اقش مەملەكەتتىك دەپارتامەنتى رەسەيدەن سۋ-35 جويعىشتارىن جانە س-400 زەنيتتىك-زىمىران كەشەندەرىن ساتىپ الۋىنا بايلانىستى قىتايدىڭ قورعانىس قۇرىلىمىنا قارسى سانكتسيالار ەنگىزدى. دەپارتامەنت وكىلىنىڭ ايتۋىنشا، سانكتسيالار قىتاي عانا ەمەس، سونىمەن قاتار رەسەيلىك قارۋ ساۋداسىن شەكتەۋگە باعىتتالعان.

امەريكا جاڭا سانكتسيالاردى رەسەيمەن ىنتىماقتاستىقتى قولداعانى ءۇشىن قحر ورتالىق اسكەري كەڭەسىنىڭ قارۋ-جاراق دەپارتامەنتىنە جانە ونىڭ باسشىسى لي شانفاعا سالعان. وتكەن جىلدىڭ جەلتوقسان ايىندا رەسەيدىڭ ون سۋ-35 جويعىش ۇشاعىن جانە بيىلعى جىلى س-400 زەنيتتىك-زىمىران جۇيەلەرىنە ارنالعان جابدىقتاردى ساتىپ الۋى سۇراپىل سانكتسيالاردىڭ قوس بۇيىردەن قىسۋىنا سەبەپ بولدى.

«سانكتسيالار ارقىلى امەريكانىڭ قارسىلاستارىنا قارسى ءىس-قيمىل تۋرالى» زاڭ (CAATSA) اقش قارجى مينيسترلىگىنە رەسەيلىك اسكەري ەكسپورتتاۋشىلارمەن نەمەسە ولاردىڭ مۇددەلەرىن بىلدىرەتىن ادامدارمەن ايتارلىقتاي مامىلەلەر جاساعان كومپانيالار مەن جەكە تۇلعالارعا قارسى سانكتسيالار ەنگىزۋگە مۇمكىندىك بەرەدى. بۇل جاعدايدا قىتاي بيلىگى مەن كاسىپكەرلەرىنە قارسى سانكتسيالار اقش-قا ازىق-تۇلىك، قارۋ-جاراق ەكسپورتتايتىن كومپانيالاردى ليتسەنزياسىنان ايىرۋ ماقساتىندا جۇزەگە اسادى. رەسمي قۇجاتتا قىتاي مەن رەسەيدىڭ يۋريسديكتسيا دەپارتامەنتىنىڭ جانە ونىڭ ديرەكتورىنىڭ بارلىق اكتيۆتەرى بۇعاتتالاتىن بولادى دەلىنگەن. سونىمەن قاتار، امەريكالىق قارجى جۇيەسى شەڭبەرىندە كەز كەلگەن ترانزاكتسيالارعا تىيىم سالىنادى.

نىسانا: بەيجىڭ نەمەسە ماسكەۋ؟

Reuters اگەنتتىگى: «بۇل سانكتسيالاردىڭ باستى نىساناسى – رەسەي. بىراق، قارسى ءىس-قيمىل تۋرالى زاڭ قانداي دا ءبىر ەلدىڭ ەكونوميكاسىن بۇزۋعا باعىتتالماعان. مەملەكەتتىڭ ارەكەتتەرى مەن قاتەلىگى سوعان اكەلەدى»، – دەيدى.

قۇراما شتاتتارىنىڭ قاۋقارىنان بايقاعانىمىزداي، اسا قاتاڭ قاۋلىلارىنىڭ باستى ماقساتى دا رەسەي مەن قىتايدىڭ ورەسكەل قاتەلىگىنە قاتىستى جويقىن سوققى بەرۋ بولىپ سانالادى. «فرانس پرەسس» دونالد ترامپتىڭ شەشىمىنە قاتىستى پىكىر بىلدىرگەن شەنەۋنىكتىڭ سۇحباتىن جاريالادى. شەنەۋنىك مۇنداي سانكتسيالار رەسەيدەن س-400 جۇيەسىن نەمەسە ولاردىڭ وزگە دە كومپونەنتتەرىن تۇتىنعان ەلدەرگە قارسى ەنگىزىلەتىنىن ايتقان. دەمەك، رەسەيلىك قۇرىلعىلاردى ساتىپ الۋ تۋرالى كەلىسسوز جۇرگىزگەن تۇركياعا دا سانكتسيانىڭ لەبى كەلۋى مۇمكىن.

اقش باسقا مەملەكەتتەردىڭ رەسەيمەن قارىم-قاتىناسىنا قاتىستى «سانى كوپ، ساپاسى جوق» ۇشاقتارىن ساتىپ الۋدىڭ كەلەشەگىن تالقىلاۋعا كوپ ۋاقىت جۇمسادىق»، –  دەپ جاۋاپ بەردى جوعارى لاۋازىمدى امەريكاندىق شەنەۋنىك. سونداي-اق «ءبىزدى امەريكانىڭ ۇلتتىق قاۋىپسىزدىگىنە نۇقسان كەلتىرۋدى قالايتىن مەملەكەتتەردىڭ جاعدايى ەش الاڭداتپايدى. قاتەلىككە بوي الدىرعان ەل ءتيىستى جازاسىن تارتۋى ءتيىس. CAATSA زاڭىن قولدانۋداعى باستى سەبەپ تە وسى» – ەكەنىن ايتتى.

CAATSA زاڭى 2017 جىلى تامىزدا قابىلدانعان. ول رەسەي، يران جانە سولتۇستىك كورەياعا اقش-تىڭ ۇلتتىق قاۋىپسىزدىگىنە قاۋىپ توندىرەتىن ءىس-ارەكەتتەرى ءۇشىن سانكتسيالار ەنگىزۋدى كوزدەيدى. اتالعان ەلدەردەن بولەك، قىتاي دا قاتاڭ ىقپال شاراعا ىلىگىپ، امەريكانىڭ نازارىندا بولماق.

سانكتسيا: شەگىنۋگە جول جوق!

اقش مەمدەپارتامەنتى ءوزىنىڭ سانكتسيالىق ءتىزىمىن كەڭەيتۋ تۋرالى مالىمدەدى. وعان التى رەسەيلىك كومپانيا مەن 27 جەكە تۇلعا، سونىڭ ىشىندە باس شتاب باسقارماسىنىڭ باستىعى يگور كوروبوۆ جانە باسقا دا وليحارحتار ىلىككەن. بۇدان بولەك، «ساپاسىز ۇشاق وندىرەتىن» چۆك ۆاگنەر جانە «كومسومولسكي-امۋردا» گاگارين اتىنداعى اۆيازاۋىتى دا قۇلدىراۋدىڭ ۇستىندە تۇر. امەريكادان قارشا بوراعان تىيىم سالۋلار «ترولل فابريكاسى» رەتىندە بەلگىلى پەتەربۋرگ ينتەرنەت-زەرتتەۋ اگەنتتىگىنە، «كونكورد مەنەدجمەنت جانە كونسالتينگ»، «كونكورد كەيتەرينگ» كومپانيالارىنا دا تىكەلەي قاتىستى.

قازىر 72 جەكە جانە زاڭدى تۇلعا سانكتسيا تىزىمىندە. ولارمەن مامىلەلەر جاساساتىن، ولاردىڭ پايداسىنا ينۆەستيتسيالايتىن نەمەسە باسقا دا ەلەۋلى قارجىلىق قاتىناستارعا تۇسەتىن كەز كەلگەن ادام قىتايدىڭ مۇشكىل كۇيىن كەشۋى مۇمكىن.

ەسكە سالساق...

اق ءۇي باسشىسى دونالد ترامپ Reuters اگەنتتىگىنە بەرگەن سۇحباتىندا قىتاي سەن رەسەيگە قاتىستى كوزقاراسىن بىلدىرگەن بولاتىن. الەمدىك ساياسي ماسەلەلەر تالقىلانعان سۇحباتتان ءۇزىندى كەلتىرسەك. ترامپ: «قىتايدىڭ ارەكەتىنە بايلانىستى پىكىر بىلدىرەر بولسام، ءبىراز ماسەلەلەر ويعا ورالادى. بارلىقتارىڭىزعا ءمالىم، ساۋدا سوعىسى مەن قاراما-قايشىلىقتاردا ەشقاشان ۋاقىتشا جاعدايلار بولمايدى. مەنىڭ ۇعىمىمدا قىسقالىق جوق. تەك شەكسىزدىك بار. 11 قاراشادا قىتاي توراعاسىمەن كەزدەسۋدەن دە ەشتەڭە كۇتپەيمىن. ول وعان ءالى دايىن ەمەس دەپ ويلايمىن. قازىر قىتايداعى جاعدايعا بايلانىستى وڭتۇستىك كورەيا كومەك كورسەتەدى دەگەن سىبىس بار. الايدا، ساۋدانىڭ قۇلدىراۋىنا بايلانىستى ولاردىڭ قامقورلىعى كۇننەن-كۇنگە ازايادى. قالعانىن ۋاقىت كورسەتە جاتار. رەسەيگە كەلەر بولساق، ولار اقش-تىڭ مۇددەسى ءۇشىن ۋكراينا مەن ءسۇريادا كەرى شەگىنۋى ءتيىس. سانكتسيا سالۋدى دوعارۋ ءۇشىن باستى شارت تا وسى. ولاي ەتپەسە، عالامدىق نەگىزدەگى ماسەلەلەردىڭ ارتپاسىنا كىم كەپىل؟!»

ءتۇيىن

الپاۋىت امەريكا كوجەكتى ارباعان اجداھاداي: قاتاڭ زاڭى مىقتىعا دا، السىزگە دە ورتاق. قازىر قىتاي مەن رەسەي سول «ءالسىز كوجەكتىڭ» كۇيىن كەشىپ وتىر. دەمەك، قانداي ايىپ تاعىلسا دا، «مويىنداعىسى كەلمەيتىن» قوس مەملەكەتتىڭ بولاشاعى قىل ۇستىندە تۇر. باعامدار بولساق، الەمدى «ۋىسىندا ۇستاپ وتىرعان» امەريكا ءۇشىن دامىعان نەمەسە دامۋشى مەملەكەتتەردىڭ تاعدىرى ماڭىزدى ەمەس. سەبەبى، كەز كەلگەن ەلدىڭ ساياساتتاعى كەرى ارەكەتى كەلەشەگىنە نۇقسان كەلتىرەدى. قوس ەلدىڭ قۇيتىرقى قىلىقتارى مەن ورەسكەل قاتەلىگى «ساۋ باسقا ساقينا تىلەپ العانمەن» تەڭ.

ەندى قوس مەملەكەت قانداي دا ءبىر شەشىمدى جەتى رەت ولشەپ، قادامىن اڭداپ باسۋى ءتيىس. ايتپەسە، ىشتەي السىرەۋ مەن ەكونوميكالىق رەگرەسستەن شىعۋ قيىنداي تۇسپەك.

"The Qazaq Times"