سارساڭعا تۇسكەن قانداستار: قاسىم-جومارت كەمەلۇلى، بىزگە تەك قر ازاماتتىعىن بەرىڭىز

بۇگىن، 9 ناۋرىز كۇنى  الماتىدا «ەلاماناتى» قوعامدىق بىرلەستىگىنىڭ كەڭسەسىندە قىتاي حالىق رەسپۋبليكاسىنان كەلگەن قانداستاردىڭ ازاماتتىق الۋ جانە قىتاي ازاماتتىعىنان باس تارتۋداعى قۇجاتتىق پروبلەمالارىن تاقىرىپ ەتكەن ءباسپاسوز جينالىسى ءوتتى. جينالىسقا اتالعان ماسەلەلەر بويىنشا ناقتى قۇجاتتىق قيىنشىلىعى بار قانداستار، قوعام بەلسەندىلەرى جانە باق وكىلدەرى قاتىستى.

ءباسپاسوز جينالىسىنا كەلگەن قانداستار وزدەرى تاپ بولىپ وتىرعان قۇجاتتىق قيىندىقتاردى جەكە-جەكە ورتاعا سالدى. جيىن بارىسىندا قانداستاردىڭ جەتكىزگەن مالىمەتىنە قاراپ، قحر ازاماتتىعىنان باس تارتۋ مەن قر ازاماتتىعىن الۋ سىندى ەكى جۇمىس اراسىنداعى اۋرەشىلىكتەردىڭ ۇشان تەڭىز ەكەنىن بايقادىق.

قۇجات جيناۋمەن سابىلعان قانداستار پرەزيدەنتتەن كومەك سۇرايدى. فوتو: QT.

ارينە، زاڭ-ەرەجەمىزگە ساي اتامەكەنگە كەلگەن اعايىن قانى ءبىر قازاق رەتىندە جەڭىلدەتىلگەن جولمەن ازاماتتىق الۋعا قۇقىلى. الايدا، بۇل دا ءىس جۇزىندە جەڭىل بولماي تۇرعانى بەلگىلى. قۇجات راسىمدەۋدەگى اۋرە-سارساڭعا تولى بارىستار كوپ ۋاقىتتى تالاپ ەتەدى، بۇل ەكى ەلدىڭ ءتۇرلى ۋاقىتتاردا بەرگەن قۇجاتتارىنىڭ جارامدىلىق مەرزىمىنىڭ ءوتىپ كەتۋىنە الىپ كەلەدى. ال، جارامسىز قحر قۇجاتىنداعى كەي قانداسىمىز نە قىتايعا قايتا المايدى، نە قر ازاماتتىعىن الا المايدى.

«ەلاماناتى» بىرلەستىگى وكىلدەرىنىڭ ايتۋىنشا شەتتەن كەلگەن، اسىرەسە قىتايدان كەلگەن اعايىننىڭ ازاماتتىق الۋ جانە قحر ازاماتتىعىنان باس تارتۋ ىستەرىندە ءبىر-بىرىنە مۇلدە قايشى ەرەجەلەر كوپ. ايتالىق، ىشكى ىستەر ورگاندارى ازاماتتىق العان قانداستاردىڭ قحر ءتول قۇجاتتارىن بۇرىنعىداي وزىنە قابىلداپ المايدى، كەرىسىنشە قىتاي ەلشىلىكتەرىنە تاپسىرۋعا جىبەرەدى. ال، سوڭعى كەزدەرى قىتاي ەلشىلىكتەرى دە بۇل قۇجاتتاردى قابىلداپ، جارامدىلىعىن توقتاتۋدان باس تارتۋدا. قانداستاردىڭ قايتادان قىتايعا بارىپ، بۇرىنعى تۇرعان جەرىندەگى تىرەۋدەن شىعىپ، قۇجاتتارىنىڭ جارامدىلىق توقتاتىپ كەلۋدى تالاپ ەتكەن.

قحر ازاماتتىعىنان باس تارتۋدىڭ ءوزى دە كەرەعار قايشىلىققا تولى. فوتو: QT,

«ەلاماناتى» بىرلەستىگى وكىلدەرىنىڭ ايتۋىنشا، قازىرگى جاعدايدا بۇل مۇمكىن ەمەس. سەبەبى، قوس ازاماتتىق ەكى ەلدىڭ دە زاڭىنا ساي ەمەس، وسى قۇجاتتىق پروتسەستەن ءوتۋ ءۇشىن قىتايعا بارعان كەز-كەلگەن ادام ەكى ەلدىڭ ازاماتتىعىن پايدالانعان بولىپ، شەكارانىڭ وزىنەن قاماۋعا الىنۋى مۇمكىن. شىنىندا دا، قىتايدان كەلىپ قازاقستان ازاماتتىعىن العان كوپتەگەن ازاماتتاردىڭ قولىندا ەكى ەلدىڭ دە پاسپورتى بار. ولار قحر قۇجاتتارىنىڭ جارامدىلىعىن توقتاتۋدىڭ جولىن تاپپاي، ءالى دە قىتاي ازاماتتارى قاتارىندا ەسىمدەرى بار بولعاندىقتان ارتتاعى قىسىم كورىپ وتىرعان تۋعان-تۋىستارىن شاقىرتا الماي وتىرعان جاعدايلار وتە كوپ.

راحىمحان ەلينا قىتايداعى اتا-اناسىن كورمەگەنىنە ءۇش جىلدان اسقان. ولاردى اتامەكەنگە شاقىرۋ ءۇشىن ءوزى قر ازاماتى بولۋى كەرەك ەكەن. ال، ەليناعا ءۇش جىلدان بەرى ازاماتتىق بەرىلمەي كەلەدى.

شىنىن قۋعاندا، قىتايداعى قازاق ماسەلەسىمەن بىرگە قازاقستانعا ورالعان قانداستاردىڭ قۇجاتتىق قيىنشىلىقتارى دا قاتار قيىنداي ءتۇستى. قىتايداعى قانداستاردىڭ ماسەلەسى شەتتەگى ماسەلە دەگەن كۇندە، ەلگە كەلگەن اعايىننىڭ دا ازاماتتىق الۋداعى قيىندىعى ءالى ءبىر شەشىمىن تاپپاي كەلەدى. ۇكىمەت ءۇشىن بىرنەشە مىڭ ادامنىڭ بۇنداي قيىندىقتارىن رەتكە سالۋ اسا قيىنعا سوعاتىن شارۋا ەمەس-ءتى. قۇزىرلىلاردىڭ قۇلاعىنا جەتپەي جاتىر دەۋگە تاعى كەلمەيدى، ءتۇرلى قوعامدىق بىرلەستىكتەر، باق وكىلدەرى بۇل تۋرالى ايتىپ، جازىپ، جينالىس وتكىزىپ جاتىر.

قوعامدىق ۇيىمدار دەمەكشى، بىلتىر كۇزدە الماتى قالالىق اكىمدىگى ىشكى ساياسات باسقارماسىنىڭ تىكەلەي قولداۋىمەن «وتان وتتان دا ىستىق» اتتى جوبانى «ادىرنا» قوعامدىق ۇيىمى قولعا الىپ ەدى.  ارينە، «ادىرنا» ۇيىمنىڭ دا اتقارعان جۇمىستارى ءوز الدىنا. بىرقاتار شارۋانىڭ باسىن قايىردى. بىراق، ماسەلە ءالى شەشىلمەدى.

«ەلاماتانى» ۇيىمى وسى ماسەلەنى تاقىرىپ ەتىپ وسىمەن تالاي رەت ءباسپاسوز جينالىسىن وتكىزىپ كەلەدى. سونىڭ وزىندە قايشىلىقتى ەرەجەلەر جاڭارىپ، ەلگە كەلىپ جاتقان، كەلىپ العان قانداستار داعدارىپ وتىر. اتالعان بىرلەستىك وكىلدەرىن كەيبىر جەرگىلىكتى ينسپەكتورلاردىڭ قانداستارعا كورسەتكەن بيۋروكراتيالىق مامىلەسى دە قانداستاردىڭ دەلدالدارعا جۇگىنۋگە ءماجبۇر ەتكەنى ماسەلەنىڭ ءبىر قىرى دەپ قارايدى. بۇدان وزگە دە ماسەلەلەردى تىزە بەرسەك جەتەرلىك.

بۇگىن دە اتالعان جينالىسقا ومىراۋداعى ءسابيىن كوتەرە كەلگەن اسىلحان گۇلزات ەسىمدى جاس انا، جىلاي وتىرىپ، پرەزيدەنت توقاەۆتان: «بىزگە تەك قازاقستان ازاماتتىعىن بەرىڭىز، ءۇيسىز-كۇيسىز وتىرمىز، سوندا دا باسقا ەش تالابىمىز جوق»، – دەپ ءوتىندى. قىزىلوردا وبلىسىنىڭ تۋماسى گۇلزاتتىڭ قىتاي حالىق رەسپۋبليكاسىنان كەلگەن جۇبايى ون جىلدان بەرى ازاماتتىق الا الماي كەلگەن. ءۇش بالالى وتباسىنىڭ اسىراۋشىسى ازاماتتىعىنىڭ جوقتىعىنان جۇمىستان دا قاعىلىپ وتىر.

"ەلاماناتى" بىرلەستىگىنىڭ جەتەكشىسى كوپشىلىك اتىنان پرەزيدەنتتەن كومەك سۇرادى. فوتو: QT.

«ەلاماناتى» بىرلەستىگىنىڭ جەتەكشىسى ىرىسبەك توقتاسىن جينالعان كوپشىلىك اتىنان قر پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقاەۆتان وسىنداي قايشىلىقتى ەرەجەلەر اراسىندا قالعان قانداستارعا جەڭىلدىك جاساۋىن سۇرادى.

“The Qazaq Times”