ناتو نازارىن قىتايعا اۋداردى ما؟

كەزىندە كەڭەس وداعىنىڭ اگرەسسيا قاۋپىنە قارسى قۇرىلعان سولتۇستىك اتلانتيكالىق شارت ۇيىمىنا (ناتو) 70 جىل تودى. وسى تۇستا الەمنىڭ گەوساياسي بەت-بەينەسى مۇلدە وزگەرگەن، ايتالىق ۇيىمنىڭ قۇرىلۋىنا باستى سەبەپ بولعان كەڭەس وداعى تاريح ساحناسىنان قۇلاعان. سوندىقتان دا امەريكا قۇراما شتاتتارىنىڭ باستاعان ءىرى اسكەري وداق ەندىگى نازارىن قايدا اۋدارماق؟ بۇرىنعى سسسر مۇراگەرىمەن قاتار قىتايدى باستى نازارعا الا الدى ما؟

دەگەنمەن، ناتو-نىڭ وسى اپتادا ءوتىپ جاتقان سامميتىندە بەلگىلى بولعانداي، ۇيىمعا مۇشە ەدەردىڭ وكىلى ناتو مەن قىتاي قاتىناسى تۋرالى بىردەي كوزقاراستا ەمەس ەكەنى دە بايقالادى. قۇراما شتات تارابى ناتو مۇشەلەرىن قىتايعا كوبىرەك نازار اۋدارۋعا شاقىردى. ال، ونىڭ ەۋروپالىق وداقتاستارى قىتايدىڭ ەۋروپاعا بولعنا ەكونوميكالىق ىقپالىنىڭ كەڭەيۋىنەن الاڭداۋلى.

Reuters اگەنتتىگىنە بەرگەن سۇحباتىندا اقش-تىڭ قورعانىس ءمينيسترى ەسپەر ەۋروپا ەلدەرى قىتايدىڭ قارقىندى دامىپ كەلە جاتقان اسكەري مۇمكىندىكتەرىن، سونىڭ ىشىندە جاڭا دىبىستىق قارۋلارى مەن ۇشاق تاسىمالداۋشى كەمەلەرىنە نازار اۋدارۋعا شاقىرعان.

ال، ناتو باس حاتشىسى ستولتەنبەرگ جينالىستا قىتايدىڭ اسكەري بيۋدجەتىنىڭ اقش-تان كەيىنگى ورىندا ەكەنىن ايتا كەلىپ: «بۇل ناتو-نىڭ وڭتۇستىك قىتاي تەڭىزىنە اۋدارۋى ەمەس، كەرىسىنشە قىتاي بىزگە جاقىنداپ كەلەدى»، – دەدى. ول جانە قىتايدىڭ اركتيكاداعى، افريكاداعى ارەكەتتەرىنە نازار اۋدارۋ كەرەكتىگىن، سونداي-اق، ەۋروپاداعى ينۆەستيتسياسىنا كوڭىل ءبولدى ەسكەرتكەن.

بىراق، ناتو ىشىندە قىتاي ماسەلەسىن قالاي بىرجاقتىلى ەتۋ تۋرالى پىكىرلەر بىردەي ەمەس. «رەيتەر» اگەنتتىگى ناتو ديپلوماتىنىڭ پىكىرىن كەلتىرە وتىرىپ: «كەيبىر وداقتاستار ترامپتى قۋانتۋ ءۇشىن قىتايدى ناتو-نىڭ كەلەسى قارسىلاسى رەتىندە كورسەتۋى مۇمكىن. بىراق، ەۋروپالىقتاردىڭ كوپشىلىگى ناتو-نىڭ قىتايعا قارسى قاراۋى ولاردىڭ ۇلتتىق مۇددەسىنە ساي ەمەس ەكەنىن بىلەدى»، – دەپتى. بۇدان ءبىز قىتاي ماسەلەسى بويىنشا ناتو-نىڭ ءبىراۋىزدى ەمەس ەكەنىن اڭعارامىز. ونى ايتپاعان كۇننىڭ وزىندە، ناتو-نىڭ ىشكى قايشىلىعى دا اسقىنىپ كەلەدى. بۇنى ءبىز كەشەگى سامميت قارساڭىنداعى ماقالامىزدا كورسەتىپ كەتتىك.

سونىمەن، قازىرگە ناتو ءوزىنىڭ بۇرىنعى قارسىلاسىنىڭ مۇراگەرى رەسەيگە قاراتقان پوزيتسياسىن وزگەرتپەدى دەسەك تە، قىتايدى باستى نازارعا ۇستاي قويماعانىن بايقايمىز. بىراق، اقش تارابى ارتىپ كەلە جاتقان قىتاي قاۋپىن تىنباي ەسكەرتىپ كەلەدى. ونىڭ دا وزىندىك سەبەپتەرى بارشىلىق. ال، قىتايدىڭ اسكەري الەۋەتى مەن مۇحيتتارداعى قوزعالىس اۋماعى كەڭەيە تۇسسە، ناتو-نىڭ نازار اۋدارماۋى مۇمكىن ەمەس.

“The Qazaq Times”