پاكىستان مەن ءۇندىستان قايشىلىعى كۇشەيىپ بارادى. فوتو: YouTube.

وتكەن اپتادا بولعان تەررورلىق شابۋىلدان كەيىن ءۇندىستان مەن پاكىستان اراسىندا قايشىلىق قايتا ۋشىقتى. اسىرەسە، كاشمير ايماعىندا تۇراقسىزدىق ورىن الىپ، بەيبىت تۇرعىنداردىڭ تىنىشتىعى بۇزىلدى. دۇيسەنبى كۇنى ءۇندىستان اسكەرلەرى جارىلىسقا قاتىستى ادامداردى ىزدەستىرۋ ارەكەتى شابۋىلشىلارمەن قاقتىعىسقا ۇلاستى. قاقتىعىستا 4 اسكەري قىزمەتكەر مەن ءبىر قارۋلى سودىر، ءبىر بەيبىت تۇرعىن قازا تاپتى.

ءۇندىستان تارابى تەررورلىق شابۋىلعا پاكىستان بيلىگىنىڭ قاتىسى بار دەپ قارايدى. ءارى، يسلامابادتىڭ بۇل وقيعاعا قاتىسى بار ەكەنىن ايعاقتايتىن دالەلدىڭ بار ەكەنىن ايتادى. بىراق، پاكىستان بۇل ايىپتاۋدى جوققا شىعارىپ، دالەلدەرىن كورسەتۋدى تالاپ ەتتى.

«جايش-ي-مۇحاممەد»

جاڭا دەلي بيلىگى اتالعان تەررورلىق شابۋىلدى ۇيىمداستىرعان «جايش-ي-مۇحاممەد» راديكالدىق ۇيىمنىڭ ليدەرى پاكىستان جەرىندە جاسىرىنباي-اق تۇرىپ جاتقانىن العا تارتتى. پاكىستان جاق اتالعان ۇيىمنىڭ ارەكەتىنە تىيىم سالعانىن، الايدا بۇل قارۋلى توپ باسقا اتپەن ارەكەت ەتىپ جاتقان بولۋى مۇمكىن دەگەن ءۋاجىن ايتتى.

«جايش-ي-مۇحاممەد» ۇيىمى بۇۇ، اقش، ءۇندىستان جانە بريتانيا تارابىنان تەررورلىق ۇيىم دەپ تانىلعان. پاكىستان بۇل ۇيىمدى تەررورلىق ۇيىم دەپ جاريالاماعان، الايدا ەل ىشىندەگى ارەكەتتەرىنە شەكتەۋ قويعان. كەيبىر ساراپشىلار بۇنىڭ سەبەبىن اتالعان توپتىڭ كاشيردە تاليباننان بولەك ۇندىستانعا قارسى ارەكەت ەتەتىن ۇيىم بولعاندىعىندا دەپ تۇسىندىرەدى.

كاشميردەگى جاعداي سوڭعى جىلدارى بارعان سايىن ۋشىعا تۇسۋدە

ءۇندىستان تارابى شەكارانى باقىلاۋىنا الۋ ءۇشىن يزريلدىك تەحنولوگيالاردى ساتىپ العان. شەكارا بەكەتتەردەگى باقىلاۋدى كۇشەيتسە دە، قاقتىعىستى توقتاتا الماي كەلەدى. كاشميردە تاعى ءبىر كۇردەلى ماسەلە – شەكارانىڭ ەكى جاعىنداعى جاستار تۇگەلدەي «راديكالداسقان». BBC-ءدىڭ وڭىردەگى قىزمەتى جاساعان ساراپتامادا، بۇدان بىرنەشە جىل بۇرىندار شەكاراداعى نارازىلىق شارالارى بەيبىت تۇردە وتەتىن بولسا، قازىر شەكاراداعى جاستار بىردەن قارۋعا قول سالاتىنى ايتىلعان.

ءۇنىستان-پاكىستان اراسىندا كاشمير تاقىرىبىندا كەلىسسوزدەر توقتاپ قالعانىنان ەكى جىلدان استى. دەگەنمەن، بەلگىلى دارەجەدە اسكەري بايلانىستار بار. 2009 جىلعى مۋمبايداعى تەررورلىق شابۋىلدان كەيىن بۇرىنعى كەلىسىمدەر مەن كەلىسسوزدەر پروتسەسى ءۇزىلدى. ال، 2016 جىلى كاشميردەگى ءۇندىستان اسكەرلەرىنە جاسالعان شابۋىلدان كەيىن جاڭا دەلي تارابى دا ءوز قارۋلى كۇشتەرىنە پاكىستان قاراماعىنداعى ايماقتاردا ارەكەت ەتۋگە رۇقسات بەردى.

بۇعان دەيىن ءۇندىستان پرەمەرى نارەندرا ءموديدى ءوزىنىڭ اسكەري باسشىلارىنىڭ قولىن بايلاپ، اسكەري شەشىم جاساۋعا جىبەرمەي كەلدى دەپ سىنالعان. بۇل جولى مودي ديپلوماتيالىق كوزدەردى پايدالانا وتىرىپ، پاكىستاندى حالىقارالىق ۇيىم جاعىنان وقشاۋلاپ تاستاۋعا ۋادە بەرگەن. ءموديدىڭ بۇل شەشىمىن بىرقاتار ساراپشىلار بيىل جازدا وتەتىن سايلاۋعا دا بايلانىستىرادى.

ديپلوماتيالىق قىسىم جاساۋدىڭ ناتيجەلى بولاتىنىنا سەنۋ قيىن. يادرولىق قارۋعا يە ەكى ەل، شاعىن قاقتىعىستاردى ەسەپكە الماعاندا ەكى رەت ءىرى اسكەري قاقتىعىسقا دا بارعان. پاكىستان قانداي دا ءبىر قاۋىپ تونگەن جاعدايدا يادرولىق قارۋىن پايدالانۋعا دا دايىن ەكەنىن تالاي مارتە ايتقان. دەگەنمەن، ساراپشىلار يادرولىق قارۋدىڭ بولۋى ءبىر ەسەپتەن قاۋىپتى بولعانىمەن، ەندى ءبىر جاعىنان ەكى ەلدى سوعىسقا جىبەرمەي تۇرعان باستى سەبەپ دەپ قارايدى.

ءۇندىستان بيلىگى پاكىستانعا «نەگىزگى وداقتاس» مارتەبەسىنەن شىعارۋ شاراسىن قولدانباق. بۇنىڭ پاكىستان ءۇشىن ەكونوميكالىق سوققى بولىپ تيەتىنى بەلگىلى. ال، پاكىستاننىڭ وداقتاسى سانالاتىن قىتاي بۇل ەكونوميكالىق قيىنشىلىقتا قانشالىقتى قولداۋ كورسەتەرى بەلگىسىز. بۇعان دەيىن ءۇندىستان مەن پاكىستان اراسىنداعى جانجالدا قىتاي بەيتاراپ پوزيتسيا ۇستانىپ كەلگەن. بىراق، ۇندىستانمەن دە شەكارالىق قايشىلىقتارى ءالى شەشىم تاپپاي كەلەدى. پاكىستان مەن ءۇندىستان اراسىنداعى قايشىلىق شىنحاي ىنتىماقتاستىق ۇيىمىنىڭ ءرولى مەن ماڭىزىن سىنعا سالاتىن ءىس بولماق.

“The Qazaq Times”