الماتى قالاسىندا وتكەن سانكتسيالانعان ميتينگتە دەمپارتيا جاقتاستارى دايىنداپ اكەلگەن باننەردە ەكس-پرەزيدەنت نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ سۋرەتى بەينەلەنگەن. 27 ناۋرىز 2021 جىل. فوتو: QT / اسان اناربايۇلى

الماتىدا ءابىليازوۆ پەن ماماي جاقتاستارى «قىتاي ەكسپانسياسىنا قارسىلىق» ميتينگىن وتكىزدى. ميتينگ بەلگىلەنگەن ش.ءۋاليحانوۆ الاڭىن پوليتسيا قورشاۋعا الىپ، بىرنەشە بەلسەندى ۇستالدى. سول اۋماقتا عالامتور بۇعاتتالدى.

وقيعا ورنىندا بولعان تىلشىلەرىمىزدىڭ مالىمەتىنشە، الاڭعا 270-كە تارتا ادام جينالعان. ولار «قىتاي ەكسپانسياسىنا جول جوق!»، «ۇكىمەت، قازاقستاندى ساۋداعا سالما!»، «نازارباەۆ – حالىق جاۋى!»، «ساڭىراۋ پرەزيدەنت كەرەك ەمەس!» دەگەن پلاكاتتار ۇستاپ تۇردى. كەيبىرى قازاقستان شەنەۋنىكتەرىنە جەكە سانكتسيا سالۋدى سۇراعان پلاكاتتارمەن شىققان.

دەمپارتيا جاقتاستارى كورنەكى ماتەريالدارىن ۇستاپ تۇر. 27 ناۋرىز 2021 جىل. الماتى قالاسى، ش.ءۋاليحانوۆ ەسكەرتكىشىنىڭ ءتۇبى. فوتو: QT / كۇلتەگىن اسپانۇلى

ميتينگ باستالعان كەزدە جانبولات ماماي جيىنعا قاتىسپاق بولعان 7 ادامدى پوليتسيا ۇستاعانىن ايتتى. ساياساتكەر ەگەر ازاماتتىق بەلسەندىلەر بوساتىلماسا، شەرۋدى جالعاستىراتىن ەسكەرتتى.

ميتينگكە قاتىسۋشىلارىن ۇستاۋ ساتىنەن. 27 ناۋرىز 2021 جىل. الماتى قالاسى، ش.ءۋاليحانوۆ ەسكەرتكىشىنىڭ ءتۇبى. فوتو: ەسداۋلەت قىزىربەكۇلى

دەمپارتيا باستاماشىل توبىنىڭ جەتەكشىسى جانبولات ماماي جاقتاستارىمەن بىرگە مىنبەردە سويلەپ تۇر. 27 ناۋرىز 2021 جىل. الماتى قالاسى، ش.ءۋاليحانوۆ ەسكەرتكىشىنىڭ ءتۇبى. فوتو: QT / كۇلتەگىن اسپانۇلى

الاڭدا ءسوز سويلەگەن بەلسەندى ابزال دوستياروۆ:

«قازاقتىڭ بۇكىل بايلىعى ۇستاعاننىڭ قولىندا، تىستەگەننىڭ اۋزىندا كەتتى. وسىعان مۇمكىندىك بەرىپ وتىرعان بۇگىنگى نازارباەۆ - توقاەۆ بيلىگى. ءبىز نازارباەۆ بيلىگىنە قارسى تۇرامىز. قىتاي ەكسپانسياسىنا قارسى تۇرامىز. ويتكەنى ءبىز ۇندەمەسەك، قىتايعا جۇتىلىپ كەتەمىز»، – دەدى.

وپپوزيتسيا جانە قوعام قايراتكەرلەرى: رىسبەك سارسەنبايۇلى، ەرمۇرات ءباپي، بالتاش تۇرسىمباي، ەركىن راقىشەۆ ت.ب. 27 ناۋرىز 2021 جىل. الماتى قالاسى، ش.ءۋاليحانوۆ ەسكەرتكىشىنىڭ ءتۇبى. فوتو: QT / كۇلتەگىن اسپانۇلى

كوشەلەر جابىلىپ، پوليتسيانىڭ قاتاڭ قاداعالاۋىنا قاراماستان شەرۋگە جينالعاندار سانى ارتا باستادى. كەيىننەن الاڭدا بالتاش تۇرسىنباەۆ، گۇلجان ەرعاليەۆا، ەرمۇرات باپي، رىسبەك سارسەنبايۇلى، ەركىن راقىشەۆ سىندى بەلسەندىلەر بوي كورسەتتى.

«ەل مەن جەر» قوزعالىسىنىڭ توراعاسى بالتاش تۇرسىنباەۆ الاڭعا جينالعاندارعا: «قۇرمەتتى قازاق حالقى، قۇرمەتتى قازاقستاندىقتار! بۇگىن جينالىپ، جىگەرلەنىپ، ۇلتقا جاندارىڭ اشىپ، مينينگكە كەلگەندەرىڭە راحمەت ايتامىن. ەگەر بيلىككە مىنەزدەمە بەرسەك: بۇل بيلىك – ساتقىن، بۇل بيلىك – جەمقور، بۇل بيلىك – ۇرى! وسى ءۇش ءسوز جەتەدى!»، – دەد

ميتينگكە جينالعاندار. 27 ناۋرىز 2021 جىل. الماتى قالاسى، ش.ءۋاليحانوۆ ەسكەرتكىشىنىڭ ءتۇبى. فوتو: QT / كۇلتەگىن اسپانۇلى

بۇگىنگى شەرۋگە قازاقستاندا رەسمي تىركەۋدەن وتپەگەن ەكى ۇيىم – قازاقستان سوتى ەكسترەميستىك دەپ تانىعان «قازاقستاننىڭ دەموكراتيالىق تاڭداۋى» قوزعالىسىنىڭ جەتەكشىسى، قۋعىنداعى بيزنەسمەن مۇحتار ءابليازوۆ پەن «دەمپارتيا» جەتەكشىسى جانبولات ماماي مەن شاقىرعان. «دەمپارتيا وكىلدەرى» قىتاي زاۋىتتارىنىڭ سالىنۋىنا قارسىلىق بىلدىرسە، قدت جاقتاستارى ساياسي تۇتقىنداردى بوستاۋدى تالاپ ەتتى.

بەلسەندى جاننا ىنتىماقوۆا ەلدى بىرىگۋگە شاقىردى. 27 ناۋرىز 2021 جىل. الماتى قالاسى، ش.ءۋاليحانوۆ ەسكەرتكىشىنىڭ ءتۇبى. فوتو: QT / كۇلتەگىن اسپانۇلى

ءوزىن جاننا ىنتىماقوۆا دەپ تانىستىرعان بەلسەندى ەكى جىلدان بەرى قۇقىق قورعاۋ ورگاندارى تاراپىنان نەگىزسىز قۋدالاپ، قىسىم كورسەتىپ كەلە جاتقانىن ايتادى.

«قدت مەن كوشە پارتياسىنىڭ قانشاما جاقتاستارى سوتتالدى. ولار تەرروريست ەمەس، جاي عانا ازاماتتىق بەلسەندىلەر. قۇقىعىن تالاپ ەتكەندەردىڭ ەركىندىگى قايدا؟ ساياسي تۇتقىنداردى دەرەۋ بوساتسىن. 35 ادامدى سوتتاپ تىندى، 6 بەلسەندى ءولدى، 100-دەن استام ادامعا ءىس ءجۇرىپ جاتىر. مەن ميتينگكە تەلەفونىمدى ءوشىرىپ، ۇيگە تاستاپ، سىتىلىپ قاشىپ كەلدىم. قانشاما پىكىرلەس جاقتاستارىم ءۇي قاماقتا وتىر، جىبەرمەدى. ادەتتەگىدەي ميتينگكە بىرەر كۇن قالعاندا ءۇي الدىندا پوليتسيا كوز الماي كۇزەتىپ وتىرادى. باستى تالابىم – ساياسي تۇتقىندارعا بوستاندىق بەرسىن، قىتايدىڭ 56 زاۋىتىن كىرگىزبەسىن، ازاماتتاردى پىكىرى ءۇشىن قۋدالاۋ توقتاتىلسىن!»، – دەدى ول.

بەيبىت جيىن بارىسىندا مەدەۋ اۋداندىق پوليتسيا باسقارماسىنىڭ قىزمەتكەرلەرى جۋرناليستەردىڭ ايقىنداۋشى فورما كيىنىپ جۇرگەنىنە قاراماستان قايتا-قايتا كۋالىكتەرىن تەكسەردى. 27 ناۋرىز 2021 جىل. الماتى قالاسى، ش.ءۋاليحانوۆ ەسكەرتكىشىنىڭ ءتۇبى. فوتو: QT / كۇلتەگىن اسپانۇلى

دەمپارتيا جاقتاسى قازاق قوعامىندا "وسپادار" اتانعان قىتاي ەلشىسى جايلى پلاكات ۇستاپ تۇر. 27 ناۋرىز 2021 جىل. الماتى قالاسى، ش.ءۋاليحانوۆ ەسكەرتكىشىنىڭ ءتۇبى. فوتو: QT / كۇلتەگىن اسپانۇلى

جيىن وتكەن ماڭدا بىرنەشە پوليتسيا كولىگى ساقاداي ساي تۇردى. 27 ناۋرىز 2021 جىل. الماتى قالاسى، ش.ءۋاليحانوۆ ەسكەرتكىشىنىڭ ءتۇبى. فوتو: QT / كۇلتەگىن اسپانۇلى

نارازىلىق جيىنى وتكەن اۋماقتا مەديتسينا قىزمەتى مەن كۇشتىك قۇرىلىمنىڭ كوممۋنيكاتسيا بريگاداسىنىڭ جىلجىمالى كولىكتەرى بولدى. 27 ناۋرىز 2021 جىل. الماتى قالاسى، ش.ءۋاليحانوۆ ەسكەرتكىشىنىڭ ءتۇبى. فوتو: QT / كۇلتەگىن اسپانۇلى

ميتينگ وتكىزۋ ورنى رەتىندە بەلگىلەنگەن شوقان ءۋاليحانوۆ ەسكەرتكىشىنىڭ الدىنداعى شەۆچەنكو كوشەسىنىڭ دوستىق جانە قوناەۆ كوشەلەرى اراسىنداعى بولىگى جابىلدى. 27 ناۋرىز 2021 جىل. الماتى قالاسى، ش.ءۋاليحانوۆ ەسكەرتكىشىنىڭ ءتۇبى. فوتو: QT / كۇلتەگىن اسپانۇلى

قارسىلىق اكتسياسى بارىسىن ادەتتەگىدەي ازاماتتىق ۇلگىدە كيىنگەن قۇزىرلى ورگان قىزمەتكەرلەرى باقىلاپ-باعىپ ءجۇردى. ولار كوبىنە كوزىلدىرىك پەن بەتپەردە تاعىپ، باس كيىمىن باستىرا كيەدى ءارى قۇلاعىنا قۇلاققاپ نە قولىنا راتسيا ۇستاپ جۇرەدى. وقيعا ورنىنان ءتۇرلى فوتو-بەينە ماتەريالدار تۇسىرەدى. 27 ناۋرىز 2021 جىل. الماتى قالاسى، ش.ءۋاليحانوۆ ەسكەرتكىشىنىڭ ءتۇبى. فوتو: QT / كۇلتەگىن اسپانۇلى

ساياساتكەر جانبولات ماماي. 27 ناۋرىز 2021 جىل. الماتى قالاسى، ش.ءۋاليحانوۆ ەسكەرتكىشىنىڭ ءتۇبى. فوتو: QT / كۇلتەگىن اسپانۇلى

نارازىلار كەزەكتەسە ءسوز سويلەدى. سپيكەرلەردىڭ كوپشىلىگى قازاقستاننىڭ بۇگىنگى جاعدايىن "اۆتوريتارلىق رەجيم" دەپ باعالادى. 27 ناۋرىز 2021 جىل. الماتى قالاسى، ش.ءۋاليحانوۆ ەسكەرتكىشىنىڭ ءتۇبى. فوتو: QT / كۇلتەگىن اسپانۇلى

باق وكىلدەرىنە ارنالعان، بىراق نە ەلەكتر جەلىسى، نە ينتەرنەتى جوق اۋماق. 27 ناۋرىز 2021 جىل. الماتى قالاسى، ش.ءۋاليحانوۆ ەسكەرتكىشىنىڭ ءتۇبى. فوتو: QT / كۇلتەگىن اسپانۇلى

نارازىلاردىڭ ءبىرى قىتاي ەكسپانسياسىنا قارسىلىق ءبىلدىرىپ تۇر. 27 ناۋرىز 2021 جىل. الماتى قالاسى، ش.ءۋاليحانوۆ ەسكەرتكىشىنىڭ ءتۇبى. فوتو: QT / كۇلتەگىن اسپانۇلى

اكىمدىكپەن كەلىسىلگەن بۇل جولعى ميتينگكە ازاماتتىق قوعامدا "بيلىكشىل تيتۋشكا" رەتىندە اتالىپ كەتكەندەر دە كەلدى. دەگەنمەن بۇگىنگى جيىندا اكىمدىك پەن بيلىك پارتياسىن جاقتاپ، وپپوزيتسيانى قارالايتىن بۇرىنعى ادەتىنە باسپادى، تەك سىرتتاي باقىلادى. 27 ناۋرىز 2021 جىل. الماتى قالاسى، ش.ءۋاليحانوۆ ەسكەرتكىشىنىڭ ءتۇبى. فوتو: QT / كۇلتەگىن اسپانۇلى

دەمپارتيا جاقتاستارى ەكس-پرەزيدەنت نازارباەۆتى قاتتى سىنايتىن كورنەكىلىكتەر الىپ كەلگەن. 27 ناۋرىز 2021 جىل. الماتى قالاسى، ش.ءۋاليحانوۆ ەسكەرتكىشىنىڭ ءتۇبى. فوتو: QT / كۇلتەگىن اسپانۇلى

شاراعا ءتۇرلى جاستاعى ازاماتتار قاتىستى. نارازىلاردىڭ تالابى ورتاق - جەردى ساتۋ-جالداۋدى تىيۋ، قىتاي ەكسپانسياسىنا قارسىلىق جانە ساياسي تۇتقىندارعا بوستاندىق. 27 ناۋرىز 2021 جىل. الماتى قالاسى، ش.ءۋاليحانوۆ ەسكەرتكىشىنىڭ ءتۇبى. فوتو: QT / كۇلتەگىن اسپانۇلى

كەيبىرى قازاقستاندى 30 جىلداي ۇزدىكسىز بيلەگەن نازارباەۆ پەن ۇقك باسشىسى ماسىموۆكە سانكتسيا سالۋدى سۇرادى. 27 ناۋرىز 2021 جىل. الماتى قالاسى، ش.ءۋاليحانوۆ ەسكەرتكىشىنىڭ ءتۇبى. فوتو: QT / كۇلتەگىن اسپانۇلى

كەيۋانا قىتاي ەكسپانسياسىنىڭ باستى قاۋىپ ەكەنىن ءارى ۇرپاعىنىڭ كەلەشەگىنە الاڭدايتىنىن ايتادى. قازاقستاندىقتاردىڭ جاندى جەرى «قىتاي ەكسپانسياسى» ماسەلەسى. ونداعان زاۋىتقا قارسىلىق بىرنەشە جىلدان بەرى كوتەرىلىپ كەلەدى. 27 ناۋرىز 2021 جىل. الماتى قالاسى، ش.ءۋاليحانوۆ ەسكەرتكىشىنىڭ ءتۇبى. فوتو: QT / كۇلتەگىن اسپانۇلى

ميتينگ ءۇش ساعاتقا جۋىق ۋاقىتقا سوزىلدى. 27 ناۋرىز 2021 جىل. الماتى قالاسى، ش.ءۋاليحانوۆ ەسكەرتكىشىنىڭ ءتۇبى. فوتو: QT / كۇلتەگىن اسپانۇلى

بۇقارالىق اكتسيانىڭ سوڭىندا ۇيىمداستىرۋشى تاراپ دەمپارتيا جينالعانداردىڭ ءبىراۋىزدان بەرگەن داۋسى بويىنشا ارنايى قارار قابىلدادى. «قىتاي ەكسپانسياسىنا جول جوق!» دەگەن تاقىرىپتاعى قاراردا قىتاي-قازاقستان اراسىنداعى ەكونوميكالىق-ساۋدا بايلانىستارى جونىندەگى دەرەكتەر ءسوز ەتىلدى. ميتينگ قاتىسۋشىلارى 8 تالاپتان تۇراتىن رەزوليۋتسيانى بيلىككە ۇسىندى:

  • «قىتايدىڭ 56 زاۋىتىنىڭ قۇرىلىسىنا قارسىمىز، دەرەۋ توقتاتسىن;
  • قازاقستاننىڭ قىتايدان قانشا كولەمدە قانداي شارتتارمەن قارىز العانى تۋرالى اقپارات اشىق بولسىن;
  • قىتايمەن جاسالاتىن ەكونوميكالىق كەلىسىمدەر قوعام تالقىلاۋىنسىز قابىلدانباسىن;
  • قىتاي جۇمىسشىلارى كەلمەسىن، بارلىق جۇمىس تابى قازاقستان ازاماتتارىنان جاساقتالسىن;
  • جەردىڭ شەتەلدىكتەرگە ساتىلمايتىنى جانە جالعا بەرىلمەيتىنى تۋرالى نورما كونستيتۋتسياعا ەنگىزىلسىن;جەر ماسەلەسىن بيلىك قۇرعان كوميسسيا ەمەس، تاۋەلسىز، قوعامدىق كۇشتەر قاراسىن;!
  • بارلىق ساياسي تۇتقىندار بوساتىلىپ، بەلسەندىلەردى قۋدالاۋ توقتاتىلسىن;
  • ەلدە «ساياسي پارتيالار»، «سايلاۋ تۋرالى» زاڭدار جاڭادان قابىلدانىپ، وپپوزيتسيالىق ۇيىمدار تىركەلسىن!»

ميتينگ قارارى. 27 ناۋرىز 2021 جىل. الماتى قالاسى، ش.ءۋاليحانوۆ ەسكەرتكىشىنىڭ ءتۇبى. فوتو: QT / كۇلتەگىن اسپانۇلى

كوروناۆيرۋستىڭ بريتاندىق جانە وڭتۇستىكافريكالىق مۋتاتسيالانعان شتامدارى تىركەلگەن الماتى قالاسىندا سەنبى جانە جەكسەنبى كۇندەرى قوعامدىق كولىكتەردىڭ قوزعالىسى شەكتەلگەن. كۇندىز 10:00 مەن 17:00 ارالىعىندا اۆتوبۋىس، مەترو جانە تروللەيبۋستار باعىتى جۇرمەيدى. 27 ناۋرىز 2021 جىل. الماتى قالاسى، ش.ءۋاليحانوۆ ەسكەرتكىشىنىڭ ءتۇبى. فوتو: QT / كۇلتەگىن اسپانۇلى

قدت ميتينگىسى ءدال وسى كۇنى جانە وسى ۋاقىتتا ەلوردادا، الماتىدا، شىمكەنتتە، اقتوبەدە جانە اقتوبە وبلىسىنىڭ بىرقاتار وبلىس ورتالىقتارىندا جوسپارلانعان.

سوڭعى  جىلدارى قازاقستاندا قىتايمەن ورتاق جوبالارعا قارسى نارازىلىق اكتسيالارى ءجيى وتەدى. 2016 جىلى جەرگە بايلانىستى وتكەن ميتينگتەردە حالىق جەردى داۋىمەن قاتار قىتاي زاۋىتتارىن قازاقستانعا كوشىرۋگە دە قارسى شىققان. بۇل نارازىلىق 2019 جىلى دا قايتا ۇدەپ، رەسپۋبليكا كولەمىندە ازاماتتار قارسىلىق بىلدىرگەن جيىندار جيىلەگەن ەدى. سوعان قاراماستان، قىتاي 2023 جىلعا دەيىن قازاقستاندا 56 كاسىپورىن سالاتىن بولدى. بەيجىڭ كاپيتالى نەگىزىندە سالىناتىن كاسىپورىننىڭ جالپى قۇنى – 24,5 ملرد دوللار.  بۇگىنگى ميتينگتە دە حالىق قىتاي ەكسپانسياسىنا قارسىلىعىن ءبىلدىردى.

بۇرىنعى پرەزيدەنت نازارباەۆ 2019 جىلى بيلىكتەن كەتكەننەن كەيىن مەملەكەتتىك باق-تا قىتاي زاۋىتتارىنا قاتىستى مالىمدەمە جاساعان. سول جىلى «قىتايدان قورقا بەرۋدىڭ قاجەتى جوق» ەكەنىن ايتقان نازارباەۆ: «قازىر مەن «قىتاي ءبىزدى باسىپ الىپ جاتىر» دەگەندى ەستىپ ءجۇرمىن. قاي جەردە باسىپ الىپ جاتىر؟ مەنىڭ قىتاي بيلىگىمەن كەلىسىمىم بار. ءبىز قازاقستان-قاتاي بىرىككەن كاسىپورىنان سالاردا تاراپتار قانشا جۇمىسشى كەلەتىنى جونىندە كەلىسىمگە قول قويادى. قۇرىلىس اياقتالعاننان كەيىن ولار كەرى قايتادى. قورقا بەرۋدىڭ قاجەتى جوق. بۇل زاۋىتتاردى كوشىرۋ ەمەس، ءبىز وزىمىزگە كەرەكتى زاماناۋي كاسىپورىنداردى تاڭدادىق. بىزگە ينۆەستيتسيا كىم بەرەدى؟ قازىر مۇنداي قارجى قىتايدا عانا بار. ءبىز ۇنى پايدالانۋىمىز قاجەت»، – دەگەن.

2019 جىلى قازاقستاننىڭ قىتايعا قارىزى 11 ميلليارد دوللار بولعان. قازاقستاندا انتي-قىتايلىق كوڭىل-كۇي ءالى كۇنگە دەيىن ءورشىپ تۇر. ول اۋىق-اۋىق ميتينگتەرگە ۇلاسىپ تۇرادى.

اراي جۇماتاي

اسان اناربايۇلى

"The Qazaq Times"