qalu tek talanttı jandarğa ğana tän qasiet. Mağan senderdiñ mürdeleriñ emes, özderiñ qajet. Sondıqtan, tiri qaludı bwyıramın...»

Leonardo Di Kaprio kinodağı şığarmaşılıq ömirinde köptegen fil'mderge tüsti. Olar jay kartinalar emes ekeni tağı belgili. Nağız Şedevr. Bir ökiniştisi, ötken jıldar barısında somdağan obrazdarınıñ bireui de «Oskarğa» layıq dep tabılmağanında. Keybir kelte oylı  mes qarın akademikterdiñ ölşem-payımdarınşa Leonı «jas bala»-ğa teñep kelgen. Jer betindegi kinosüyer qauımnıñ köz aldında qayta-qayta ädiletsizdik bolıp, jwrttıñ narazı pikiri küşeygen soñ olar amalsız qaldı. Sonımen, bıltırğı jıldıñ kökteminde «müsinşe» di Kaprioğa tapsırıldı. Şarasız şeneunikterdiñ jürerge jolı qalmağandıqtan, ol mazmwnsız marapattadı. Jülde iesin anıqtaytın qazılardıñ mwnday äreketi, şahmat oyınındağı  jüristiñ soñğı sätine wqsaydı, «mat».

di Kaprio, "Tiri qalu" fil'minde

Leo olardı bwl jüriske bastağan joq, kerisinşe joğarıdağılardıñ özderi soğıs aşqandar. Soñınan tığırıqqa tirelgender de özderi. Marapattau kezinde akterdiñ quanışı qoynına sıymay öz «Oskar»-ın kökke köterdi. Qarapayım kino körermen tilimen aytqanda «Vıjıvşi» (tiri qalğan) fil'mi yağni ondağı keyipkeri «müsinşege» layıqtı därejede emes edi. Bäribir, «Oskar» oğan berildi. Bayqağan bolsañız, eşkim qarsılıq bildirgen joq. Öyte almaydı da. Sebebi, Leo osı künge deyingi şığarmaşılığında «Oskar»-ğa artığımen qızmet atqarğan akterdiñ biri.

Kriştiano Ronaldo. Bwl esimdi alğaş dop teuip jürip, bir dosımnan estigende, bwnday oyınşınıñ bar ekendigine kümänmen qarağanmın. Sebebin aytpay-aq, tüsingen bolsañız iä, ol sizdiñ oyıñızdağı Ronal'do (Luys Nazario de Lima). Bizdiñ kezde bir ğana Ronaldo boldı, ol da  toğızınşı nomerdiñ iesi. Köp aymağı qwmdı ölke sanalatın Braziliyada «balalar futbol üşin arnayı tuıla ma» dep oylap qalasıñ. Ağılşındardan tarağan  bolsa da, futboldı darıtqan da, älemde  damıtqan da, tüptep kelgende osı el emes pe? Al, Kriştiano qaydan şıqtı? Alğaş älemdik arenalarda oyın körsete bastağan Kriş «Ronaldo» atına say bola ala ma degen köptegen pikir-talastar baspasöz betterinde şığa bastadı. Jurnalister arasındağı dauğa aynalğan bwl bala Ronni, bizderge keşegi «qasqatisti»  qaytara ala ma, älde Luistiñ mäñgilik köleñkesi keypinde qala bere me degen talas birazğa deyin örbidi. Kezinde futbol süyer qauımdı erekşe oyın ülgisimen tañday qaqtırğan braziliyalıq Ronaldonı jurnalister «qasqatisti» dep atap ketken. Uaqıt öte kele, körermender köñilin jaymen jaulağan  portugaldıq  Kriştiano Ronaldo Duş Santuş Aveyro aldıñğı küdikterdiñ bärin seyiltti.

Kriştianu Ronaldo, oyın alañında. Foto: epochtimes.ru

Kriştiano küni keşe ötken Franciyadağı  «Euro-2016» futbol çempionatında qalay oyın körsetkeni öziñizge mälim. Alğaşında portugal qwramasınıñ oyını janküyerlerge wnadı dey almaymız. Älemdik jarıstarda jeñis dämin sezinbey kele jatqan bwl jankeşti komanda, tağı da jeñilistiñ kermek dämin qayta tatumen otanına oralatını boljanğan. Mwnday boljamnıñ bastı faktileri port ieleriniñ toptağı kezdesuleriniñ nätijesine negizdelgen-di.  Alğaşında Islandiya. Keyin Avstriya men teñ oyın.  Vengrlermen kezdesude jeñedi dep boljanğan portugaldar äreñ degende tarazı basın teñestirip, toptan kelesi kezeñge üşinşi orınmen ötken. Bwl komandanıñ aldağı qarsılası, öz tobınan arıstanday aqırıp şıqqan horvattardıñ oyınına qaray, futbol balgerleri olardı «Euro-2016»-nıñ jaña jeñimpazdarı dep te ülgergen. Biraq, ömirde mäñgilik qağida bar emes pe, «jaqsı at soñınan şabadı».

Aytayın degen oyımızdı  endi tikeley final keşine qaratar bolsaq, Ronaldo eşteñe de jasağan joq. Anığında, birdeñe jasauğa mümkindik bermedi. Jaraqat aldı, alañnan şıqtı. Oynağan kezinde müldem alañda bar ekeni sezilmedi. Eñ qızığı, portugaldıq futbolşılar kuboktı kökke köterer sätte, bastı planğa «eşteñe jasay almağan» Ronaldo şığa kelgendigi. Barlıq şaruanı özi şeşken janday kuboktı şattana wstağanına ne dersiñ. Iä, solay deysiz, iştey sezip twrmın. Biraq... biraq basqa rakurspen qaraytın bolsaq, Ronaldo bükil oyın barısında, jaujürek twğırda twrğanın köremiz. Dünieniñ kez-kelgen  sport telearnaların qoyıñız da qarañız, bilip alasız. Kriştianonıñ esimi alañdağı oyınşılardıñ esiminen köp aytılsa aytıldı, kem bolğan joq.

Alañnan ketken qaharman oyın bitip kuboktı köterer sätke jetkenşe körermenge öz esimin ayttırıp twruğa mäjbür etti. Ärqanday epizod arasında Ronaldo esimi jañğırıp twrdı. Ne üşin bilesiz be? Sizge wnay ma, wnamay ma Ronaldo odan bwrın añızğa aynalıp bolğan edi. Şeşuşi sätti Pepe, Patrisiu jäne Ederler jasağan boluı mümkin, biraq kubok Ronaldoğa tiisti bolğanı anıq.

Di Kaprio öte köp kinoda türlişe obrazdar da körinip (äksari) soñında scenarige säykes «öledi». «Titanik», «Qandı almaz», «Aviator», sındı körkem şığarmalarında onıñ keyipkeri «ölim tabadı». Eşkimge sır emes kinoda bastı keyipker qaytıs bolsa, onday fil'mder ädette tartımdı şığadı. Ğayıptan adamdı oylantırıp qoyadı da, äyteuir bir kesirden  «ölim» tapqandığın boljaydı. Al Leonardonıñ «Oskar» aluına sebep bolğan fil'minde bastı keyipker tiri qaladı. Kinonı körgen bolsañız Leo somdaytın bastı keyipker birneşe ret ajal auzınan qwtıldı. Mına bir syujetterge süyener bolsaq ol endi «tiri» qalmaytın şığar dep oyağanıñız anıq: «ayumen bolğan qandı ayqas,  artınan izdep kelgen jergilikti taypadan janın aman saqtau üşin taudıñ tastay özenine özin tastauı, birde qasındağı serikteriniñ qianatı». Osı siyaqtı faktilerdi jipke tizer bolsaq, mına fil'mde de keyipkerimiz kino soñına jetpey «mert» boladı degen twjırım jasap ülgergen bolarsız. Di Kaprionı «tiri» qaldıru scenaristtiñ  jañağı jurilerge degen taktikalıq jürisi de şığar. Bwl jolı tağı da jansız qalar bolsa, şaruanıñ şeşilmeytinine közi jetken küyi, märe sızığına şala jansar küyde jetip keledi beyşara. Tipti fil'mniñ atı da onıñ tiri qalatının aldın-ala boljaydı.. Bwl ana «müsinşege» tikeley qwpiyalı türde şamalap aytqanday sekildi: «men bwl sahnağa «tiri» keldim, endi «müsinimdi» berersiñder»?!.

Ronaldo alañnan ketip te, alañda qala da bildi. Säl  bögeliñkirep barıp qayta şaptı. Üzilisten soñ, jäne eñ mañızdısı qosımşa uaqıttarda Kriş saptastarınıñ jüregine enip, ruhın kötergenin kördiñiz... Eger de, futboldı tüsinbeytin kisi kenetten teledidardı qosa qalğan jağdayda, Ronaldonı bas bapker dep oylauı bek mümkin.  Santuş ne isterin bilmey bası qatqan jağdayda da, şäkirtterine qanday äreketter jasau kerek ekendigi jaylı mälimet bere almay jatqan kezderde de, portugaldıq jwldız jeñiludi qalağan joq. Ol onday oydı mülde sanasına kirgizgisi kelmedi. Äyteuir, ne de bolsa tınış twra almadı. Alañğa almasıp kirip bara jatqan jigitterge birdeñelerdi wqtırıp jattı. Bir qarasañ Pepe jäne Mautin'olarğa türlişe taktikalardı körsetumen älek bolıp jür. Otızdan attap, jasıl alañdağı ömirinde birtalay jüldelerge ie bolğan bwl azamat endi ğana eñ alğaşqı jeñisine jetetin janday jantalastı.

Ederdiñ qaharmandıq qalqanında da Ronaldonıñ beynesi bar ekenin estidiñiz. Añızğa aynalğan saptası, köşbasşı otandasınıñ ottı sözderi men jolbarıs kelbeti onı gol soğuğa mäjbürledi. Bir sätke bolsa da Ronaldoğa aynaluına sebep boldı. Bir söz öte köp jağdaydı özgertip jibergenine ne dersiz?! Senimim kämil, eger de Kriştiano «kubok qoldan ketti» dep bir bwrışta amalsız köz jasına kömilip otırğanında, Portugaliya gol soğa almaytın edi. Jeñiletini anıq edi. Bükil komandanıñ ruhın köteru, olardı öz deñgeylerinen biikke alıp şığuına sebepker jan boldı Kriş. Mıqtı futbolşılar ünemi eñ kerek kezde qayrat körsetkendigi üşin ğana ataq-dañqqa jetedi degen qağida bar futbolda.

Joğarıdağı Napoleonnıñ aytqan sözderi «soğıs öneri» kitaptarında köptep keltiriledi. Futbol da soğıs. Jasıl alañda jiırma eki jan toqsan minut jantalasadı. Mwnda da tiri qalu qajet, jarğa jığıtıp jatsa da, soğıstıñ soñına şeyin sau jetu mindetti. Şıdau kerek. Tiri qalu mañızdı. Leo jäne Ronni 2016 jılı tarihta «tiri qalğandar...».

Nwrğisa KAMALBEK

"The Qazaq Times"