ميگرانتتار اعىمى دامىعان ەلدەردەن ورتاشا داۋلەتتى ەلدەرگە ويىستى

بىرنەشە كۇن بۇرىن جاريالانعان بۇۇ مالىمدەمەسىندە الەمدە بوسقىنداردىڭ سانى 25,4 ملن ادام ەكەنى ءمالىم بولعان. الايدا، دۇنيە جۇزىندە ميگرانتتار اعىسىندا 164 ملن ادام بار ەكەنى انىق بولدى. بۇلاردىڭ اراسىندا قۇرىلىسشىلار، بانكيرلەر، مۋزىكانتتار، جۇرگىزۋشىلەردى قامتىعان كوپتەگەن ماماندىق يەلەرى دە بار. بۇلار ەڭبەك ميگرانتى رەتىندە الەمدىك ميگراتسيانىڭ باسىم بولەگىن ۇستاپ وتىر.

ميگرانتتاردىڭ ۇشتەن ەكى بولەگى ەكونوميكاسى قۋاتتى، باي ەلدەرگە اعىلعان. كەيبىر ەلدەردە ءار بەسىنشى جۇمىسشى شەتەلدىك بولىپ سانالادى. بۇنداي مەملەكەتتەردە ميگرانتتاردىڭ جۇمىس يەلەنۋىمەن جەرگىلىكتى تۇرعىنداردىڭ جۇمىسسىزدىق ماسەلەسى تۋىنداۋدا. بۇل ۇردىسكە قارسى ۇكىمەتتەر ميگراتسيا ساياساتىن قاتاڭ ۇستاۋدا. بىراق، جۇمىسسىزدىقتىڭ باستى سەبەبى ميگراتسيا ەمەس ەكەنىن مويىندايدى. قازىرگى تەحنولوگيالار رەۆوليۋتسياسى جۇمىسشىلارعا دەگەن مۇقتاجدىقتى بارعان سايىن ازايتۋدا.

دۇنيەجۇزىلىك ەڭبەك ۇيىمى جاريا ەتكەن مالىمەتىنە قاراعاندا، اقش باستاعان باتىس ەلدەرىنىڭ ميگراتسياعا قارسى قاتاڭ ساياساتىنان كەيىن باي ەلدەرگە ميگراتسيا اعىمى بىرتىندەپ توقتاعان. الايدا، ميگرانتتاردىڭ بەتالىسى ورتاشا داۋلەتتى ەلدەرگە قاراي بۇرىلدى. بۇل ەلدەردىڭ قاتارىندا قىتاي مەن برازيليادان تىس، قازاقستان، ازەربايجان، بەلارۋس جانە تۇركىمەنستان قاتارلى ەلدەر بار.

قازىردە دە باسىم كوپشىلىگى دامىعان باتىس ەلدەرىنە باسىمدىق بەرۋدە. الەمدەگى شەتەلدىك جۇمىسشىلار ەڭ كوپ ايماق تاعى دا ەۋروپا مەن سولتۇستىك امەريكا بولىپ وتىر. سەبەبى، وسى وڭىرلەردەگى بيزنەس-كليماتى، فينانس جانە عىلىمي بازا شەتەلدىك جۇمىسشىلاردى وزىنە تارتىپ وتىر. جەرگىلىكتى جۇمىس بەرۋشىلەر بولسا، تابىس پەن جەتىستىك ءۇشىن تالانتتى، قولىنان ءىس كەلەتىن قىزمەتكەردى ىزدەيتىنى انىق. بۇعان مىسال جەتكىلىكتى، ايتالىق انگليا بانكتى كانادالىق مارك كارني باسقارسا، گەرمانيانىڭ مەملەكەتتىك بالەت تەاترىنا يسپانيالىق ناچو دۋاتو جەتەكشىلىك ەتەتىنى سەكىلدى.

ءبىر سوزبەن ايتقاندا ەڭبەك ميگرانتتارىنىڭ باسىم كوبىن دامىعان ەلدەر يەلەپ وتىر. دامىعان ەلدەردە ەڭبەك كۇشىنىڭ 18,5 پايىزى شەتەلدىك جۇمىسشىلاردا. سونىڭ وزىندە بۇل الەمدىك ەڭبەك ميگرانتىنىڭ 5 پايىزى شاماسىندا. ياعني، الەمدەگى شيرەك ميللياردقا جۋىق ميگرانتتاردىڭ 60 پايىزى ەڭبەك ميگرانتى. ال، مەكەندەرىن ءتۇرلى سەبەپتەرمەن تاستاپ شىعىپ، كۇنكورىس ءۇشىن باس ساۋعالاعان بوسقىندار بولسا 7 پايىزىن عانا يەلەگەن. ەڭبەك ميگرانتتارىنىڭ ءوسىمى بارعان سايىن ارتۋدا. زەرتتەۋ باستالعان سوڭعى ءتورت جىلدىڭ وزىندە 10 پايىزعا دەيىن كوبەيگەن.

الەمدى شارپىعان ەڭبەك ميگرانتتارىنىڭ 90 پايىزى 25 پەن 64 جاس اراسىنداعى ەڭبەككە جارامدى ادامدار. وسىعان قاراپ-اق، كەيبىر ەلدەردىڭ جۇمىسقا جارامدى ازاماتتارىن شەتەلگە جىبەرىپ الىپ جاتقانىن بايقاۋعا بولادى. بۇل بولاشاقتا سول ەلدىڭ ەكونوميكالىق وسىمىنە كەرى ىقپالىن كورسەتۋى مۇمكىن دەپ بولجايدى الەمدىك ۇيىمنىڭ ماماندارى. دەگەنمەن، ەكىنشى جاعىنان ولار تابىستارىن ءوز ەلدەرىنە اۋدارۋ ارقىلى ەكونوميكانىڭ وسىمىنە ۇلەس قوسىپ جاتقانىن ايتادى.

جۇمىس كۇشىنىڭ 18,5 پايىزىن ميگرانتتار قۇراعان دامىعان ەلدەردىڭ تۇرعىندارى ستاتيستيكالاردى العا تاراتا وتىرىپ نارازىلىقتارىن ءبىلدىرىپ كەلەدى. سەبەبى، وزگە ەلدەردە بۇل كورسەتكىش 1,4 پەن 2,2 پايىز شاماسىندا بولادى. سونىمەن بىرگە ميگرانتتاردىڭ جۇمىسقا ورنالاسۋ مۇمكىندىگى جوعارى بولاتىنى تاعى بار. 70 پايىزىنان استامى جۇمىسپەنەن قامتىلعان. جەرگىلىكتى تۇرعىنداردا بۇل كورسەتكىش 60 پايىز شاماسىندا بولادى. الايدا، دامىعان ەلدەردىڭ ۇكىمەتتەرى ءۇشىن ەل تۇرعىندارىنىڭ جۇمىسسىزدىق پروبلەماسىن شەشۋ قيىنشىلىعى تۋىنداعانىمەن، جۇمىس بەرۋشىلەر تالانتتى، ىسكەر جانە جۇمىسقا جارامدى شەتەلدىك قىزمەتكەرلەرگە ىنتالى بولىپ وتىر.

“The Qazaq Times”