الداعى بىرنەشە ون جىلدا، ناقتىراق ايتساق 2030 جىلعا قاراي ورتالىق ازيا ەلدەرى اراسىندا سۋ رەسۋرستارى ءۇشىن "سوعىس" باستالۋى مۇمكىن. اقش-تىڭ "بارلاۋ جونىندەگى ۇلتتىق كەڭەسىنىڭ" ەسەبىندە بارلىق الەمدى شارپيتىن جاڭا سوعىستىڭ سەبەبى ەنەريا نەمەسە ازىق- تۇلىك رەسۋرستارى ەمەس، سۋ بولاتىنى تۋرالى ايتىلعان.
سونىمەن ورتالىق ازيا ەلدەرىندە سۋ رەسۋرستارى ارقالاي ورنالاسقان، ال قاينار كوزى بەلگىلى ءبىر مەملەكەتتەرگە تيەسىلى. تاجىكستان مەن قىرعىز ەلىندەگى گيدروەلەكترستانتسيالاردىڭ سالىنۋى باسقا دا ەلدەردىڭ قىزىعۋشىلىعىن تۋدىرادى. مىسالى جەرى كەڭ قازاقستان مەن وزبەكستان دا سۋعا تاۋەلدى، سەبەبى كوپ سۋ كوزدەرى كورشى مەملەكەتتەردەن كەلەدى.
ازياداعى كوپتەگەن وزەندەردىڭ قاينار كوزى قىتايدان باستاۋ الادى. قازىرگى كەزدە مەملەكەت سول ارقىلى يندۋسترياليزاتسيا مەن ءوندىرىستى دامىتىپ وتىر. الايدا ەكولوگياعا دا وڭاي ءتيىپ وتىرعان جوق. قازىردىڭ وزىندە قىتايداعى ءبىراز وزەندەر قۇرعاپ كەتكەن جانە قۇرىپ كەتۋدىڭ از-اق الدىندا تۇر. سوندىقتان قىتاي تاراپى بۇعان كوز جۇمىپ قاراماۋ كەرەك. دەگەنمەن قىتاي ۇكىمەتى ازىرگە بۇعان ءمان بەرەر ەمەس.
بۇدان بولەك قازىر تازا وزەندەر، اۋىز سۋى جەر سۋارۋ ءۇشىن قولدانىلىپ جاتىر. بۇل قىتايمەن كورشىلەس جاتقان ەلدەردىڭ سۋ قورىنىڭ ازايۋىنا اكەلىپ سوعادى. ساراپشىلاردىڭ سوزىنشە، بۇل وزەندەر مەن سۋلارعا يەلىك ەتەتىن جانە يەلىك ەتپەيتىن ەلدەر اراسىندا داۋ تۋدىرىپ قانا قويماي، ساياسي "بومباعا" اينالۋى مۇمكىن.