ICIJ men OCCRP zertteuşi-jurnalister qauımdastıqtarı birlese dayındağan The Pandora Papers älemdik tergeu jobasınıñ bir böligi – «Qwpiya offşor täsili Qazaqstan köşbasşısı Nwrswltan Nazarbaevtıñ beyresmi üşinşi äyelin bayıta tüsti» taqırıbındağı Qazaqstanğa qatıstı materialdıñ mwqabası. Foto: OCCRP / James O’Brien

Osığan deyin türli tereñ zertteulerimen tanılğan Jemqorlıq pen wyımdasqan qılmıstı zertteu ortalığı (OCCRP) «Pandora qwjattarı» (The Pandora Papers) dep atalatın kezekti  zertteuinde «Qazaqstannıñ eks-prezidenti Nwrswltan Nazarbaevtıñ beyresmi äyeli Äsel Qwrmanbaeva ofşordağı qwpiya kelisimnen 30 mln dollar payda körgenin» mälimdedi. Bwğan Nazarbaevtıñ ıqılası auğan, jaqın twtatın eki oligarhtıñ qatısı barı aytıladı. Azattıq radiosınıñ zertteu jaylı jariyalanım nwsqasın wsınamız.

3 qazanda düniejüzindegi türli ofşordağı qwpiya kelisimder men jasırın baylıqtardı körsetetin tağı bir qwjattar legi äşkere boldı. Olarğa «Pandora qwjattarı» degen atau berip ülgerdi. 11,9 mln fayldan twratın bwl qwjattar Zertteuşi jurnalisterdiñ halıqaralıq konsorciumına tigen. Köptegen oligarhtar baylığın jasıratın qwpiya kompaniyalardı aşumen aynalısatın 14 firmadan alınğan qwjattardı 150 basılımnıñ 600-den astam jurnalisi eki jıl boyı zerttep-zerdelegen.

Vlast basılımınıñ habarlauınşa, jaña qwjattar leginde Paradise papers («Jwmaq araldarınıñ qwjattarı»), Panama qwjattarı sekildi aldıñğı zertteulerde atı atalğan adamdar da, bwrın-soñdı jariya bolmağandar da kezdesedi.

«Äsel Qwrmanbaeva men «Wlt lideri» (bwl ataq Nazarbaevqa zañmen ömir boyına berilgen, bwl statustıñ arqasında ol jäne onıñ jaqındar sotqa tartılmaydı) arasındağı qarım-qatınastı eşqaşan rastamağan ya joqqa da şığarmağan. Biraq onıñ toqal ne beyresmi äyel retindegi röli turalı qaueset 1999 jılı ol «Miss Qazaqstan» swlulıq bayqauın jeñip alğan soñ taray bastağan. Onıñ eki wlınıñ jañalıq sayttarında jariyalanğan pasport suretterinde familiyası Nwrswltanwlı dep jazılğan. Qazaqstanda familiya ornına äkesiniñ atın jazu jii kezdesedi» delingen zertteude.

Äsel Qwrmanbaeva. Foto: OCCRP

Äsel Qwrmanbaeva. Foto: OCCRP

OCCRP dereginşe, Qwrmanbaeva Qazaqstanda eki memlekettik bi institutında körkemdik jetekşi qızmetin atqaradı, balet pen wlttıq bi salasında birneşe firma men qorğa ielik etedi.

«Biraq mädeniet salasınan qanday tabıs almasın, ol tabıs Nazarbaevtıñ aynalasınan alğan baylıqtıñ qasında tük emes» deydi zertteuşiler.

Äşkere bolğan qwjattarğa qarağanda, Qwrmanbaevada Wlıbritaniyanıñ Virgin araldarında tirkelgen qwpiya kompaniyası bolğan. Kompaniyada eşqanday belsendilik bayqalmağan. Soğan qaramastan ol osı kompaniyanı 30 million dollarğa sata bilgen.

OCCRP bwl kelisimge Nazarbaevtıñ senimdi serikteri sanalğan oligarhtar Vladimir Ni men Vladimir Kimniñ qatısı bar deydi. Zertteuşilerdiñ jazuınşa, Qwrmanbaeva aqşanı 2010 jılı Vladimir Nidiñ öliminen eki ay ötkende alğan. Aqşa Nidiñ qızına ötken kompaniyadan tüsken, al Vladimir Kim tölemniñ kuäsi bolğan.

OCCRP tilşileri osı mäsele jöninde Nazarbaevqa, Kimge, Nidiñ otbasına jäne Qwrmanbaevağa saual joldağan. Olardıñ eşqaysısı jauap bermegen.

Bwğan deyingi ofşor zertteulerinde Nazarbaevtıñ tuıstarı men qatarında  ülken qızı Dariğa Nazarbaeva men onıñ ülken wlı Nwräli Äliev, küyeu balası Timur Qwlıbaev, nemeresi inisi Qayrat Satıbaldı jäne özge birneşe belgili şeneunik-oligarhtar atalğan.

«Pandora qwjattarında» Iordaniya koroliniñ, Ukraina, Äzerbayjan jäne Qazaqstan prezidentteriniñ, Çehiya prem'er-ministri jäne Wlıbritaniyanıñ eks-prem'eriniñ, Resey ministriniñ, sonday-aq jüzden asa milliarderdiñ qwpiya äreketteri äşkerelengen.

«Pandora qwjattarı» bükil älemdi dürliktirgen «Panama qwjattarınan» keyin bes jıldan soñ jarıqqa şığıp otır.

The Qazaq Times