«Ayıptau aktisi şılği jala, jalpılama boljam»: Almatıdağı «Äruaqtar sotında» jarıssöz ötti

25 säuirde 5 marqwmnıñ isi boyınşa «Äruaqtar sotı» atalıp ketken procestiñ 13-otırısında jarıssöz ötti.

İsti Almatı qalasınıñ Bostandıq audandıq №2 sotınıñ sud'yası Däuren Mäukeev qarap jatır. Prokuror Arman Nügirbekov «rezidenciyağa şabuıl jasau barısında közi joyılğan» marqwmdarğa jaña ayıptau aktisin oqıdı. Qorğau tarabı «közi joyıldı» degen sözdi qoldanudı sınadı.

Qañtar qırğınında äskeriler qolınan oqqa wşqandar – Serik Kerimov, Qanat Aubakirov, Nwrbolat Qasımjanov, Aslan Valiev jäne Şıñğıs Tastanbekov. Tergeu isinde olardıñ bäri 5 qañtarda atılğanı aytıladı.

Prokuror Nügirbekov qañtarşılardıñ «közin joyu» operaciyası jöninde «Rezidenciya küzetine jwmıldırılğan äskeriler qızmettik mindetin orındau jäne öz ömirin qorğau maqsatında tiisti şara qoldanıp, Kerimov, Aubakirov, Qasımjanov, Valiev qwqıqqa qayşı äreketterdi jasau barısında közi joyıldı» dedi.

Oñ jaq joğarı şette prokuror Arman Nügirbekov. Foto: QT / Kültegin Aspanwlı

Biraq ayıptau aktisiniñ alğaşqı jäne keyingi nwsqasında da Şıñğıs Tastanbekovtiñ naqtı qay jerde oqqa wşqanı körsetilmegen. Tek «jappay tärtipsizdik kezinde atıs qaruınan dene jaraqatın alğan jäne Almatı qalası auruhanalarınıñ birine jetkizilgen, sonda köz jwmğan» delinedi.

Prokuror marqwmdardıñ qılmıstıq jazasın auırlatatın män-jay retinde «TJ kezinde qwqıq bwzuşılıq jasağanın» alğa tarttı.

Belesov bes marqwmdı da Qılmıstıq kodekstiñ 272-babı 2-böligi jäne 269-babı 2, 6-böligimen kinäli dep tauıp, Qılmıstıq-procestik kodekstiñ 35-babı 1-böligi 11-tarmağına säykes, isti qısqartudı swradı. Bwl ne öziniñ jazıqsız ekenin aytıp aqtala almaytın, ne jaza arqalay almaytın qabirdegi qañtarşılardı zañdı twrğıda ayıptı dep tanu degen söz. Memlekettik ayıptauşınıñ degeni – qılmıstıq jauapqa tartuğa jatpaytın äruaqtardı sırttay sottau.

Bwl ayıptauğa üş jäbirlenuşiniñ ökilderi birauızdan kelisti. Olar:

• Nwrbol Esenkeldiwlı – «QR Prezidenti İs basqarmasınıñ Almatı qalasındağı Äkimşilik ğimarattarı direkciyası» ŞJQ RMK tenderge jauaptı mamanı;
• Qanat Malğajdarov – «QR Memlekettik küzet qızmeti» MM bas inspektorı;
• Muhammed Nametolla – «»QR WQK Ükimettik baylanıs qızmeti» RMM basqarma basşısı.

«Ärauaqtar sotınıñ» advokattarı ayıptau aktisine qarsı

Advokat Şamiyan Jayılğanov:

«Marqwmdardıñ äreketterinen zañğa qayşı eşqanday dünie körgenim joq. Qasımjanov ta, Aubakirov ta köşede bülik jasamağan. Rezidenciya qasietti nısan bolsa, eldiñ bärin atıp nege ketip qaldı. Tirde otırğan wqsap qırıp saldı. Şaş al dese bas alıp, qılmıskerlerdiñ ornına qarapayım azamattardı ne üşin qırıp joydı? Mwndağı 5 adam qılmıs jasamağan. Atqandardı policiya departamenti nege qwpiya qaldırdı. Jazıqsız bes adamdı atqandardı tauıp, sodan keyin barıp anıqtalğan. Prokuraturanıñ oylap tapqan paradoksi – atqandardıñ äreketinde qılmıstıq qwram joq. Qasımjanov pen Aubakirov – jäbirlenuşi. Kerisinşe atqandar – sezikti qılmıskerler. Bir de bir dälel joq. Äyteuir bar auırtpalıqtı sotqa siltep ala-qwlaş ötkize saldı. ...272-babın tağuğa negiz joq. Aqtaudı swraymın. Eger oğan könbeseñiz, bärimizdiñ közimiz jetkendey tergeudegi köptegen kemşilikterdi tüzetu üşin isti keri qaytarıñız».

Advokat Dolda Jaqsılıq:

«Marqwmdardıñ tuıstarın sottan sotqa süyreu biliktiñ aqılğa sıyımsız äreketi. Özi joqtıñ közi joq, ayıptau oñay, qorğau qiın. Beynejazbalar äbden montajdalğan. Tolıq nwsqası nege jasırılğan. Tastanbekovke qatıstı 4 beynejazbanıñ bäri de kesilgen. Meniñ tañğalatınım – sot fototehnika saraptamasın orındamauı. Japtım jala, jaqtım küye dep belgisiz adamdı Tastanbekov telidi. 5 kuäger jauabında alğaşqı körsetpesinde Tastanbekovke tergeuşiniñ üyretuimen bergenin jazğan. Äkimdik ya rezidenciya tübinde oqqa wşpağan. Tastanbekovtiñ ölim sebebin anıqtamayınşa, onı ayıptau eş aqılğa qonbaydı. Qazir siz jazıqtı dep tanısañız, onıñ ölimi mülde aşılmay qaladı. Tergeu materialdarında säykessizdikter men qarama-qayşılıqtar köp, bir saraptamanıñ özi eki datamen körsetiledi, jaraqat ornı da türlişe, detalizaciya jasalmağan. Memlekettik ayıptauşı «közi joyıldı» deydi, äueli qaşan jäne qanday jağdayda ne sebeppen közi joyılğanın anıqtasın. Mına isti qosımşa tergeuge qaytarıñız. İstegi qayşılıqtar anıqtalıp, tiisti saraptamalar jasalsın».

Advokat Gülnär Ospanova ayıptau aktisindegi mağınalıq-uäjdi qatelikterge şolıp, keñinen taldau jasadı. Sonımen qosa, ondağı jalpılama boljamdardıñ negizsizdigine sot nazarın audardı. Ol bwrın sottı bolmağan, oficer şenine ie marqwmnıñ ölimi jaylı «kuäniñ Valiev KamAZ köligine jetpey oq tiip jerge qwladı degeni prokurordıñ KamAZ köligin tizgindedi degen ayıbın teristeydi» dedi.

– Zañ talaptarına süyensek, eşkim öziniñ kinäsizdigin däleldeuge mindetti emes. Kinäsizdik prezumpciyası degen bar. Bügingi ayıptau aktisin oqığan prokuror sotta zerdelengen däleldemelerge bağa bermegen. Ayıptau aktisin bayağışa jalañ oqıp berdi. ...Ayıptau aktisiniñ avtorı onı öz payımımen jazğan. Oğan meniñ qorğauımdağı marqwm azamattıñ ne qatısı bar? Ayıtau aktisin jazar aldında jalpılama boljam aqparattar berilmeuge tiis edi.  ...Ayıptau aktisindegi twjırımdardıñ eşqaysı dälelin tappadı. Qiındı beynejazbalardı senimdi dälel deuge kelmeydi. ...Aubakirov pen Valievtiñ bir-birine eş qatısı joq.

...Marqwmnıñ gamajında izder bar. Sarapşı aytqan osı kök gamaj nege joğaldı? Siñirinen armatura tabıldı, tabanınan oq atqan. Kil boljammen ayıptau dwrıs emes. Är isimizdiñ jauabı boladı eken. Qwrmetti sot, ükim şığararda äruaqtar ekenin eskeruiñizdi swraymın. Aqtañız demeymin, isti qısqartudı swraymın, – dedi Ospanova.

Marqwm Valievtiñ denesindegi jaraqat-azaptau izderin WQŞW (ODKB) äskeri jasağan boluı mümkin degen dolbarın bölisti advokat.

«Äruaqtar sotı» qoğam men qwqıq qorğauşılar tarabınan qatañ sınalsa da birneşe öñirde jürip jatır. Däl osığan wqsas Qañtar qwrbandarın sottau täjiribesi juırda Taraz qalalıq sotında boldı. 7 aqpanda sud'ya Bağdat Törebekwlı 5 marqwm men 4 tiri adamdı kinäli dep tanığan ükim şığarğan. Tergeu jala men bwrmalaumen, sot ädiletsiz jürdi degen marqwmdardıñ tuıstarı olardıñ keybiri kezdeysoq, endi biri beybit narazı bolğanın aytıp, oblıstıq sotqa apellyaciya şağımın tüsirgen. «Äruaqtar sotınınıñ» almatılıq nwsqasın qarap jatqan sud'ya Däuren Mäukeevtiñ öndirisinde Qañtarşılarğa qatıstı tağı bir kürdeli «24+1 isi» bar. Onda 24 tiri jäne bir marqwm qañtarşı ayıptaluda. Biraq qañtarşılardıñ kemi 18-i özine tağılğan ayıppen mülde kelispeydi, jala dep esepteydi. Mäukeev osığan deyingi qızmet bababında 2017 jılı jurnalist Janbolat Mamayğa ayıptau ükimin şığarğan.

The Qazaq Times