ەردوعان بيلىگى قۋعىن-سۇرگىندى جالعاستىرۋدا

تۇركيادا 9 مىڭ  پوليتسەي قىزمەتكەرى جۇمىستان بوساتىلدى. ەردوعان بيلىگى جۇمىستان قۋىلعان پوليتسەيلەرگە اقش-تا تۇراتىن فەتحۋللاح گۇلەنمەن بايلانىسى بار دەگەن ايىپ تاققان. پوليتسيا جاقتىڭ بۇل ارەكەتىن ۇلتتىق قاۋىپسىزدىكتىڭ مۇددەسىنە بايلانىستى دەپ ءتۇسىندىردى. بۇل تۋرالى “BBC”-ءدىڭ رەسمي سايتىندا حابارلانعان ەدى.

ەستەرىڭىزدە بولسا، وتكەن جىلى تۇركيادا اسكەري توڭكەرىس بولىپ، سالدارىنان 249 ادام قازا تاۋىپ، 2 مىڭعا جۋىق ادام زارداپ شەككەن بولاتىن. ەل پرەزيدەنتى رەجەپ تايىپ ەردرعان بۇل بۇلىكتىڭ باستى ۇيىمداستىرۋشىسى رەتىندە، اقش-تا تۇراتىن «گۇلەنشىلەردىڭ» جەتەكشىسى فەتحۋللاح گۇلەن دەپ كورسەتكەن بولاتىن. الايدا گۇلەن بۇل ايىپتى بۇتىندەي تەرىسكە شىعاردى. ول ءوزىڭنىڭ امەريكادا تۇرعانىنا ۇزاق ۋاقىت بولعانىن جانە تۇركيا ەل ىشىندەگى جاعدايدان بەيحابار ەكەنىن كولدەنەڭ تارتتى. ءتىپتى، تۇركيادا بۇلىك قوزعاعانداردى قاتاڭ ايىپتاۋىن دا جاريالاعان بولاتىن.

پوليتسەيلەردى جۇمىستان بوساتۋمەن بىرگە، كەشەگى كۇنى، تۇركيادا «گۇلەنشىلدەر» دەگەن ايىپپەن مىڭنان استام ادامدى قاماۋعا الدى. بۇل تۇرىك پوليتسەيلەرىنىڭ ءبىر ايدان بەرگى ەڭ اۋقىمدى جۇرگىزىلگەن وپەراتسياسى. ەردوعان ۇكىمەتىنىڭ بۇل جولى قاماۋعا الۋعا بۇيرىق بەرگەن ادامدار سانى ۇش مىڭ ەكەن. دەمەك، تۇرىك ەلىندە قاماۋ، جازالاۋ ءىسى الدا تاعى بولادى دەگەن ءسوز. وعان قوسا ەلدە جاريالانعان ساقتىق جاعداي سيگنالى ءۇش ايعا ۇزارتىلدى.

وتكەن جىلعى بۇلىكتەن كەيىن تۇرىك بيلىگى 40 مىڭعا جۋىق ادامدى قاماۋعا الىپ، 120 مىڭ ادامدى جۇمىستان بوساتقان. ولاردىڭ اراسىندا پوليتسيا، سوت، جوو-دا وقىتۋشىلار، جۋرناليستەر، ادۆوكاتتار جانە اسكەري قىزمەتكەرلەر دە بار.

تۇركيادا بولىپ جاتقان ساياسي قۋعىن سۇرگىن، ەردوعان بيلىگىن باتىس ەلدەرىنە جاعىمسىز ەتىپ كورسەتكەنى انىق. ەلدە ەردوعان ۇكىمەتىنە قارسى توپتار بارىنشا كۇشپەن باسىپ جانىشتالدى دەۋگە بولادى. رەفەرەندۋم ارقىلى پارلامەنتتىك بيلىكتى پرەزيدەنتتىك بيلىككە اۋىستىرعان رەجەپ تايىپ ەردوعان تۇركيا ساياسي بيلىگىندەگى دىنشىلدەردى جاقتاۋشى. وعان قارسى رەسپۋبليكاشىلدار («رەسپۋبليكاشىل حالىق» پارتياسى) مەن ۇلتشىلداردىڭ (الپارسلان تۇركەش قۇرعان «ۇلتشىل ارەكەت» پارتياسى) قازىرگى جاعدايى بيلىككە تەڭ دەڭگەيدە قارسى تۇرۋعا قاۋقارسىز. ال، ۇلتشىل توپتار ەردوعان بيلىككە كەلگەننەن بەرى باستى قارسىلاسى بولىپ كەلگەنىمەن، كەيىنگى كەزدەرى پرەزيدەنتتەرىن جاقتاپ كەتكەنى دە بايقالادى. قۋعىن-سۇرگىننەن كەيىن رەسپۋبليكاشىل توپتىڭ دا قۋاتى مەيلىنشە السىرەدى.

ەردوعان وتكەن جىلعى زور كولەمدى اسكەري بۇلىكتىڭ باستى «قىلمىسكەرى» دەپ كورسەتكەن فەتحۋللاح گۇلەن دە تۇرىك بيلىگىن دىنشىلدەردى جاقتاۋشى. الايدا، ۇلتشىلدار مەن رەسپۋبليكاشىل توپ بۇعان قارسى تۇرىپ كەلگەن. ءبىر قاراعاندا گۇلەن مەن ەردوعاننىڭ ۇقساس ساياسي توپتىڭ شاشباۋىن كوتەرۋشى دەۋگە دە كەلەتىندەي. گۇلەننىڭ 2002 جىلى ەردوعاننىڭ «ادىلەت جانە دامۋ» پارتياسىنىڭ بيلىككە كەلۋىنە ىقپال ەتكەنى بەلگىلى. اقپاراتتاردىڭ بارىندە ەكى تۇلعا قارىم-قاتىناسى بىتپەس تەكە-تىرەستە ايتىلىپ كەلەدى. ونىڭ سەبەبى، ەردوعان مەن گۇلەن اراسىنداعى بيلىك بولىسىندەگى كەلىسپەۋشىلىك دەلىنەدى. كۇدىكتەر دە جوق ەمەس. ول بولسا – تۇرىك بيلىگىن تولىقتاي ەردوعان نەمەسە سونى قولداۋشى كۇشتەردىڭ قولىنا وتكەرۋ ءۇشىن گۇلەن ەكەۋى ساياسي ويىن ويناپ وتىر ما دەگەن. ارينە، بۇعان قارسى داۋ ايتاتىندار كوپ. اقيقاتى بىرەۋ-اق، ەكى تۇلعا اراسىنداعى تىرەستەن كوپتەگەن ادامدار زارداپ شەكتى. اسىرەسە، ەردرعاننىڭ اسكەري بۇلىكتى سىلتاۋراتىپ نەشە ءجۇز مىڭ حالىققا تىرناعىن باتىرىپ وتىرعانى، دەموكراتيانى، حالىق تەڭدىگىن جاقتاۋشىلاردى اشىندىرادى.

قازاقستاننىڭ سەنىمدى ساياسي سەرىگى تۇرىك ەلىنىڭ تاعدىرى ءبىزدى دە ويلاندىرادى. ەل ءىشىنىڭ الا بوتەندىگى مەن ەل باسشىسىنىڭ دارا بيلىككە قول سوزۋى تۇرىك بولاشاعىن تىعىرىققا تىرەمەسە يگى ەدى.

“The Qazaq Times”