فوتو: https://cont.ws

ءسۇريادا ازاماتتىق سوعىس باستالعالى سەگىز جىل ءوتتى. ايماقتاعى داعدارىستى شەشۋ ماقساتىندا الەم ەلدەرى بىرنەشە مارتە باس قوسقانىمەن، پوزيتسيالار قايشىلىعى قاقتىعىستىڭ سوڭعى نۇكتەسىن قويا الماي وتىر. كۇنى بۇگىن «ترۋد» باسىلىمىنا سۇحبات بەرگەن رەسەي سىرتقى ىستەر ءمينيسترى سەرگەي لاۆروۆ سۇرياداعى ازاماتتىق سوعىس اياقتالىپ، بەيبىتشىلىك ورناي باستادى دەپ حابارلادى. 

لاۆروۆ سوزىندە: «سۇرياداعى سوعىس اياقتالدى. مەملەكەت كۇن وتكەن سايىن بەيبىت ومىرگە قادام باسىپ، قالىپتى تىرشىلىك كەشۋدە. دەگەنمەن، ءسۇريا بيلىگىنە قاراستى ەمەس يدليب پروۆينتسياسى مەن ەۆفرات ماڭىندا قاقتىعىس جاعدايى ءالى دە ساقتالىپ تۇر»، – دەيدى. سونىمەن قاتار، لاۆروۆ ءسۇريا داعدارىسىن شەشۋدە قازاقستان تارابى ۇيىمداستىراتىن «استانا كەلىسسوزىنىڭ» ماڭىزىنا توقتالعان.

رەسەي ءسىم ايتۋىنشا، ماسكەۋ سۇرياداعى جاعدايدى قاتاڭ باقىلاپ وتىر. 2014 جىلى اقش تەرروريزمگە قارسى كۇرەس ۇرانىمەن سۇرياعا اسكەرىن كىرگىزسە، رەسەي 2015 جىلى قىركۇيەكتە ايماقتاعى سوعىس الاڭىنا قوسىلعان. رەسەي باشار اسادتىڭ اسكەري كۇشتەرىنە قولداۋ كورسەتىپ، «يسلام مەملەكەتى» لاڭكەستىك ۇيىمىن بومبالاۋ مىندەتىن موينىنا الدى. ال اساد رەجيمىنە بۇرىننان قارسى اقش-تىڭ مەملەكەتتىك كۇشتەرمەن كۇرەس جۇرگىزىپ وتىرعان كۇردتەر، وزگە دە يسلام توپتارىن قارۋ-جاراقپەن قامتاماسىز ەتكەندىگى تۋرالى مالىمەتتەر بار. كورشىلەس ءسۇريادا كۇردتەردىڭ كۇشەيە تۇسكەنىنەن «قورىققان» تۇركيا 2016 جىلى تامىزدا قارۋلى قاقتىعىسقا ارالاستى.

بيىل 6 قىركۇيەكتە تۇرىك پرەزيدەنتى رەجەپ تايىپ ەردوعان ءسۇريانىڭ سولتۇستىگىندە قاۋىپسىزدىك ايماعىن قالىپتاستىرۋ ءۇشىن تۇركياعا حالىقارالىق قولداۋ كورسەتىلمەسە، ميلليونداعان بوسقىندار ءۇشىن ەۋروپاعا شەكارا ايقارا اشىلاتىنىن ەسكەرتكەن بولاتىن. سونىمەن قاتار، رەسمي انكارا ەۋروپا ەلدەرىنەن لوگيستيكالىق كومەك سۇراعان. وسىعان بايلانىستى، بوسقىندار مەن بەيبىت تۇرعىنداردىڭ سۇرياداعى قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋگە قولداۋ كورسەتەتىن بىردەن-ءبىر مەملەكەت اقش بولعاندىقتان، تۇركيا اتالعان ماسەلەنى امەريكالىق اسكەرلەرمەن بىرلەسە شەشۋگە بەل بۋعان.

9 قىركۇيەكتە تۇركيا مەن اقش اسكەرلەرى ءسۇريانىڭ ەۆفرات وزەنىنەن شىعىس اۋدانداردا قاۋىپسىزدىك ايماعىن قۇرۋ ماقساتىندا بىرلەسكەن وپەراتسيا وتكىزگەن. كەيىننەن رەسمي انكارا ۋاشينگتوننىڭ بۇل ىستەنەمقۇرايدىلىق تانىتىپ وتىرعانىن حابارلاعان.

سۇرياداعى سوعىستىڭ باستالۋى

2011 جىلى «اراب كوكتەمى» كەزىندە تۋنيس پرەزيدەنتى زەن ءال-ابيدين بەن ءالي مەن ەگيپەتتىڭ مەملەكەت باسشىسى  حوسني مۇباراك جالپىحالىقتىق كوتەرىلىستەردىڭ ناتيجەسىندە بيلىكتەن كەتتى. سول جىلدىڭ ناۋرىز ايىندا ءسۇريادا «اراب كوكتەمىن» قولداپ، گراففيتي سالعان 15 ءجاسوسپىرىم قاتاڭ جازالانىپ، ولاردىڭ ءبىرى قۇقىق قورعاۋ ورگانى قىزمەتكەرلەرىنىڭ قولىنان قازا تاپتى. بۇل وقيعا حالىقتىڭ بەيبىت شەرۋگە شىعىپ، بيلىككە قارسى نارازىلىق بىلدىرۋىنە ۇلاستى.

ءوز كەزەگىندە ءسۇريا پرەزيدەنتى باشار ءال اساد شەرۋگە شىققانداردى جاپپاي جازالاپ، اباقتىعا جاپتى، جۇزدەگەن ادام قۇربان بولدى. تۋنيس پەن ەگيپەتتەگى حالىقتىڭ جەڭىسى سۇريالىقتاردى جىگەرلەندىرىپ، مەملەكەتتىك بيلىككە قارسى جالپىحالىقتىق كوتەرىلىسكە شىعۋلارىنا تۇرتكى بولدى. 2011 جىلدىڭ شىلدە ايىندا وپپوزيتسيا تاراپىنان «ەركىن ءسۇريا اسكەرى» توبى قۇرىلىپ، ازاماتتىق سوعىس باستالعان.

قارۋلى قاقتىعىس سالدارىنان ساناۋلى ۋاقىت ىشىندە 500 مىڭداي سۇريالىق قازا تاۋىپ، 1 ميلليونى جارالانعان. سوعىسقا دەيىنگى حالىق سانىنىڭ جارتىسىنا جۋىعى (12 ميلليون) تۋعان جەرلەرىن تاستاپ كەتۋگە ءماجبۇر بولدى. 2007-2010 جىلدار ارالىعىندا بولعان قۋاڭشىلىق، اۋىلدى وڭىرلەردى مەكەندەيتىن 1,5 ميلليون تۇرعىننىڭ قالالارعا قونىس اۋدارۋىنا سەبەپ بولدى. بۇل ءوز كەزەگىندە الەۋمەتتىك تۇراقسىزدىقتى كۇشەيتىپ، كەدەيلىك دەڭگەيىن ارتتىردى.

"The Qazaq Times"