«ابىشەۆ ءىسى» اياسىندا: ابزال قۇسپان مەن ارمان شوراەۆتىڭ اراسىندا تۋعان داۋ

جەلتوقساننىڭ 10-ى ساعات 11:00-دە الماتىدا جەتىسۋ اۋداندىق سوتىندا ارمان شوراەۆتىڭ ارىزى بويىنشا ادۆوكات ابزال قۇسپان مەن جۋرناليست ساۋلە ابىلداحانقىزىنا قاتىستى العاشقى تىڭداۋ وتىرىسى ءوتتى.

ساۋلە ابىلداحانقىزىنىڭ سوزىنشە، ءوزىنىڭ ۇستىنەن ارىزدانعان ارمان شوراەۆ 10 ميلليون تەڭگە، ال بەلگىلى قۇقىق قورعاۋشى ابزال قۇسپاننان بولەك 10 ميلليون تەڭگە وتەماقى تولەۋىن تالاپ ەتكەن. سەيسەنبى كۇنى ازاماتتىق كودەكس بويىنشا دايىندىق پروتسەسى ءوتتى.

جاۋاپكەر تاراپتىڭ پىكىرىنە قاراعاندا، رەسەي فەدەراتسياسىنىڭ ازاماتى، ماسكەۋلىك كاسىپكەر ارتەم لۋكاشين مەن قوعامعا بەلگىلى كاسىپكەر ارمان شوراەۆ ارىز جازىپ، ادىلەت مينيسترلىگى تاراپىنان «ابزال قۇسپاندى ادۆوكاتتىق ليتسەنزياسىنان ايىرۋ ماسەلەسى» ءبىر كەزدە كوتەرىلۋىنىڭ «استارى بار». ادۆوكات ىستە قوعامدىق بەلسەندى، جۋرناليست ساۋلە ابەدينوۆاعا قاتىستى نەگىز جوق دەپ ەسەپتەيدى. مۇنى «زاڭعا تومپاق كەلەتىنىن» ايتقان قۇسپاننىڭ تۇسىنىگىندە، شوراەۆتىڭ ەسكەرتۋىندە ءبىر كىلتيپان بار.

– ارمان شوراەۆ «قازاق ءۇنى» گازەتىنە سوتقا دەيىنگى تارتىپپەن جۇگىنگەن. سوسىن باسىلىم باسشىسى قازىبەك يسا جاريالانعان ماتەريالدى الىپ تاستاعان. تيىسىنشە ونى سوتقا بەرمەي، ال ساۋلە ابىلداحانقىزىنا ونداي ەشقانداي تالاپ بىلدىرمەستەن بىردەن سوتقا بەردى. بۇل سوتتا سۋديا تاراپىنان دا سۇراقتار تۋعىزدى. تىكەلەي ەفيردە ءتىلشى سۇقبات بەرۋشىنىڭ سوزىنە جاۋاپتى ەمەس. ەندى الداعى سوت پروتسەسى كورسەتەدى ونى، – دەيدى ول.

ال بەلگىلى كاسىپكەر ارمان شوراەۆ «ساۋلە ابدىلداحانقىزى ءوزىن بلوگەرمىن دەسە دە، زاڭ بويىنشا ول باق-قا جاتپايدى» دەپ سانايدى. ول «مەنىڭ الەۋمەتتىك جەلىدەگى جازبامدى وقىدى، سول كەزدە نەگە الىپ تاستامادى» دەپ شامدانادى. اسىلىندە، ساۋلە ابدىلداحانقىزىن كوپشىلىك ەلگە «اقجۇنىس» باعدارلاماسى ارقىلى تانىلىپ، قوعامداعى كوپبالالى ايەلدەر تاقىرىبىن الەۋمەتتىك جەلىلىر مەن باق-تا كوتەرىپ جۇرگەن جۋرناليست دەپ بىلەدى. ءبىزدىڭ بىلۋىمىزشە، ونىڭ ماقالالارى رەسپۋبليكالىق ءتۇرلى باسىلىمدار مەن ونلاين پورتالداردا (ماسەلەن، abai.kz) جاريالانىپ وتىرادى.

«قازاق كۇرەسى» ۇلتتىق فەدەراتسياسىنىڭ پرەزيدەنتى ابزال قۇسپاندى تانىمايتىن، بۇرىن جەكە بايلانىسى بولماعانىن ايتادى. «ماعان جوق جەردەن بالە جاپتى» دەپ ارىزدانعان شوراەۆتىڭ سوزىنە ادۆوكات  قۇسپان:

– مەنى ايىپتاپ وتىرعان سەبەپ – مەنىڭ قورعاۋىمداعى ازاماتتار، تۇكەەۆ پەن ابىشەۆتەردىڭ جاۋابىنا  سىلتەمە بەرىپ وتىرىپ ايتقانىم. «...ايتۋى بويىنشا وسىلاي» دەپ قانا ايتتىم، – دەپ، جاۋاپ قاتتى.

ونىڭ ويىنشا، قوعامعا تانىمال ادۆوكاتتىڭ وزىنە سىلتەمەلىك ءسوزى ءۇشىن وسىلاي ءىس قوزعاپ جاتسا، باسقا ازاماتتىق بەلسەندىلەردىڭ بەتى قايتىپ قالۋى مۇمكىن. بۇعان قاتىستى ساراپشىلاردىڭ پىكىرى دە ادامداردىڭ «ىشكى تسەنزۋرالىق كومپلەكسىن» كۇشەيتۋى مۇمكىن دەگەنگە سايادى.

– يسلام ابىشەۆپەن سالەمىم ءتۇزۋ. بوزىمباەۆپەن بىرگە تاپسىرىس بەرىپتى دەگەن جالا. مەن ونداي ادامشىلىققا جاتپايتىن نارسەگە ەشقاشان بارمايتىن اداممىن. سوندىقتان مەن سوتقا جۇگىندىم. ...ساۋلە زاڭدى دۇرىس بىلمەسە، ابزال ءتۇسىنۋ كەرەك ەدى عوي. سوتقا بەرگەنىم – تەك ءوزىمنىڭ جەكە باسىمدى قورعاۋ ەمەس، ەرتەڭ ادۆوكات جالداۋعا شاماسى كەلمەيتىن قانشاما قازاق بار. مەن ولاردىڭ اۋزىن كۇيدىرەم، – دەيدى تالاپكەر شوراەۆ.

ال پروتسەسكە جاۋاپكەر رەتىندە شاقىرىلعان ابزال قۇسپاننىڭ كەشەگى سوت وتىرىسىنداعى سۋديانىڭ  ىس جۇرگىزۋىنە، ساۋاتتىلىعىنا كوڭىلىم تولعان. سوندىقتان ازىرگە «سوت بەيتاراپتىلىعىنا ارتار ءمىنىم جوق» دەيدى. بەلگىلى بولعانداي، «ابىشەۆ ىسىنە تاپسىرىس بەرۋشىلەر» قاتارىندا اتالعان شپەكباەۆ پەن بوزىمباەۆ جاعىنان قاندايدا ءبىر رەاكتسيا بولماعان.

قوعامعا بەلگىلى كاسىپكەردەن «دومالاق ارىزبەن» ءىستى بولىپ جاتقان ابىشەۆپەن قاتىناسى جايىندا سۇراعانىمىزدا ەشقانداي جاۋلاستىعى جوق ەكەنىن جەتكىزدى. ول:

– يسلام اعانى، سەرىك تۇكەەۆتى، ولاردىڭ ىستەگەن قىزمەتىن سىيلايمىن. مەن دە ولاردىڭ باستارىنا تونگەن بۇلت تەزىرەك سەيىلىپ كەتسىن دەپ تىلەيمىن. ولاردى قاماتۋعا ەشقانداي مۇددەم جوق. «يسلام اعانىڭ الدىندا مەنىڭ ارىم تازا، قۇداي اتسىن!» – دەپ اعىنان جارىلدى.

بەلگىلى قۇقىق قورعاۋشى قازىر «ءبىر ماسەلەمەن ءتورت مەكەمە اراسىندا، اتاپ ايتقاندا، سالىق وگراندارى، ادىلەت مينيسترلىگى، بقو ادۆوكاتتار القاسى مەن الماتىداعى جەتىسۋ اۋداندىق سوتىنا» سابىلىپ جاۋاپ بەرىپ ءجۇر. ادۆوكات «ابىشەۆ ىسىمەن» تۇسپا-تۇس كەلگەن «جارىسپالى شاعىمداردىڭ» استارىندا «ءوش الۋ، كەك قايتارۋ» جاتقان سياقتى دەپ ويلايدى.

ءوزىن ادۆوكاتتار توبى قورعاپ جاتقان ادۆوكات اتالعان ارىزداردىڭ «استارى بار» دەپ كۇدىكتەنەدى:

– سوت بارىسىندا ءوزىمىزدىڭ دالەلدەرىمىزدى كەلتىرەمىز. 5 ادۆوكات قورعاپ جاتىر. ايتا كەتەتىن ءبىر جايت، ارمان شوراەۆتىڭ قازان-قاراشا «بۇرقىراتىپ» جازعان ارىزىنان بولەك، بۇرىن ءبىر ىستە مەنىڭ قورعاۋىمداعى ازاماتتان «ارانداتۋشىلىق ارەكەتتەرى» ءۇشىن جەڭىلگەن ماسكەۋلىك ءبىر كاسىپكەر ارتەم لۋكاشەن ادۆوكاتتىق ليتسەنزيامنان ايىرۋ تۋرالى ارىز جازعان. ارىزدىڭ ءبارى ءبىر كەزدە قاتار جازىلۋى ءارى ولاردىڭ ءسوز ساپتاۋىنىڭ دا بىردەي بولۋى، مەنىڭشە، تەگىن ەمەس، – دەپ سەكەم الادى.

وزىنە جالا جاپتى دەيتىن، «جايدان-جاي سوتقا بەرمەيتىنىن» ايتقان شوراەۆ:

– ساۋلە «وسى ۋاقىتقا دەيىن مەنى ەشكىم ەشقاشان سوتقا بەرمەگەن» دەيدى عوي. سوتقا بەرمەدى ەكەن دەپ بۇلاي ىستەۋگە بولا ما ەكەن؟ مەن دە نامىستى جىگىتپىن، – دەيدى.

مورالدىق وتەماقى رەتىندە 10 ميلليون تەڭگە تالاپ ەتۋىنىڭ سىرىن باسقالارعا ساباق بولۋىمەن بايلانىستىردى.

– 10 ميلليون ماعان بەس تيىنعا دا كەرەگى جوق. ەگەر سوتتا جەڭسەم، ونى سول كۇنى-اق بالالار ۇيىنە اۋدارىپ جىبەرە سالامىن. ماسەلە اقشادا ەمەس، اڭگىمە نامىستا. ازاماتتار ايتقان ءسوزىن ساراپتاۋ كەرەك، – دەيدى ايىپتاۋشى شوراەۆ. سونداي-اق كاسىپكەردىڭ سوزىنە قاراعاندا،  «وزىنە جالا جاپتى» دەپ بىلەتىن ادۆوكات پەن بەلسەندى قاتەلىگىن مويىنداپ، ونىسىن ۆيدەوعا جازىپ، كەشىرىم سۇراسا، سوتتان ارىزىن الۋعا دايىن ەكەن. ءسوز اراسىندا شوراەۆ «...مەنىڭ تاپسىرما بەرگەنىمدى دالەلدەپ بەرسىن. دالەلدەي الماسا، كەشىرىم سۇراسىن» دەپ ناقتىلاي ءتۇستى.

اتالعان ازاماتتىق ماسەلە قوعام نازارىن اۋدارتىپ، قىزۋ تالقىلانىپ جاتىر. كەشەگى سوت وتىرىسىنا بىرنەشە اۆتوبۋس ەرىكتىلەر، ءار وبلىستان بەلسەندى كوپبالالى ايەلدەر كەلىپ «قولداۋ» كورسەتەتىنىن ءبىلدىردى. 6 قاڭتارعا بەلگىلەنگەن الداعى وتىرىسقا جوحار وتەبەكوۆ سىندى وزگە دە ادۆوكاتتار قاتىسپاق. ءوزىنىڭ ايتۋىنشا، ول ادىلەت مينيسترلىگى مەن بەلگىسىز كۇشتەردەن قىسىم كورىپ، ءوز سالاسىنان الاستاتىلىپ جاتقان ادۆوكاتتاردىڭ ءبىرىنشىسى ەمەس.

– كۇنى كەشە رەسپۋبليكالىق ادۆوكاتتار القاسىنان ءبىراز بەلسەندى ارىپتەستەر «نەگە حابار بەرمەدىڭ، ءبىز ارالاسامىز» دەپ حابارلاسىپ جاتىر. ەڭ تاڭعالدىراتىنى، ستاتيستيكا بويىنشا قازاقستاندا ءوز قورعاۋىنداعى ازاماتتارىنا ىلعي اقتاۋ ۇكىمىن شىعارتاتىن، ەڭ ساۋاتتى، بەلسەندى، قوعامعا تانىمال ادۆوكاتتاردى ليتسەنزياسىنان ايىرىپ كەلە جاتىر. ومىرىمدە ءوزىمنىڭ قورعاۋىمداعى ازاماتتار تاراپىنان بىردە-ءبىر ارىز ءتۇسىپ كورگەن جوق. قىزىعى سول، ادىلەت ورگاندارى تاراپىنان بەلسەندى ادۆوكاتتاردىڭ ارەكەتىنە توسقاۋىل بار. بىلتىر ءبىراز ءپرينتسيپشىل قورعاۋشىلاردى ليتسەنزياسىنان ايىرعان بولدى.  بيىل استانالىق امانجول مۇحامەدياروۆ پەن ەرلان عازىمجانوۆقا سوتقا تالاپ ارىز جاسالعان، – دەپ تولىقتىردى ءسوزىن ابىشەۆ قورعاۋشىسى.

الەۋمەتتىك جەلى قولدانۋشىلارى، ءتىلشى-لينگۆيستەر مەن ابىشەۆ تاراپىنىڭ بەلسەندىلەرىن قولداۋشىلاردىڭ پىكىرىنە قاراعاندا، ساۋلە ابدىلداحانقىزى مەن ابزال قۇسپاننىڭ «تاپسىرىس بەرۋشىلەر» تۋرالى سۇحباتىندا ەشقانداي تاڭۋ نە ايىپتاۋ، ناقاق كىنالاۋ ءمانى جوق. تەك ءوز قورعاۋىنداعى ادامداردىڭ ايتقانىنا سىلتەي وتىرىپ، تولەۋ ءسوز تۇرىندە ناقتى جەتكىزگەن.

ءتىلشى ساۋلە ابەدينوۆانىڭ ادۆوكات ابزال قۇسپاننان العان سۇحباتىنان ءۇزىندى. ماتەريال اباي.كز سايتىندا "ابىشەۆ ءىسى. ادۆوكات نە دەيدى؟" دەگەن اتپەن جاريالانعان. فوتو: abai.kz

كوپشىلىك ۇنەمى قوعامنىڭ ەڭ وتكىر ماسەلەلەردى كوتەرىپ، بۇحارالىق تالقى-باستاماعا سەبەپ بولاتىن ابزال قۇسپان مەن ساۋلە ابىلداحانقىزىن ايىپتاۋعا قارسى. ولار سوت ءادىل شەشىم شىعارماعان جاعدايدا پەتيتسيا جاريالاپ، ازاماتتىق نارازىلىققا شىعاتىنىن ايتادى.

"The Qazaq Times"