قازاقستاندا كوروناۆيرۋس جۇقتىرعانى رەسمي راستالعانىمەن، باسقا اۋرۋدىڭ سەبەبىنەن قايتىس بولدى دەلىنگەن ەسەپ جۇرگىزىلەدى. مينيسترلىك ولاردىڭ ءولىمى «باسقا دەرتتەردەن بولادى، كوروناۆيرۋس تىكەلەي اسەر ەتپەيدى» دەپ سانايدى. 18 ماۋسىم 54 جاعدايعا، 2 شىلدە 101-گە، 23 شىلدە 319-عا، 11 قىركۇيەك 576-عا ارتقانى حابارلانعان. دەنمين ۇسىنعان 15 قازان كۇنگى رەسمي دەرەك بويىنشا، قۇرباندار سانى 672-كە جەتكەن. مينيسترلىك بۇل تۋرالى مالىمەتتى وزدىگىنەن تۇراقتى تۇردە جاريالامايدى. ءار اپتا سايىن ونلاين بريفينگتەر مەن سۇراۋ حاتتار ارقىلى عانا اقپارات بەرەدى.
ددسۇ ينفەكتسيا جۇقتىرعانداردىڭ وزگە اۋرۋلارىن كوروناۆيرۋستان بولەك قاراستىرماي، بىرگە ساناۋدى ۇسىنىپ، كوپتەگەن ەلدەر بىرىڭعاي ساناق جۇرگىزىپ كەلەدى. اشىقتىققا نەگىزگى پرينتسيپ رەتىندە قارايتىن باتىس ەلدەرى بۇل ىندەتتەن كوز جۇمعانداردى ساناعاندا دۇنيەجۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمىنىڭ حاتتاماسىنا سۇيەنەدى. ۇيىم الەم ەلدەرىنە قايتىس بولعان ادامنان COVID-19 ۇلگىسى انىقتالسا، باسقا قانداي اۋرۋى بارىنا قاراماستان ونى كوروناۆيرۋستان قايتقاندار تىزىمەن ەنگىزۋدى ۇسىنعان. تەك «ءارتۇرلى اپاتتان (جول اپاتى، وقىس جاعداي) جانە ميوكارد ينفاركتىنەن قايتىس بولعانداردان كوروناۆيرۋس تابىلسا، ولاردى جالپى ەسەپكە قوسپاۋعا بولادى» دەگەن.
دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگىنىڭ رەسمي وكىلى باعدات قوجاحمەتوۆ 17 تامىزدا جاناما اسەردەن قايتىس بولعانداردىڭ 68%-ىنىڭ سەبەبى رەتىندە قان اينالىمى جۇيەسىنىڭ اۋرۋلارى ەكەنىن ايتقان. كەيىننەن قىركۇيەكتىڭ ورتاسىندا بۇل اقپارات تولىقتىرىلدى: 576 ادامنىڭ 52,4%-ى تىنىسالۋ ورگاندارىنىڭ اۋرۋلارىنان، ال 29%-ى قان اينالىم جۇيەسى اۋرۋلارىنان قايتقانى بەلگىلى بولدى. ال ساراپشىلار پىكىرى «ناۋقاستار پسيحيكا نە وقىس جاراقات-سوققى سەبەبىنەن قايتپاسا، وندا ولاردىڭ دەنى كوروناۆيرۋستىڭ قۇربانى رەتىندە قاراستىرىلۋى ءتيىس» دەگەن ورتاق ارناعا توعىسادى.
باقىت تۇمەنوۆا، «امان-ساۋلىق» قوعامدىق قورىنىڭ پرەزيدەنتى، كسرو دەنساۋلىق ساقتاۋ ءىسىنىڭ ۇزدىگى:
كوروناۆيرۋس جۇرەك، وكپە، قانت ديابەتى سەكىلدى سوزىلمالى اۋرۋلاردى قوزىدرۋى مۇمكىن. قايتىس بولعاندا جۇرەگى توقتاپ، ترومبوز بولۋى ىقتيمال. مۇمكىن كوروناۆيرۋسپەن اۋىرماسا، قولداۋشى تەراپيا الىپ ءتىرى جۇرە بەرۋشى ەدى. قايتقان ادامنىڭ دياگنوزى مەن ءولىم سەبەبىندە بايلانىس بولاتىنى انىق.
ۆيرۋس جۇققاندىقتان ترومب مولشەرى ۇلعايىپ، قان ۇيىپ جۇرەك، وكپە نە ميعا سالماق سالادى. وسىنىڭ سالدارى دا اسەر ەتپەيدى دەي المايمىز. پنەۆمونيا اۋرۋىن پتر-دىڭ بارى-جوعىنا قاراماستان كلينيكاسىنا قاراي كوروناۆيرۋستىق سيپاتتا قاراستىرۋ قاجەت دەپ باسىنان بەرى ايتىپ كەلەمىز.
سەرىك تۇرسىن، شۆەيتسارياداعى قازاق دارىگەرى، مەديتسينا بىلىمدەرى بويىنشا وقىتۋشى-تالىمگەر:
قازاق «اۋرۋىن جاسىرعان ولەدى» دەيدى. كورونۆيرۋس تۋرالى ستاتسيتيكانىڭ دۇرىس بەرىلمەۋى تەك قازاقستاندىقتاردى عانا ەمەس، ءبىزدى دە ويلاندىرادى. ددسۇ-نىڭ بەلگىلەگەن كود اقپان ايىندا ناقتىلانعان. ال قازاقستان بيلىگى نەگە تامىزدان باستاپ ەنگىزدى. بۇعان جاۋاپ بەرۋى كەرەك. قايتىس بولعان ادامنىڭ بويىندا باسقا اۋرۋى بولعانىنا قاراماستان، اعزاسىنان ۆيرۋس تابىلسا، بىردەن كوروناۆيرۋس سەبەبىنەن دەپ ەسەپتەۋى ءتيىس. ويتكەنى ۆيرۋس انگيوتەنزين كونۆەرتينگ رەتسەپتورى ارقىلى دەنەگە كىرەدى. ەكىنشى ءتۇرى قان تامىرلارى ارقىلى بويعا تارايدى. سوندىقتان ۆيرۋس بارلىق تىنگە جايىلىپ، ەڭ ءالسىز تۇسىنان ۇستايدى. جاسى ۇلكەن ادامداردىڭ سوزىلمالى اۋرۋىن قوزدىرىپ، سالدارى ولىمگە اينالىپ جاتىر. بۇل ءسوزسىز كوروناۆيرۋس ستاتيستيكاسىنا ەنۋى ءتيىس. جىلدىڭ باسىنان بەرگى بارلىق پنەۆمونيانى اقوكپە دەپ ايدارلاپ، نەگىزگى ەسەپتەن ءبولدى. بۇل قاتە قادام. مۇنى قىتايداعى تۇماۋ ماۋسىمىندا ورشىگەن پنەۆمونيانى كت ارقىلى اجىراتاتىن عىلىمي تاجىريبە دالەلدەدى.
ەسكەرۋسىز قالعان 256 مىڭ پنەۆمونيا تۋرالى ايتساق، اۋرۋحانالارداعى ناۋقاستاردىڭ جەكە تاريحىن قاراۋ – مينيسترلىك ايتقانداي اۋىر شارۋا ەمەس. دارىگەرلەر جاي دايىن ەسەپتى وتكىزەدى. ال ونى ستاتيستيكاعا قوسۋ ناۋقاستارمەن كونتاكتىگە تۇسپەيتىن ۆەدومستۆو قىزمەتكەرلەرى. مۇنى اقجاعالى شەنەۋنىكتەردىڭ سىلتاۋى دەپ قانا ۇعۋعا بولادى.
مىڭجىلقى بەردىقوجاەۆ، قازاقستاندىق جوعارى ساناتتى نەيروحيرۋرگ-دارىگەر:
قاتەرلى ىسىگى نە قان قىسىمى جوعارى ادامعا ەم دۇرىس جاسالسا، ولار ءومىر سۇرە بەرەر ەدى. كوروناۆيرۋستىڭ جاناما اسەرىنەن قايتقانى جونىندەگى دەرەككە تولىق كوز جەتكىزۋ ءۇشىن وتە كۇردەلى زەرتتەۋ –ساراپتاما جۇرگىزۋ كەرەك. ونى جاساپ جاتاتىن ەشكىم جوق شىعار. سوندىقتان رەسمي مالىمەتكە سەنۋگە ءماجبۇرمىز.
كەيبىر ەلدەر كوروناۆيرۋس باسقا اۋرۋلاردىڭ اسقىنۋىنا سەبەپ بولدى دەپ ەسەپتەسە، كەيبىر ەلدەر ءوز الدىنا بولەك جۇرگىزەدى.
قايىرعالي كونەەۆ، نەۆرولوگ-دارىگەر، مەديتسينا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى:
كوروناۆيرۋس ينفەكتسياسى ترومبوز تۋدىرعاندىقتان جوعارىدا كورسەتىلگەن قايعىلى جاعدايعا الىپ كەلەتىنى انىق. كوپتەگەن ەلدەردە كوروناۆيرۋس جۇققان ادامدار وقىس جاعدايدان باسقا كەزدىڭ بارىندە قۇربانداردى ىندەت سەبەبىنەن دەپ قاراستىرىلىپ كەلەدى.
رەسمي دەرەككە سايكەس، قازان ايىنىڭ 20 كۇنىندە كوروناۆيرۋس جۇقتىرعان 1 787 ادام انىقتالىپ، 69 ادام قايتىس بولعان. ءدال وسى ۋاقىتتا كوروناۆيرۋس پنەۆمونياسىنا 3 232 ادام شالدىعىپ، 33 ادام قايتقان. پنەۆمونيادان اۋىرعانداردىڭ سانى كوروناۆيرۋسقا قارعاندا ەكى ەسە كوپ بولعانىمەن، – قايتىس بولعاندار پتر ارقىلى راستالعان كوۆيدتەن ەكى ەسە از.
الماتى وبل پركۋراتۋراسى. بەلسەندىلەر: «جالعان جالامەن قاماۋداعى ايگەرىم مەن دۋمانعا بوستاندىق!»
ارمان الىمبەكوۆ: مەن ول جەردىڭ رەزيدەنتسيا ەكەنىن بىلمەدىم. ەشنارسە بۇلدىرمەدىم.
قوساي ماحامباەۆ: وق تيگەن ادامدى قۇتقارام دەگەندە ءوزىمدى اتىپ تاستادى
رەزيدەنتسيا ءىسى. ورىنعازى سەرىكبول: بەيبىت شەرۋگە شىقتىم. ال، 269 باپتى مويىندامايمىن
كيبەرشابۋىلعا ۇشىراعان باق وكىلدەرى قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنا ارىز ءتۇسىردى