ءبىر جارىم ايدان استام ەل الدىنا شىقپاي كەتكەن دەنساۋلىق ساقتاۋ ءمينيسترى الەكسەي تسوي، ۆيتسە-ءمينيسترى اجار عينياتقىزى جانە سانيتارلىق-ەپيدەميولوگيالىق باقىلاۋ كوميتەتىنىڭ باستىعى ەسماعامبەتوۆا ايجان بۇگىن استانادا ءباسپاسوز جيىنىن وتكىزدى. فوتو: وكق

قازاقستاندا قازان-قاراشا ايلارىندا ۆيرۋس جۇققانى انىقتالعان كەمى 700 ناۋقاستىڭ ستاتيستكاسى بۇرمالانعان. پرەزيدەنت سىناپ سويلەسە دە، – ۇكىمەت مۇشەلەرى اقتالىپ الەك. 

16 قاراشا كۇنى پرەزيدەنت توقاەۆ «بىرقاتار وبلىستاردا كوروناۆيرۋس ىندەتىنە قاتىستى جاڭا جاعدايلاردى جاسىرۋ دەرەكتەرى انىقتالعانىن» مالىمدەگەن. پرەزيدەنتتىڭ ايتۋىنشا، ستاتيستيكانى بۇرمالاۋ فاكتىسىنىڭ شقو، سقو، پاۆلودار،  اقمولا،  قوستاناي وبلىستارىندا تىركەلگەن، ءتىپتى «اتالعان پروبلەمانىڭ ءبىزدىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ جۇيەمىزدە دە سوزىلمالى سيپات العانىن مويىنداۋ كەرەك».

بەيسەنبى، 26 قاراشا كۇنى ءوڭىر اكىمدەرى پاۆلودار وبلىسىندا 59, قوستاناي وبلىسىندا 57 ناۋقاستىڭ مالىمەتى جالپى ەسەپكە كەشىگىپ ەنگىزىلگەنىن مالىمدەگەن. بۇگىن اقمولا وبلىسىنىڭ باسشىسى 100 جاعداي دەر كەزىندە وڭدەلمەي، جالپى ەسەپتەن تىس قالىپ قويعانىن راستادى. قاراشانىڭ 27-ءسى وكق الاڭىندا دەنساۋلىق ساقتاۋ ءمينيسترى الەكسەي تسوي مەن باسشىلىق وكىلدەرى وتكىزگەن بريفينگتە وزگە ەكى وڭىردەگى دەرەكتى توپشىلادى.

رەداكتسيا ءتىلشىسىنىڭ سۇراعىنا جاۋاپ بەرگەن سانيتارلىق-ەپيدەميولوگيالىق باقىلاۋ كوميتەتىنىڭ ءتورايىمى ەسماعامبەتوۆا ايجاننىڭ بەرگەن مالىمەتى انىق ەمەس. سەبەبى قوستاناي وبلىسىنىڭ ءباسپاسوز قىزمەتى 57 جاعداي جاسىرىلعانىن حابارلاعان.

«ايماقتاردا تەكسەرۋ جۇرگىزىلدى. ناتيجەسىندە ستاتيستيكاعا كۇمان تۋدىراتىن جاعدايلار انىقتالدى. قوستانايدا 50 شاقتى، پاۆلوداردا 59, سقو-دا 200, شقو-دا 300 شاقتى، اقمولا وبلىسىندا 100 جاعداي تۋرالى قاتە جىبەرىلگەن»، – دەپ مالىمدەدى كوميتەت جەتەكشىسى ەسماعامبەتوۆا.

ەلدە كوروناۆيرۋس جۇققانى پتر تەستى ارقىلى ناقتىلانعان 700-دەن استام ادامنىڭ مالىمەتى جالپى ەسەپكە دەر كەزىندە كىرمەي قالعان. رەسمي جاۋاپقا قاراعاندا، قازىرگى تاڭدا ستاتيستيكا قالپىنا كەلتىرىلگەن.

بۇعان سەبەپ – اۋرۋحانالاردا ناۋقاستار ارتقان تۇستا ۆيرۋس انىقتالعانداردىڭ مالىمەتىن ۇسىنۋ پروتسەسى كەشىكتىرىلگەن. كوميتەت باستىعى ايجان ەسماعامبەتوۆانىڭ رەداكتسياعا بەرگەن جاۋاپ حاتىندا كادر تاپشىلىعىنان جۇكتەمە اۋىرلاپ، دەرەك ۋاقتىلى وڭدەلىپ-جولدانباعانى ايتىلادى.

– مينيسترلىككە كەشىگىپ تىركەلگەنىن كەيىنگى ەكى ايدا بىلدىك. ويتكەنى مينيستر ايتقانداي بىزدە بارلىق زەرتحانالارعا ورتاق جۇيە جوق. لابوراتوريالار تەك مينيسترلىكتىڭ مەكەمەلەرىندە ەمەس. سونىمەن بىرگە، باسقا دا اۋرۋحانالاردا، وزگە مينيسترلىكتەردە، جەكە مەنشىكتە زەرتحانالار بار. سولاردىڭ ءبىر اقپاراتتىق جۇيەسى بولماعاندىقتان، كوپتەگەن تالداۋلاردىڭ قورىتىندىسى كەش كەلىپ ءتۇستى. ءار جاعداي جەكە تەكسەرىلىپ، ءتيىستى ايدىڭ ەسەبىنە قوسىلدى. بىردە-ءبىر اناليز ستاتيستيكادان تىسقارى قالعان جوق، – دەپ ءتۇسىندىردى ۆيتسە-مينيستر اجار عينياتقىزى ءوز نۇسقاسىندا.

رەداكتسيا بەس بىردەي وبلىستاعى جاعدايدى ناقتىلاۋعا بىرنەشە كۇن سۋىرتپاقتاپ ارەڭ قول جەتكىزدى. پاندەميا باعدارىنا جاۋاپتى مودەراتور-ۆەدومستۆو دەنمين مەن ءوڭىر اكىمدەرى ستاتيستيكاداعى كەمشىلىكتى «جۇيەنىڭ جەتىلمەۋى، تەحنيكالىق قاتەلىك، جۇكتەمە اۋىرتپالىعى مەن مامان تاپشىلىعىنا» ىسىرسا، پرەزيدەنت جاۋاپتى شەنەۋنىكتەردىڭ قاتىسۋىمەن وتكەن جيىندا «وتىرىكتى شىنداي ەتىپ جاسىرعانىن» اشىق ايىپتاعان.

وتكەن دۇيسەنبىدەگى اقوردانىڭ باسىنداعى كەزەكتى كەڭەستە توقاەۆ «بىرقاتار وبلىستاردا  كوروناۆيرۋس ىندەتىنە قاتىستى جاڭا جاعدايلاردى جاسىرۋ دەرەكتەرى انىقتالدى. اڭگىمە شىعىس قازاقستان،  سولتۇستىك قازاقستان،  پاۆلودار،  اقمولا،  قوستاناي جانە باسقا دا وبلىستار جايىندا بولىپ وتىر. وتىرىكتى شىنداي سويلەتۋ اسا قاۋىپتى قۇبىلىس ەكەنىن ءتۇسىنۋ كەرەك. ويتكەنى ول شىنايى قاۋىپتىڭ بەتىن بۇركەمەلەيدى. سونداي-اق  بۇكىل ەلىمىز بويىنشا كوروناۆيرۋس ىندەتىنە قارسى جۇرگىزىلىپ جاتقان كۇرەس ستراتەگياسىنا زيانىن تيگىزەدى» دەگەن ەدى.

بۇگىن ءار ورگان وزىنشە اقتالىپ الەك. مەملەكەت باسشىسى «جاسىردى» دەسە، جاۋاپتىلاردىڭ جاۋابى «سولاي بولىپ قالدىعا» سايادى. دەنمين پرەزيدەنت ايتقان «باسقا دا وبلىستاردىڭ» دەرەگىن ءالى ناقتىلامادى. تەك بەس وڭىردە مىڭعا تارتا جاعداي بۇرمالانسا، جالپى ساناق قانشاعا جەتەرى بەلگىسىز. بۇل جەردە مەملەكەتتىك ستاتيستيكادا جىبەرىلگەن ولقىلىققا ەشكىم جاۋاپ بەرمەيتىن ءتارىزدى. وسىعان بايلانىستى ازىرگە كىمنىڭ قانداي جاۋاپقا تارتىلعانى تۋرالى ەشقانداي رەسمي مالىمەت جاريالانعان جوق.

بۇعان دەيىن دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترىلىگى كۇزگى-قىسقى تولقىنعا «تاس-ءتۇيىن»، ءتىپتى 100% پايىز دايىن ەكەنىن ءبىر ەمەس، بىرنەشە رەت مالىمدەگەن. بىراق بۇگىنگى تاڭدا تەست قورىتىندىسى داۋعا اينالىپ، ونى دەرەكقورعا تىركەۋ مەحانيزمىندە اقاۋ تۋعانى بەلگىلى بولىپ وتىر. مۇنى پرەزيدەنت «مەديتسينالىق ۇيىمدارعا جۇرگىزىلگەن باعالاۋ قورىتىندىسى ولاردىڭ دايىندىق دەڭگەيىنىڭ ءالى دە تومەن ەكەنىن كورسەتتى» دەپ باعالادى.

رەسمي ەسەپتە پاندەميا باستالعالى بەرى 171 مىڭداي ادامنىڭ اۋىرعانى كورسەتىلگەنىمەن، كۇمانمەن قارايتىندار كوپ. «ساندج» زەرتتەۋ ورتالىعى قازاقستاندا كوروناۆيرۋسقا شالدىققانداردىڭ شىنايى ەسەبىن انىقتاۋ ماقساتىندا 9 مىڭنان استام رەسپوندەنتتەن ساۋالناما جۇرگىزگەن. ستاتيستيكا مەتودولوگياسىنىڭ كاسىبي شارتتارىن قاناعاتتاندىراتىن زەرتتەۋ قورىتىندىسىنا سايكەس، پاندەميا باستالعالى ناۋرىز-قىركۇيەك ايلارىنىڭ ارالىعىندا حالىقتىڭ 20%-ى نەمەسە 3,8 ميلليون ادام ۆيرۋس جۇقتىرعانى بەلگىلى بولعان. بۇل رەسمي ەسەپتەن 37 ەسە كوپ.

"The Qazaq Times"