«قوس بيلىك» فەنومەنى: نازارباەۆ الەم ەلدەرىنە ۇندەۋ جاسادى

كوروناۆيرۋسقا قارسى ۆاكتسينالاردى وندىرۋشىلەر مەن بارلىق مەملەكەتتىڭ ۇكىمەتتەرى پاندەمياعا قارسى ءتيىمدى ارەكەت ەتۋ ءۇشىن باسەكەلەستىكتەن باس تارتىپ، ىنتىماقتاستىقتى كۇشەيتۋى كەرەك، – دەپ قازاقستاننىڭ ەكس-پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازارباەۆ الەم ەلدەرىنە ۇندەۋ جاسادى.

ازيا ەكونوميكالىق فورۋمىنىڭ اشىلۋ سالتاناتىندا قازاقستاننىڭ اتىنان مالىمدەمە جاساعان نازارباەۆ: «ادامزات ءۇشىن ۆاكتسينالاردى وندىرۋشىلەر مەن ۇكىمەتتەردىڭ عالامشارداعى جاپپاي ۆاكتسيناتسيا ماسەلەسىن شەشۋدەگى ىنتىماقتاستىعى ماڭىزدى. بۇل ماسەلەدە باسەكەلەستىك پەن ساياسيلاندىرۋ كەرى اسەر ەتەدى. ۆاكتسينالارعا قول جەتكىزۋ جەكەلەگەن ەلدەرگە قىسقا مەرزىمدى پايدا اكەلەتىن جۇمساق گيبريدتى كۇش قۇرالىنا اينالادى، بىراق جاھاندىق باقىلاۋسىز جەكەلەگەن ەلدەردىڭ جەتىستىگى ناتيجە بەرمەيدى»، – دەگەن.

نازارباەۆتىڭ ايتۋىنشا، پاندەميا كەزىندە «جاھاندانۋ جانە حالىقارالىق ءوزارا ءىس-قيمىل پروتسەستەرى باياۋلاعان».

بيىل ازيا ەكونوميكالىق فورۋمى (اەفب) 18-21 ءساۋىر ارالىعىندا «ترانسفورماتسياداعى الەم: «ءبىر بەلدەۋ – ءبىر جول» باستاماسى بويىنشا جاھاندىق باسقارۋ جانە ىنتىماقتاستىق ءۇشىن كۇش-جىگەرىمىزدى بىرىكتىرەمىز» تاقىرىبىمەن ءوتىپ جاتىر. تالقىلاۋعا ۇسىنىلعان نەگىزگى پروبلەمالار تىزىمىندە پاندەميادان كەيىنگى جاھاندانۋ جانە ساۋدا-ەكونوميكالىق قاتىناستاردى ىلگەرىلەتۋ، دسۇ رەفورماسى سىندى تاقىرىپتار بار.

نازارباەۆ بيلىكتەن كەتسە دە، قازاقستاندا «قوس بيلىك» فەنومەنىنىڭ بەلەڭ العانى ءجيى ايتىلادى. 2019 جىلى ۇلىبريتانيانىڭ حالىقارالىق قاتىناستار بويىنشا بەدەلدى ساراپتاما ورتالىعى قازاقستانداعى بيلىك ءترانزيتى جونىندە زەرتتەۋ جاريالاپ، ءىس جۇزىندە توقاەۆ پرەزيدەنت رەتىندە الدىڭعى پرەزيدەنت قالىپتاستىرعان جۇيەدەگى قوس بيلىكتىڭ جارتىسى سانالاتىنىن ايتتى.

زەرتتەۋگە قاتىسقان ساراپشىلاردىڭ پىكىرىنشە، «بۇرىنعى كەڭەس رەسپۋبليكالارىنىڭ ەشقايسىسى ءالى باسىنان وتكەرمەگەن مۇنداي ۇرپاقارالىق ءترانزيتتىڭ قاۋپى كوپ. 1991 جىلعى تاۋەلسىزدىكتەن بۇرىنعى ۋاقىتتان بەرى ەلدە ۇستەمدىك ەتىپ كەلگەن ءوز ءداستۇرىن ساقتاپ قالۋمەن قوسا، نازارباەۆ قازاقستاننىڭ ءوزى باستاپ بەرگەن باعىتتان بۇرىلماي، كۇشەيىپ كەلە جاتقان كوپتەگەن ىشكى جانە سىرتقى سىن-قاتەرلەر كونتەكسىندە رەجيمنىڭ تۇراقتىلىعىن ساقتاپ قالعانىن قالايدى».

سونىمەن قاتار، ساراپشىلار «نازارباەۆ ءوز وكىلەتىن ۇزارتىپ، بيلىگىن نىعايتۋ ءۇشىن كونستيتۋتسياعا ءجيى وزگەرىس ەنگىزدى، ءسويتىپ جابىق، بەيرەسمي ساياسي جۇيە تۇراقتادى. بۇل ينستيتۋتتىق باسقارۋدى، جالپى العاندا ەلدىڭ دامۋىن تەجەدى» دەپ سانايدى. بىراق قازاقستاننىڭ بۇرىنعى جانە قازىرگى پرەزيدەنتتەرى ەلدە «قوس بيلىكتىڭ» ورناعانىن جوققا شىعارىپ كەلەدى.

"The Qazaq Times"