THAAD جۇيەسى. فوتو: nationalinterest.org

كەشە، 27 اقپان Lotte Group كەڭەسى Thaad جۇيەسىن ورناتۋدىڭ ناقتى شەشىمىن قابىلداعاندارىن جاريالادى. وڭتۇستىك كورەيا اقپارات قۇرالدارىنىڭ حابارلاۋىنشا، قاتىستى تاراپتار كەلىسىمگە قول قويىپ بولعان، جوبالاۋ جانە جاساۋ قۇرىلىسى ۇزاماي باستالماق، 5-7 اي ىشىندە  Thaad جۇيەسىن ورناتۋ قۇرىلىسى اياقتالادى. بۇل – كورەي تۇبەگىنەن مازا كەتتى دەگەندى بىلدىرەدى. 

فوتو: ifeng.com

قىتاي IFeng.com-نىڭ حابارىنا قاراعاندا، وتكەن جىلى شىلدەدە، وڭتۇستىك كورەيا قورعانىس مينيسترلىگى مالىمدەمە جاريالاپ، Thaad جۇيەسى ەلدىڭ وڭتۇستىك شىعىسىنداعى، كيونسان سەوڭجۋ جەرىنە ورناتاتىندىقتارىن مالىمدەگەن بولاتىن. الايدا، اتالعان ورىنعا يادرولىق شابۋىلعا قارسى جۇيەنى ورناتۋعا جەرگىلىكتى حالىق جانە كورەي قوعامىندا كۇشتى قارسىلىق تۋىلدى. كەيىن، كورەي ۇكىمەتى وزگە ءۇش ورىندى اتاپ كورسەتتى جانە سونىڭ بىرىنە «سااد» جۇيەسىن ورناتاتىندىعىن جاريالاعان بولاتىن. سوڭعى ساراپتاۋدان وتكىزۋ ارقىلى، Thaad جۇيەسىن ورناتۋعا سەوڭجۋ جەرى ەڭ ءتيىمدى دەگەن شەشىمدەرىندە قالدى. الايدا، اۋەلگى نۇكتەدەن ون نەشە شاقىرىم جىلجىتىپ، سول ماڭداعى گولف الاڭىنا ورنالاستىراتىن بولىپ تۇراقتاندى.

فوتو: Possible South Korean

وڭتۇستىك كورەيانىڭ بۇل نۇكتەنى تالداۋىنىڭ سەبەبى كوپ. سەۋلدەن 200 شاقىرىم قاشىقتىقتا ورنالاسقان بۇل ورىن، ەل استاناسىن قورعاۋدا اسا ماڭىزعا يە. بۇدان وزگە ەكى ناقتى سەبەبى بار: ءبىرىنشى، قىتايدىڭ قارسىلىعىن بولدىرماۋ ءۇشىن كەرەك بولدى. Lotte Group بولسا قىتاي مەن كورەيا اراسىنداعى ساۋدا-ەكونوميكالىق قاتىناستاردا اسا ماڭىزدى كاسىپورىنداردىڭ ءبىرى. اتالعان جەردە Lotte Group-تىڭ ءوزى ورنالاسقان. سونداي-اق، امەريكا-كورەيا بىرلەسكەن ارمياسىنىڭ بازالارىنا جاقىن بولۋداي سىرتقى سەبەپتەرى بار. ەكىنشىدەن، سەوڭجۋ ماڭى كورەي كونسەرۆاتيۆتىك كۇشتەرىنىڭ بەرىك قامالى، پاك كىن حەنىڭ  تۋعان اۋىلىنا جاقىن. كونسەرۆاتيۆتىك كۇشتەردىڭ قورعاۋى مەن وڭتۇستىك كورەيا وپپوزيتسيالىق كۇشتەرىنىڭ قارسىلىعىنان ساقتانۋعا دا بولادى.

Thaad جۇيەسىنىڭ ورنالاسۋ ورنى بەلگىلى بولۋى، Lotte كورپوراتسياسىنا تۇسەتىن قىسىمدى كوبەيتتى. قازىر وڭتۇستىك كورەيادا Lotte Group پەن كورەي قارۋلى كۇشتەرى اراسىندا كەلىسپەۋشىلىك بار. Lotte Group كورەياداعى ون ءىرى، الەمدەگى 500 ءىرى كورپوراتسيانىڭ ءبىرى بولىپ، قىتايدىڭ جەر-جەرىندە 50-دەن اسا ءىرى ورتالىقتارى بار. قىتايدان وزىنە كەلەتىن قىسىمدى باسەيتۋ ءۇشىن، جاۋاپكەرشىلىكتى كورەي قارۋلى كۇشتەرىنە يتەرگەنىمەن، كورەيا كۇشتەرى كومپانيانىڭ اتىن جامىلىپ، ساياسي قىسىمدى سەيىلتۋگە بولاتىنىن ايتۋدا. جاپونيا، رەسەي، قىتاي، سولتۇستىك كورەيانى شارپيتىن جۇيە كورەي تۇبەگىنىڭ الداعى ەڭ ءتۇيىندى تاقىرىبى.

ارينە، قىتاي ءۇشىن Thaad جۇيەسىنىڭ كورەياعا ورنالاسۋى، قۋانارلىق ءىس ەمەس. سولتۇستىك كورەيا يادرولىق ماسەلەسى، قىتاي-سولتۇستىك كورەيا، قىتاي-وڭتۇستىك كورەيا، كورەي تۇبەگىندەگى اقش-قىتاي قاتىناستارى ت.ت. كوپتەگەن تاراپتاردىڭ مۇددەلەرى ءۇشىن دە نازار اۋداراتىن ماسەلە. قىتاي العاش رەت وڭتۇستىك-سولتۇستىك كورەيا قىسىمىنا بىردەي تاپ بولىپ وتىر.  Thaad جۇيەسىنىڭ كورەياعا ورنالاسۋىن جاقتاسا وزىنە جانە سولتۇستىك كورەياعا ءتيىمسىز. سولتۇستىك كورەيا بولسا ساياسي ۇستانىم جاعىنان قىتايعا ەڭ جاقىن، ءارى كورشى ەل. ال، قارسى تۇرار بولسا، سەۋل مەن جاساسقان ىنتىماقتاستىعى، كورەي تۇبەگىنىڭ تىنىشتىعى، شىعىس ازيا وڭىرلىك قاۋىپسىزدىگى سىندى ماسەلەلەردىڭ ۋشىعىپ كەتۋىنەن الاڭدايدى. وسىلاردىڭ ارتىندا كومەسكىلەنىپ تۇرعان قىتاي-اقش قارىم-قاتىناسى دا بار. شىعىس ازيا وڭىرلىك قايشىلىعىن شەشۋدە قىتاي بەدەلى ماڭىزعا يە بولىپ كەلدى. ال، الداعى وزىنە جۇكتەلگەن تاڭداۋ كەزەگى، وسى بەدەلىنە نۇقسان كەلتىرۋى دە عاجاپ ەمەس.

كورەي تۇبەگىندەگى جاعداي، وسىدان بۇرىن، ۋلى ساڭىراۋقۇلاقتى ءوسىرىپ شىعاراتىن جىلىجاي ىسپەتتى بولدى. قازىر بۇل ۋلى ساڭىراۋقۇلاق ءوسىپ شىقتى. ول كەز-كەلگەن ۋاقىتتا ءپىسىپ جەتىلىپ، ءوزىنىڭ ۋلى توزاڭىن شاشۋعا دايىن تۇر. سولتۇستىك كورەيا جونىنەن العاندا، بۇل – وزدەرىنە تىكەلەي جاسالعان قاستاندىق. اقش-وڭتۇستىك كورەيا اسكەري بىرلەستىگىنىڭ بۇل قادامى يادرولىق قارۋلارىن قوزعاۋعا بىردەن-ءبىر سەبەپ بولا الادى. ال يادرولىق قارۋ بولسا، ولار ءۇشىن قاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىز ەتەتىن جانە اقش-پەن قارىم-قاتىناستى شەشەتىن بىردەن-ءبىر جول. «سااد» جۇيەسى ىسكە قوسىلاۋدان بۇرىن، وڭتۇستىك كورەيا مەن اقش-تى يادرولىق وقتىڭ استىنان الۋى دا بەك مۇمكىن.

فوتو: Hanber.Livejournal.com

ال، وڭتۇستىك كورەيا ءۇشىن تەرىستىكتەن قاشان بولماسىن ءبىر قاۋىپ كەلەدى. كورەي تۇبەگىنىڭ تىنىشتىعىنا ەشكىم كەپىلدىك ەتە المايدى. سەۋلدىڭ كوزقاراسىندا، قىتاي-سولتۇستىك كورەيا قاتىناسى الدەقاشان بۇلىنگەن، تۇبەك ماسەلەسىن بىرجاقتى ەتۋ تەك قانا سەۋلدىڭ قولىندا. سوندىقتان قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋى ءتيىس. وسىنداي ءبىر-بىرىنە اسا كەرەعار قايشىلىقتار اراسىنداعى كورەي تۇبەگى ماسەلەسى الداعى ۋاقىتتا سوعىس قاۋپىن دە ەلەستەتۋدە.

الايدا وسىنىڭ ءبارى Thaad جۇيەسىنىڭ كورەياعا ورنالاسۋىنىڭ ءتۇبىرلى سەبەبى ەمەس. Thaad جۇيەسىن كورەي تۇبەگىنە ورنالاستىرۋ، تۇبەكتىك قاۋىپسىزدىگىنە تيەك بولا المايدى. ەسەسىنە، تۇبەكتىڭ تىنىمسىز جانجال مەن ۇرىس-كەرىس وشاعىنا اينالدىرادى. بۇل تەك اقش-تىڭ قىتايدى تەجەۋى ءۇشىن كەرەك جۇيە. كورەي تۇبەگىنە قويعان اقش-تىڭ قاراۋىلى دەۋگە بولادى. جۇيەنىڭ قامتيتىن كولەمى 2000 كم راديۋستى الىپ جاتىر. دەمەك، بۇل قىتايدىڭ جيىرماعا تارتا پروۆينتسيالارىن ءوز ىشىنە العان 4000 شاقىرىمدىق ديامەتردەگى شەڭبەر دەگەن ءسوز. بۇل اۋماققا جاپونيا مەن سولتۇستىك كورەيا تۇتاستاي سىيىپ كەتەدى. ەڭ ماڭىزدىسى، قىتايدىڭ 4 نەگىزگى اسكەري قولباسشىلىق شتابىنىڭ ۇشەۋىن ىشىنە الىپ جاتىر. جۇيە ورناتىلسا، قىتايدىڭ سولتۇستىك-شىعىسى، سولتۇستىگى،  شىعىسى، شىعىس وڭتۇستىك وڭىرلەرىنەن كوتەرىلگەن بارلىق زىمىرانداردى تەجەي الادى. رەسەي تەرريتورياسىنىڭ ءمالىم اۋماعىنا دا اسەر ەتپەك.

قىتايدىڭ بۇعان قانداي ناقتى شارالار قولداناتىنى ازىرگە انىق ەمەس. الايدا، شىعىس-ازيانىڭ وڭىرلىك قايشىلىعى شارىقتاۋ شىڭىنا شىققالى تۇر. كوپ تاراپتاردىڭ مۇددەسى قامتىلاتىن بۇل قايشىلىق، الداعى حالىقارالىق قاتىناستاردىڭ جاڭا باعىتىن تۋدىرۋى دا عاجاپ ەمەس. كورەي تۇبەگىندە قازىر داۋىل الدىنداعى تىنىشتىق بولۋدا. ءبىر عانا وقتىڭ بەي ۋاقىت اتىلۋى تۇبەكتى اقش، قىتاي، رەسەي، جاپونيانىڭ ارالاسۋىنداعى سوعىس مايدانىنا اينالدىرۋى ابدەن مۇمكىن.

“The Qazaq Times”