Olar bilip otır Foto: ir-ia.com

Körşiles Resey men Qıtay eliniñ äskeri salağa arnalğan sayttarında Qazaqstan qarulı küşteri turalı mälimetter köptep kezdesedi. Tipti, olardıñ körsetken sandı mälimetteri kisini qayran qaldırarlıq. Al, Bwnı Qazaqstan azamattarınıñ basım köbi bile bermeydi. Osıdan-aq, körşiles elderdiñ qazaqstandıq qorğanıs küşterin qalt jibermey qarap otıratının añğaru qiın emes. Ärine, informaciya däuirinde bir eldegi qwpiyalıqtıñ şetelderde jariyalanıp jatuı tañqaldıra qoymas.  Desek te, olardıñ bizdi mwnşalıq deñgeyde bilgenine qarap, biz olardı qanşalıq bilemiz degen swraq tuadı.

Qıtayda jalpı äskeri isterge arnalğan irili-wsaqtı 30-dan astam sayt bar. Onıñ 18-i asa mañızdı degen äskeri ister turalı habardı üzbey taratıp twradı. Solardıñ biri (cankaoxiaoxi.com) reseylik äskeri sayttardıñ birine silteme jasay otırıp «Orta Aziyadağı äskeri quatı eñ küşti Qazaqstan ärmiyası – Ortalıq Aziyadağı teñdessiz Armiya» degen taqırıpta maqala jariyalap, Qazaqstan qarulı küşteri turalı egjey-tegjeyli mälimetter bergen eken. Atalğan maqalada Qazaqstan armiyası turalı bılay degen:

Qazaqstan armiyası 1992 jılı QR prezidenti N.Nazarbaevtıñ bwyrığımen qwrılğan. Qazir Qazaqstan armiyası Orta Aziya boyınşa birinşi orında, TMD köleminde ekinşi orındağı äskeri qosın. Keñes Odağı kezinde Qazaqstanda twraqtı ornalasqan keñestik quattı äskeri bazaları boldı. Strategiyalıq basqarılmalı raketalar qosını (eki bölimnen twratın zımıran bölimşesi) jäne strategiyalıq aviaciyalıq qosın (№79 auır tipti bombılauşı wşaqtar polki) qatarlı mañızdı äskeri qosındar wzaq uaqıt Qazaqstanda twrğan.  Bwdan basqa Qazaqstan jerinde halıqaralıq ğarışqa wşıru aylağı men yadrolıq sınaq poligondarı da ornalasqan. (Semey poloigonı, Bayqoñır ğarışqa wşu ortalığı, tağı basqa da zımırandardı atu-jaru sınaq alañdarı).

QR Qurlıqtıq qosını Foto: Egemen Qazaqstan

Keñes Odağı ıdırağannan keyin, Qazaqstan, joğarıda aytılğanday, 200 mıñ adamdıq äskeri tehnikağa ielik etti. Bwrınğı strategiyalıq zımırandar qosını TMD-nıñ birikken armiyası bolıp qalıptastı. 1993 jılı Qazaqstan atom qarularınan bastartu kelisimine qol qoydı. 1996 jılğa deyin Qazaqstanda atom qarularınıñ bazası joyılıp, özge yadrolıq qarulardı, 95MS tipti soğıs wşaqtarı men qwdıq tübinen atılatın basqarılmalı bombılar Reseyge tasıp äketildi.

Qazir Qazaqstanda tört iri äskeri öñirlik qolbasşılıq ştap bar. QR Qwrlıq armiyasında 10 iri brono tehnikalar men jabdıqtalğan brigada, 7 artilleriya brigadası, 3 zımırandar qosını, eki tankke qarsı brigadamen qosa üş injenerlik batal'onnan qwralğan.

Qazaqstannıñ Äue qorğanıs küşteri eñ swrıptalğan äskeri qosın bolıp tabıladı. Ol tek eñ joğarı äskeri qolbasşınıñ (prezidenttiñ) bwyrığına bağınadı. Äskeri nemese sayasi özgerister sekildi şwğıl jağdayğa tötep beru üşin paydalanıladı. Äsker sanı şamamen 6 mıñnıñ aynalasında. (Tört qwrlıqtıq şabuıl qosını men bir beybitşilikti saqtau qosınınan qwram tabadı).

Äue qorğanıs küşteri Foto: survincity.com

QR Äue şabuılınan qorğanu qosını Äue armiyası men sımsız-radio tehnika qosını jäne äue şabuılınan saqtanu qosınınan qwralğan. Äue küşterinde eki şabuıldauşı wşaqtar qosını (şamamen 100-ge tarta şabuıldauşı wşaq bar, bwlar negizinen MIG-29 ben MIG-31 twrpattı wşaqtıñ özgertilgen nwsqası), Äue tasımalı jäne aviaciyalıq operaciyalar qosını, barlau polki (SU-24MR), üş äueden şabuıldauşı polk (şamamen 50-ge juıq SU-24, SU-25, SU-27 tehnikaları bar) jäne üş tikwşaq polki (40-tan astam Mi-24, 70 şamasındağı Mi-8 jäne Mi 171, 6 dana Bell-205) bar. Bwl tehnikalardı jürgizetin äskerlerdiñ jıldıq wşu-jatığuı 100 sağattan asadı.

Qazaqstan qarulı küşi, bwnımen qosa, Teñiz armiyası, Teñiz armiyasınıñ qwrlıqta soğıs jürgizu qosını, Käspi teñiz flotı, Teñiz mañı äskeri artilleriyası men Teñiz üsti äue soğıs qwramalarımen tolıqtanadı. Kaspi flotında 20-ğa juıq äskeri korabl'der bar.

"T-72BA" Foto: survincity.com

Bwğan qosımşa, memlekettik qauipsizdikti saqtau qosındarı özge de qarulı qwramalar bar. Aytalıq, prezident pen ükimettiñ amandığın qorğaytın 25 mıñ adamdıq wlttıq gvardiyası, 20 mıñ adamnan twratın İşiki ister ministrliginiñ qaramağındağı işki qauipsizdik küşteri jäne WQK-nıñ şekara qorğau qosındarı (9 mıñ adam). Soğıs kezinde işki äskerdiñ basqaru qwqığı qarulı küşterge qolbasşılıq etu bas ştabına ötedi.

aud. Mäue Maqan

"The Qazaq Times"