الماتىداعى اقش كونسۋلدىعى: كونۆەنتسيادا بەكىتىلگەن كەرى قايتارماۋ قاعيداسىن ساقتاۋعا شاقىرامىز

«ازاتتىق رۋحى» – ادۆوكات – اقش كونسۋلدىعى اراسىنداعى «ەكى ەتنيكالىق قازاقتىڭ بولاشاعىنا» قاتىستى تۇسىنىكسىز شيەلەنىستىڭ ءتۇيىنىن تاراتىپ كوردىك. تاراپتار ءبۇي دەيدى...

29 قازان «ازاتتىق رۋحى» اقپارات اگەنتتىگى «ادۆوكات ءلاززات احاتوۆا ەكى ايعا قامالعان قىتاي قازاقتارىنا قازاقستان بوسقىن مارتەبەسىن بەرۋدەن باس تارتسا، قاستەر مەن مۇراگەر اقش-قا كەتەتىنىن جانە شىڭجاڭداعى ساياسي جاعدايدان قاشىپ كەلدىك دەگەن ەكى جىگىتكە پانا بەرۋگە دايىن ەكەنىن اقش-تىڭ الماتىداعى كونسۋلى حابارلاعانىن ايتتى» دەپ جاريالاعان بولاتىن.

وسكەمەندەگى اباقتىعا قاملعان ەكى ەتنيكالىق قازاقتىڭ ادۆوكاتى ءلاززات احاتوۆانىڭ وزىمەن حابارلاسىپ، اتالعان ماسەلەگە قاتىستى جاي-جاپسارىن سۇراستىردىق. ول «ازاتتىق رۋحىنىڭ» «قاتە تۇسىنگەنىن» جانە «اسىعىستىق تانىتقانىن» العا تارتتى. ونىڭ سوزىنشە، اقش جانە كەلىسسوز ءجۇرىپ جاتقان وزگە 10-15 مەملەكەت قازاقستان شاراسىزدىق تانىتقاندا عانا اراشالاۋ امالىن قاراستىرۋى مۇمكىن.

ادۆوكات ءلاززات احاتوۆا:

– قازىرگى تاڭدا ءبىز تاراپىمىزدان بىرنەشە ەلدىڭ ەلشىلىكتەرىمەن قاستەر مەن مۇراگەرگە قازاقستان تاراپىنان بوسقىن مارتەبەسىن بەرۋدەن باس تارتسا، شەت مەملەكەتكە جىبەرۋگە كەلىسسوزدەر جۇرگىزىلىپ جاتىر. سونىڭ ءبىرى – اقش مەملەكەتىنىڭ ەلشىلىگى. «ازاتتىق رۋحى» سايتى مەنىڭ كەلىسسوز جۇرگىزىلىپ جاتىر دەگەن ءسوزىمدى قاتە ءتۇسىنىپ، «اقش بوسقىن مارتەبەسىن بەرۋگە دايىن» دەپ جاريالاپتى. 10-15 ەلدىڭ كونسۋلدارىمەن كەلىسسوزدەر جۇرگىزىلىپ جاتقانىن، ولاردىڭ بارلىعى دەرلىك ەكى جىگىتكە اراشا تۇسۋگە ءازىر ەكەندىكتەرىن، كومەك كورسەتۋگە دايار ەكەندەرىن ايتقان بولاتىنمىن. الماتىعا بارعاندا، اقش مەملەكەتىنىڭ كونسۋلىمەن وسى ماسەلە بويىنشا ارنايى كەزدەسەتىن بولىپ كەلىستىك. ازىرگە ەشقانداي ەل بوسقىن مارتەبەسىن ءبىز بەرەمىز دەپ ايتا المايدى، ويتكەنى قازىرگى تاڭدا ەكى جىگىت بوسقىن مارتەبەسىن باسقا ەلدەردەن ەمەس، قازاقستان مەملەكەتىنەن سۇراپ وتىر. زاڭدى راسىمدەر اياقتالعان سوڭ، اراشا تۇسۋگە دايىنبىز دەدى.

ارتىنشا قازاننىڭ 31-ءى اگەنتتىك ءتىلشىسى ءامىربولات قۇسايىنۇلى كونسۋلدىق وكىلدەرىنە حابارلاسقان سوڭ، «اقش قازاق-قىتاي شەكاراسىن زاڭسىز كەسكەن ەكى جىگىتكە بوسقىن مارتەبەسىن بەرەدى دەگەن اقپارات جالعان» دەگەن اقپارات تاراتتى.

وسى ورايدا اقش كونسۋلدىعىنان انىق-قانىعىن بىلمەك نيەتپەن ديپلوماتيالىق ميسسيا وكىلدەرىمەن بايلانىسىپ كوردىك.

– كەشە «ازاتتىق رۋحى» اقپارات اگەنتتىگى قازاق-قىتاي شەگاراسىن زاڭسىز كەسىپ وتكەن «قحر-داعى ەتنيكالىق قازاقتار قاستەر مۇساحانۇلى مەن مۇراگەر ءالىمۇلىنا اقش بوسقىن مارتەبەسىن بەرمەك» دەگەن اقپارات تاراتقان بولاتىن. بۇل قانشالىقتى راس اقپارات؟

اقش: بۇل تاراعان قازاقستاندا قانداي دا ءبىر تۇلعالارعا اقش پانا بەرىپتى نەمەسە پانا بەرۋگە دايىن دەگەن اقپارات شىندىققا ساي كەلمەيدى. اقش-تا بۇل جونىندە وتە ايقىن زاڭدار قابىلدانعان، ناقتى بەكىتىلگەن پانا بەرۋ پروتسەسسى بار. پروتسەسس تالاپتارى تولىق ورىندالمايىنشا، پانا بەرىلۋى مۇمكىن ەمەس.

– اگەنتتىككە بەرگەن سۇحباتىندا قاشىپ كەلگەن قوس ازاماتتىڭ ادۆوكاتى ءلاززات احاتوۆا «جىگىتتەر بوسقىن مارتەبەسىن الدىمەن قازاقستاننان سۇراعان. سوندىقتان رەسمي جاۋاپتى كۇتۋ كەرەك. تەك سودان كەيىن عانا قانداي دا ءبىر ارەكەتكە كوشەمىز. ياعني، باس تارتسا عانا امەريكا تارابى ولاردى قابىلداي الادى. بۇگىن عانا كونسۋلمەن سويلەستىك» دەگەن ەدى. كونسۋلمەن ادۆوكات اراسىندا قاندايدا ءبىر كەزدەسۋ، مامىلە نەمەسە بايلانىس بولدى ما؟ سىزدەردىڭ تاپ سول ساتتەگى جاۋاپتارىڭىز قانداي بولدى؟

اقش: جوق، باس كونسۋل مەن ادۆوكات اراسىندا كەزدەسۋ، مامىلە بولعان جوق. بىراق، ديپلوماتيالىق وكىلدىك بولعان سوڭ، ءبىز ءاردايىم ءار ءتۇرلى تۇلعالارمەن كەزدەسىپ، ءتۇرلى تاقىرىپتا سويلەسىپ تۇرامىز. ءبىز قالىپتى ديپلوماتيالىق قىزمەتىمىزدىڭ اياسىندا جەكە تۇلعالارمەن وتكىزىلەتىن كەزدەسۋلەر جانە سۇحباتتار جايلى قانداي دا ءبىر تۇسىنىك بەرمەيمىز. ءبىز ادام قۇقىقتارىنا قاتىستى وقيعالاردان ۇنەمى حاباردارمىز، قىتايداعى مۇسىلمان ازشىلىعىنا قىتاي كوممۋنيستىك پارتياسى تاراپىنان كورسەتىلىپ جاتقان قۋدالاۋ ءبىزدى ەرەكشە الاڭداتادى.

ءبىز ءاربىر مەملەكەتتى بوسقىندار مارتەبەسى تۋرالى كونۆەنتسيادا بەكىتىلگەن كەرى قايتارماۋ قاعيداسىن ساقتاۋعا شاقىرامىز، ياعني ەشبىر پانا ىزدەگەن ادام ونى بەلگىسىز تاعدىر كۇتىپ تۇرعان ەلگە ءماجبۇرلى تۇردە كەرى جىبەرىلمەۋى ءتيىس. ءبىز قازاقستان ۇكىمەتى ءوز زاڭدارىن قولدانىپ، حالىقارالىق مىندەتتەمەلەرىن ورىندايدى دەپ سەنەمىز.

– جالپى اقش-تىڭ ناقتى بەكىتىلگەن پانا بولۋ، بوسقىن مارتەبەسىن بەرۋ پروتسەسى قانداي، تارتىپتىك نورمالارىن اتاپ ايتساڭىز؟ ەكى قانداستىڭ جاعدايى ۋشىعىپ، وزدەرى ۇرەيلەنىپ وتىرعان قىتايعا كەرى قايتارىلىپ جاتسا، ولاردى اقش ءوز قامقورلىعىنا الۋى مۇمكىن بە؟

اقش: امەريكا قۇراما شتاتتارىنىڭ قىتايداعى مۇسىلمان ازشىلىعى وكىلدەرىن قىتايدىڭ قۋدالاۋىنا قاتىستى ۇستانىمى انىق – ءبىز قىتاي ۇكىمەتىن ادىلەتسىز تۇردە قاماۋعا الىنعانداردى بوساتۋعا، سونداي-اق شەتەلدە تۇرىپ جاتقان مۇسىلمان ازشىلىعى وكىلدەرىن بەلگىسىز تاعدىر كۇتىپ تۇرعان قىتايعا ورالۋعا ماجبۇرلەۋ جولىنداعى ارەكەتتەرىن توقتاتۋعا شاقىرامىز. ءبىز ءاربىر مەملەكەتتى بوسقىندار مارتەبەسى تۋرالى كونۆەنتسيادا بەكىتىلگەن كەرى قايتارماۋ قاعيداسىن ساقتاۋعا شاقىرامىز. ءبىز قازاقستان ۇكىمەتى ءوز زاڭدارىن قولدانىپ، حالىقارالىق مىندەتتەمەلەرىن ورىندايدى دەپ سەنەمىز.

اقش-تىڭ پانا بەرۋ پروتسەسسى جايلى قوسىمشا اقپارات الۋ ءۇشىن ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك دەپارتامەنتىنىڭ (مينيسترلىگىنىڭ) مىنا سىلتەمە ارقىلى تانىسۋعا بولادى.

P.S.: كەشە قاستەر مەن مۇراگەرگە شقو كوشى-قون دەپارتامەنتى ءۇش اي مەرزىمگە «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنان ساياسي پانا سۇراۋشى» تۇلعالار ەكەنىن راستايتىن كۋالىك بەرگەن. ءۇش ايدان كەيىن قۇجاتتىڭ ۇزارتۋ-ۇزارتىلماۋى الداعى ۋاقىتتىڭ ەنشىسىندە. ادۆوكاتتىڭ ايتۋىنشا بۇل قۇجات «سونشالىقتى قۋانىپ، ءسۇيىنشى سۇرايتىن – قۇجات ەمەس».  قازاقستان «ادەتتەگىدەي» جارىلقاي الماعان جاعدايدا ازاماتتىق قوعامنىڭ وركەنيەتتى ءام جۇرەكتى ەلدەر سايراگۇلگە پانا بولعانداي، قوس قاراكوزدى قامقورلىعىنا الارىنا سەنىمى زور.

"The Qazaq Times"