ءاربىر اتا –انانى بالاعا ءبىلىم بەرۋ ماسەلەسى تولعاندىراتىنى انىق.   بالاسى مەكتەپكە باراردا وزىنە ءبىلىم بەرۋدىڭ ماڭىزدىلىعى، قاجەتتىلىگى، ساپاسى تۋرالى سۇراق قويادى. ال، قىركۇيەك اتا-انالار ءۇشىن ءتىپتى مازاسىز اي. ولار بالالارىمىز مەكتەپكە بارادى دەپ قۋانۋدىڭ ورنىنا، قالاي وقىتامىز  دەپ الاڭدايدى. سەبەبى، اتا -انالاردىڭ الدىندا كۇردەلى ماسەلەلەرگە تاپ بولادى. ماسەلەن، ولار ءۇشىن  جاقسى ءبىلىم بەرەتىن مەكەمەنى، بىلىكتى مۇعالىمدى  تاڭداۋ دا وڭايعا سوقپايدى.  جالپى العاندا، جاڭا وقۋ جىلى ەلدى ەلەڭ ەتكىزەتىن جاڭالىقتارمەن باستالدى. العاش رەت ەلىمىزدەگى مەكتەپتەردىڭ بىرىندە «يۋ» سىنىبى اشىلدى. ارينە، بۇل ءبىرىنشى سىنىپقا كەلگەن  وقۋشىلاردىڭ كوپتىگىنەن ەكەنى بەلگىلى.  ونسىز دا بالا سانى تولىق سىنىپتار شەكتەن شىعىپ، «ا» دان «يۋ»-عا كەلىپ بىراق جەتتى. بۇل مەكتەپتەگى ورىن  جەتىسپەۋشىلىگىنىڭ انىق كورىنىسى. ەگەر ءبىلىم مەكەمەلەرى حالىق سانىن ەسەپكە الىپ سالىنعان جاعدايدا بۇلاي بولماس ەدى. پاندەميا- بىزدەگى دەنساۋلىق ساقتاۋ جۇيەسىنىڭ قانداي دەڭگەيدە ەكەنىن اشىپ كورسەتكەن سەكىلدى، «يۋ» سىنىبىنىڭ اشىلۋى ءبىلىم سالاسىنداعى كەمشىلىكتەردى جايىپ سالدى.

ينتەرنەت، بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارى تۇگەلدەي جاعىمسىز جاڭالىقتاردى جازۋدا ءبىر-بىرىنەن اسىپ تۇسەدى. ونداي حابارلار ادامدى كۇيزەلىسكە ۇشىراتۋى مۇمكىن. ءتىپتى وزگە ەلدەر بىزدەگى  بالالارعا قاتىستى زورلىق-زومبىلىق وقيعالارىنا، مەكتەپ وقۋشىلارى باراتىن دالادا ورنالاسقان  دارەتحانالارعا، قاۋىپسىزدىك شارالارىنا قارجىنىڭ بولىنبەگەنىنە، قاتتى قورقىپ سۋيتسيد جاساعان بالالار سانىنىڭ ءوسىپ كەتكەنىنە تاڭ قالادى.  اتا-انالار وسىنىڭ ءبارىن باق پەن عالامتوردان وقىپ ءبىلىپ وتىرعاننان كەيىن بىزدەگى ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىنە بەي-جاي قاراي المايدى. وعان اقپاراتتىڭ قولجەتىمدى بولۋى دا اسەر ەتەتىنى انىق.

دەگەنمەن، مەملەكەت  باسشىسىنىڭ مەكتەپتەگى ءبىلىم ساپاسى، ونىڭ قولجەتىمدىلىگى، ءبىلىم بەرۋ باعدارلامالارى مەن جوبالارىن  دامىتۋ، جەتىلدىرۋ ماسەلەلەرىنە ۇنەمى توقتالاتىندىعى كەزدەيسوق ەمەس. سەبەبى، سالادا كەزەك كۇتتىرمەي شەشۋدى تۇيىتكىل جايتتاردىڭ بار ەكەنى بەلگىلى. ونى رەسپۋبليكا باسشىلارى عانا ەمەس جەرگىلىك بيلىك وكىلدەرى، شەنەۋنىكتەر مەن اتا-انالار بىرىگىپ تالقىلاپ شەشۋى ءتيىس.

جىل سايىن جاڭا پاندەر قوسىلىپ، بۇرىنعىسىن الىپ تاستالادى. وقۋ باعدارلامالارىنىڭ ۇنەمى وزگەرىپ تۇراتىندىعى قوعامدا كەڭىنەن تالقىلانىپ كەلەدى. ماسەلەن، "الىپپە" مەن «بۋكۆار» باعدارلامادا بىرەسە پايدا بولادى، بىرەسە ونى الىپ تاستايدى.

مۇعالىمدەرگە ارنالعان وقۋلىقتاردى، باعدارلامالاردى، كۋرستاردى جاڭارتۋعا جىل سايىن مەملەكەتتىك بيۋدجەتتەن قانشاما قارجى بولىنەتىنىن  ەسەپتەي بەرىڭىز. بۇعان  ونداعان مەكتەپتەر، كىتاپحانالار سالىپ،  كومپيۋتەرلىك سىنىپتاردى جابدىقتاۋعا بولار ەدى. ارينە، كوپشىلىك مەكتەپ باعدارلاماسىنىڭ تۇراقتى بولعانىن قالايدى. بۇرىننان وقىتىلىپ كەلە جاتقان پاندەر  ۇرپاقتار اراسىنداعى «كوپىر» بولعاندىقتان عانا ەمەس،  ءبىلىمنىڭ ىرگەتاسى ەكەندىگىنە، ونى وقىعان بالا كەيىن ءبىلىمدى جاسقا اينالاتىنا  سەنىمدى بولۋىمىز قاجەت. قازىر ساباقتى بالامەن بىرگە اتا-انا دا قوسىلىپ وقيدى. سوندىقتان، اركىم جۇيەدەگى وزگەرىستەردەن تۇگەلدەي حاباردار. ءبىلىم ساپاسىن جاقسارتۋعا مۇعالىممەن قوسا وقۋشىلاردىڭ اكە-شەلەرى دە مۇددەلى.

ساباقتىڭ مازمۇنى، تاپسىرمالار، سۇراقتار، اتا -انالارمەن تالقىلاناتىن تاقىرىپتار بۇل  بولەك اڭگىمە.  البەتتە، تسيفرلاندىرۋ جاعدايىندا الەۋمەتتىك جەلىنىڭ ىقپالى كۇشتى. قازىرگى ۋاقىتتا قر ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگى سىنعا بىردەن جاۋاپ بەرە باستادى. وعان قوسا،  ادەبيەتتەردى، وقۋلىقتاردىڭ مازمۇنى مەن تەستىلەۋ ماسەلەلەرىن جاڭارتۋى قۋانتادى.  بىراق ءبارىبىر وقۋ جۇكتەمەسى بالالارعا اۋىر تيەدى. كەيبىر جوعارى سىنىپتا ءوتۋى ءتيىس تاقىرىپتار باستاۋىش سىنىپتا وقىتىلادى.  قازاقستاننىڭ  قالىپتاسۋى مەن قازاق حاندارىنىڭ ءرولىن زەرتتەۋگە ەشكىم قارسى ەمەس.  بىراق 3-سىنىپتا تاۋكە حاننىڭ "جەتى جارعىسىن", "اڭىراقاي" مەن "وربۇلاق" شايقاستارىنىڭ ايىرماشىلىقتارىن ءتۇسىندىرۋ قيىن. البەتتە، مەملەكەتتىك ساياسات پەن  ناسيحات، ءپاتريوتيزمدى قالىپتاستىرۋ سوعان تاربيەلەۋ مەكتەپ باعدارلاماسىندا  كورىنىس تابۋى كەرەك. بىراق 2021 جىلى شىققان  «پوزنانيە ميرا» وقۋلىعىندا  "توميريستەن ۇرىس الدىندا  جانە پارسىلارمەن شايقاستان كەيىن نە تۋرالى سۇرار ەدىڭىز؟" دەگەن ساۋال 1-سىنىپتىڭ بالاسىن تۇرماق ۇلكەن كىسىنىڭ ءوزىن ويعا قالدىرادى.

جۇرتشىلىق ەكى اۋىسىمدى، ءتىپتى ءۇش اۋىسىمدى مەكتەپتەگى ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىنە ەتى ۇيرەنىپ كەتتى. ال شىن مانىندە بۇل  سوعىس پەن ميگراتسيالىق داعدارىستى باستان كەشىرگەن كەدەي ەلدەرگە عانا ءتان. وندا اۋىسىمدىق وقىتۋ داعدارىس كەزىندەگى ۋاقىتشا جاعداي رەتىندە قابىلدانادى. بىراق قازاقستاندا بارلىق مەكتەپ وقۋشىلارىنىڭ 80% -عا جۋىعى ەكى اۋىسىمدى مەكتەپتەردە وقيدى. بۇل ءۇردىس جاعدايدىڭ ناشارلاعانىن كورسەتەدى. ءۇش اۋىسىمدى مەكتەپتەر سانى ازايۋدىڭ ورنىنا ءوسىپ كەلەدى.  2015 جىلى  ونداي  87  ءبىلىم وشاعى بولسا،  2021 جىلى 130-عا جەتتى. ال، عالامتور بەتى  ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگىنىڭ ۋادەلەرى مەن جوبالارىنا تولى. قازاقستان 2016 جىلدىڭ وزىندە ءۇش اۋىسىمدى مەكتەپتەردىڭ سانىن ەكى ەسەگە قىسقارتپاق بولعان. بولجام بويىنشا،  4 جىل ىشىندە قازاقستاندا كەم دەگەندە 500 000 مەكتەپ ورنى  جەتىسپەيتىن بولادى. قازىردىڭ وزىندە  220 مىڭنان استام ورىن تاپشى. بىراق ونى شەشۋ ءۇشىن ناقتى شەشىم قابىلدانىپ جاتقان جوق. جوعارىداعىلار تەك حالىق اراسىنداعى دەموگرافيالىق ءوسىمدى العا تارتىپ،  قارجىلاندىرۋدىڭ جوقتىعىن ايتۋمەن شەكتەلەدى. دۇرىس جاسالماعان جوبالار، قۇرعاق ۋادە وسىنىڭ ءبارى مەملەكەتتىك باسقارۋداعى داعدارىستى  راستايدى

سالادا بۇدان وزگە دە پروبلەمالار جەتىپ ارتىلادى. باستاۋىش سىنىپ وقۋشىلارىنىڭ تەگىن تاماقتانباۋى، قوسىمشا ساباقتاردىڭ وتكىزىلمەۋى، عالامتورعا قاتىستى تەحنيكالىق اقاۋلار دا  اتا-انالارى ءۇشىن ۇلكەن كەدەرگى. ارينە، ونى ايتپاي كەتۋگە بولمايدى. وسىنىڭ بارلىعى بارلىعى بالالاردىڭ ساپالى ءبىلىم الۋىنا ءوز كەدەرگىسىن كەلتىرىپ جاتىر.   جالپى، ءۇش اۋىسىمدى وقىتۋ، باياۋ قوسىلاتىن ينتەرنەت، سىنىپتاردىڭ تولىپ كەتۋى مەن مۇعالىمدەردىڭ جەتىسپەۋشىلىگى جاعدايىندا ساپالى ءبىلىم جايىندا ءسوز قوزعاۋدىڭ ءوزى ارتىق.

سوندىقتان، اتا-انالار  از دا بولسا  ساپالى بىلىمگە قول جەتكىزۋ ءۇشىن ۇلكەن قالالار مەن اۋدان ورتالىقتارىنا كوشىپ الەك. ال، اۋىلدارداعى مەكتەپتەر بوس قالىپ جاتىر. بۇل تاڭقالارلىق جاعداي ەمەس. قايتا بۇل  ءبىلىم بەرۋ سالاسىنداعى تۇيىتكىل ماسەلەنى اشىپ كورسەتتى. وعان  قوعام بولىپ، مەملەكەت بولىپ نازار اۋدارماسا، ونىڭ ءتۇيىنى جاقىن ارادا شەشىلمەيدى. وسىعان قاراپ بالالاردىڭ عانا ەمەس، بۇكىل ۇلتتىڭ بولاشاعى نە بولماق، دەگەن وي تۋىندايدى.

ا+ ساراپتاما ورتالىعى

The Qazaq Times