شىڭجاڭ ماسەلەسى: اقش قىتايعا قارسى ساياساتىن بۇرىنعىدان قاتاڭداتپاق

اقش سەناتى قىتايعا قاتىستى قاتاڭ ساياسات ۇستانۋ زاڭ جوباسىن ۇسىندى.

وسى اپتادا نيۋ-دجەرسيدەگى دەموكراتيالىق سەناتور روبەرت مەنەندەس ۋاشينگتون بەيجىڭنىڭ ساياساتىن وبەكتيۆتى باعالاپ، ءوز ستراتەگياسىن سوعان سايكەس قۇرۋى كەرەك دەدى. ەكى ەل اراسىنداعى ستراتەگيالىق باسەكەلەستىك تۋرالى اكتتى ەكى پارتيانىڭ وكىلدەرى بىرلەسە جاساعان.

قۇجاتتا مەملەكەتتىك دەپارتامەنت باسشىسىنا جىل سايىن «زياتكەرلىك مەنشىككە زيان كەلتىرىپ»، سول ارقىلى امەريكانىڭ تۇتاستىعىنا قاۋىپ توندىرگەن قىتاي مەملەكەتتىك كاسىپورىندارىنىڭ ءتىزىمى جاريالانادى. سونىمەن قاتار، اتالعان قۇجاتتا امەريكا مەن تايۋان بايلانىسىن نىعايتۋ دا جازىلعان.

اقش-تىڭ قىتايعا ۇستانعان ساياساتىنىڭ وزگەرۋىنە شىڭجاڭداعى «گەنوتسيد» نەگىزگى سەبەپ. اقش سەنانتى ۇسىنعان قۇجاتتا وسى ماسەلەگە باسا نازار اۋدارىلادى. امەريكا 2020 جىلدىڭ ماۋسىمىندا شىڭجاڭداعى ازشىلىق ۇلتتارعا قىسىم كورسەتىپ وتىرعان قىتايعا سانكتسيالار ەنگىزدى. وعان جاۋاپ رەتىندە قحر بىرقاتار امەريكالىق شەنەۋنىكتەردى قارا تىزىمگە قوستى.

بۇعان دەيىن شىڭجاڭداعى جاعدايعا بايلانىستى ەۋرووداق قىتايعا سانكتسيا ەنگىزدى. 2018 جىلدىڭ تامىزىندا بۇۇ ادام قۇقىقتارى جونىندەگى جوعارعى كوميسسار باسقارماسىنىڭ وكىلدەرى شىڭجاڭداعى تۇزەتۋ لاگەرلەرىندە 1 ملن-عا جۋىق مۇسىلمانجاردىڭ زاڭسىز ۇستالعانىن جانە ادام قۇقىقتارىنىڭ تاپتالعانىن مالىمدەدى. باسقارما بۇل جاعدايعا الاڭداۋشىلىق ءبىلدىرىپ، وسى ايماققا باقىلاۋشىلار جىبەرۋدى ۇسىندى.

بۇۇ مەن حالىقارالىق زەرتتەۋشىلەر قىتاي شىڭجاڭ ولكەسىندە ميلليوننان اسا ۇيعىر، قازاق، قىرعىز جانە باسقا دا مۇسىلمانداردى لاگەرگە قامادى دەپ مالىمدەگەن. قۇقىق قورعاۋشىلار جۇزدەگەن مىڭ ادامنىڭ ءدىني ءراسىم جاساعانى ءۇشىن نەمەسە شەتەلدەگى تانىستارىمەن بايلانىس ورناتقانى ءۇشىن نەگىزسىز تۇرمەگە قامالعانىن ايتقان. بەيجىڭ بۇل ارەكەتىن «تەرروريزممەن كۇرەس»،  ال لاگەرلەردى «كاسىپ مەڭگەرۋ ورنى» دەپ اتاعان.

"The Qazaq Times"