اقش ادىلەت دەپارتامەنتىنىڭ قىتايلىق اسكەري مامانداردى قۋدالاۋىنا بايلانىستى بەيجىڭ بيلىگى ۋاشينگتونعا ەسكەرتۋ جاساعان. قىتاي شەنەۋنىكتەرى ءتۇرلى ارنالار ارقىلى قىتايداعى امەريكالىقتاردىڭ دا تۇتقىندالۋى مۇمكىن ەكەنىن ەسكەرتكەن. بۇنداي مالىمەتتى ەكى كۇن بۇرىن اقش-تاعى ىقپالدى باسىلىم The Wall Street Journal باسىلىمى جاريالاعان.

بيىل جازدا اقش ادىلەت دەپارتامەنتى امەريكالىق ۋنيۆەرستيتەتتەرگە عىلىمي زەرتتەۋگە بارعان قىتايلىق ماماندار وزدەرىنىڭ قىتاي حالىق-ازاتتىق ارمياسىنداعى شەندەرىن جاسىردى دەپ ايىپتاعاپ، قاماۋعا الا باستاعان بولاتىن.

اتى-ءجونى اتالماعان، بىراق سەنىمدى مالىمەتكە يە دەگەن دەرەك كوزدىڭ بەرگەن اقپاراتىنا قاراعاندا، قىتاي شەنەۋنىكتەرى جاساعان ەسكەرتۋ ءماتىنى وتە قاراپايىم. وندا "اقش سوتتارى قىتايلىق اسكەري مامانداردى قۋدالاۋىن توقتاتپاسا، قىتايداعى امەريكالىقتار دا قىتاي "زاڭىن بۇزۋى مۇمكىن" ەكەنى" ايتىلادى. اتالعان باسىلىم حابارىندا، قىتاي تارابىنان جاسالعان ەسكەرتۋدە قىتايلىق زەرتتەۋشىلەردىڭ تۇتقىندالۋى جانە حيۋستونداعى قىتاي كونسۋلدىعىن جابىلۋى تۋرالى ايتىلعان.

قىتايدا شەتەلدىك ازاماتتاردىڭ ۇستالۋى توسىن نارسە سانالمايدى. كوپ جاعدايدا قىتاي تارابى شەتەلدىك ازاماتتاردى "ديپلوماتيالىق كەك الۋ ماقساتىندا" دا ۇستايدى. امەريكالىق ساراپشىلار قىتايدىڭ بۇل ارەكەتىن "كەپىلدىك ديپلوماتياسى" دەپ اتادى. سوڭعى بىرنەشە جىلدا قىتايدا بىرقاتار امەريكالىق، كانادالىق جانە اۆستراليالىق ازاماتتار ۇستالدى نەمەسە كەتۋىنە رۇقسات بەرىلمەدى.

دەگەنمەن، اقش مەملەكەتتىك دەپارتامەنتى بۇل ماسەلە بويىنشا Wall Street Journal باسىلىمىنا جاۋاپ بەرۋدەن باس تارتقان. سونىڭ وزىندە دەپارتامەنتتىڭ ءباسپاسوز وكىلى قىتايداعى اقش ازاماتتارىنا "كوممەرتسيالىق داۋلار، سوتتار شىعارعان بۇيرىقتار، قىلمىستىق جانە ازاماتتىق ماسەلەلەر بويىنشا ۇكىمەتتىڭ تەرگەۋى اكەلۋى مۇمكىن ەكەنىن" ەسكەرتكەن.

بۇدان ءبىر اي بۇرىن اقش مەم.دەپارتامەنتى ساياحاتتاۋ تۋرالى قۇلاقتاندىرۋدا ازاماتتارىن ەرەكشە سەبەپ بولماسا قىتايعا بارۋدان بارىنشا باس تارتۋعا شاقىرعان. مۇنداعى كەلتىرىلگەن سەبەپتەردىڭ ءبىرى - قىتاي ۇكىمەتى شەتەلدىك ازاماتتاردى قاماۋعا الىپ، ولاردى شەتەلدىك ۇكىمەتتەرمەن كەلىسسوزدەر جۇرگىزىپ، ولاردى كەلىسىمشارت رەتىندە قولدانادى دەگەن سەبەپ كورسەتكەن.

بۇل جاعداي ەكى ەل اراسىنداعى ديپلوماتيالىق قاتىناستىڭ ناشارلاپ، ءتىپتى ديپلوماتيالىق قارىم-قاتىناستىڭ ۇزىلۋىنە جاقىن تۇرعانىن كورسەتەدى.

“The Qazaq Times”