Arızdanuşı wjımnıñ şağımın oqıp twrğan mwğalim Meruert Qayırova. Foto: 125 mektep qızmetkerinen

Şımkent qalasında bıltır küzden beri qoğamdıq rezonans tudırıp, birneşe serialğa jalğasqan 125 mekteptegi dau uşığa tüsti. Taraptardıñ şielinisken tartısı zañ üstemdiginiñ iske asuında kemşilik barın körsetti.

«Eks-direktor men sıbaylastarı bilim oşağında üş jıl oyran saldı» degen ayıppen bıltır «qaraşa, jeltoqsan men sol bir-eki ayda» bas kötergen 200-ge tarta mwğalimniñ bir tobı jwma küni ädildik izdep basar tauı qalmağanın aytıp, Şımkent qalasınıñ äkimi Mwrat Äytenovke qayrıldı. Wjımdıq arız Facebook jelisinde tikeley efirde beyne-şağım türinde joldandı. (Läzzat Äjibekova jergilikti bilim salasına jauaptı basşılıq özge mektepterdiñ osı beyne-ündeuge bolısıp-pikir bildiruine tıyım salğanı jöninde jazdı.)

«Biz №125 jalpı orta bilim beretin mekteptiñ mwğalimderi 2020 jıldıñ qaraşa ayınan bastap mektebimizde 2017 jıldan beri beri mektebimizdiñ direktorı Ä.Satıbaldievtiñ  sıbaylas jemqorlıqqa jol berip, wjımnıñ arasında senimsizdik tudırğanı jöninde aşıq aytıp, arızdandıq. Sol sebepten wjım bolıp Şımkent qalalıq bilim bölimine, jergilikti bilim salası boyınşa sapa jäne baqılau departamentine jäne qalalıq sıbaylas jemqorlıqqa qarsı is-qimıl departamentine şağım tüsirdik. Tekseru barısında osı qwzıretti organdar birqatar zañ bwzuşılıqtardı anıqtadı», – dep bastadı, äkimge jügingen top ökili Meruert Qayırova wjımdıq şağımınıñ mätinin.

Şımkenttegi Qaynarbwlaq sayajayında birneşe jıl bwrın aşılğan №125 mekteptiñ mwğalimderi Läzzat Äjibekova, Zämira Temirova, Säbira Ortaeva, Zämira Keñilbaeva «jönsiz aqşa jinau» turalı şağımdanıp twr (Azattıq sipattaması). 10 qaraşa 2020 jıl. Foto: aşıq derekközde jariyalanğan videodan skrin-suret

Bwl kezde bası dauğa ilikken Äset Satıbaldiev densaulığına baylanıstı auruhanada jatqan, öz erkimen bilim basqarmasınıñ basşısı Janat Täjievanıñ atına jwmıstan bosatu jöninde ötiniş jazğan. 16 qaraşada basqarma bastığınıñ bwyrığımen qızmetinen bosağan. Bir qızığı, Satıbaldiev eki künnen soñ lauazımına oraluın talap etip qwzırlı organğa şağımdanadı. Wjımdıq arız negizinde jeltoqsan ayında antikordıñ jergilikti departamenti qozğağan №207900131000185 qılmıstıq iste eks-direktor Satıbaldiev «küdikti» retinde tanılğan. Biıl 26 aqpanda Şımkent qalası äl-Farabi audandıq sotı Satıbaldievtiñ bilim basqarmasına qatıstı şağımın qarap, talabın qanağattandırudan bas tartadı. Al bwl kezde mekteptegi direktordıñ bos ornına lauazımdıq konkurs jürgizip jatqan.

«Wjımnıñ qalauımen jäne konkurstıñ ärtürli satısınan öz bilimimen ötken isker, bilimdi bwrınğı mektep direktorınıñ orınbasarı Arappay Urisov basşılıqqa tağayındaldı. Urisov mektep direktorı bolğan 5 ayda wjım arasında eşqanday sına ne sıbaylas jemqorlıqqa jol berilmedi. Gazet-şüberekke, sınıpqa qajetti zattardıñ barlığına memleketten qarjı bölinetinine közimiz jetti. Osı uaqıtta mwğalimder men  jäne qızmetkerlerdiñ qaltasına qol swğılıp eşqanday aqşa jinalğan joq. Satıbaldiev kezinde dekrettik demalısqa ketken mwğalimder men konkurspen tegin kelgen mwğalimder jwmısqa ornalastı. Demokratiya, eñbek qwqığınıñ şınayı dämin tattıq. Mwğalimderdiñ jwmısqa degen jaña tınısı aşıldı. Alayda Ä.Satıbaldiev 2 mausımda appelyaciyalıq sotta jeñip, mektep direktorı bolıp qayta keldi», – delingen hatta.

Şımkent qalasınıñ äkimi Mwrat Äytenov (sol jaqta) jäne bilim basqarmasınıñ bastığı Janat Täjieva (oñ jaqta). Qañtar 2021 jıl. Foto: Bereke Seyitjappar

Arızdanuşı mwğalimderdiñ aytuınşa, wjım respublikalıq «Jemqorlıqqa  qarsı küres halıqtıq komitet» qoğamdıq qorına kömek swrap jügingen. 23 mausım küni Nwr Otan partiyasınıñ qalalıq filialı şuğa qatıstı barlıq taraptıñ qatısuımen talqı ötkizgen. Mwğalimder «diskussiya barısında basqarma basşısı Janat Täjieva eks-direktor Äset Satıbaldievtiñ jwmıstan şettetu oyında joqtığı belgili bolıp, kerisinşe ımıralastığı bayqaldı» deydi.

«Sebebi jiında qoğam belsendisi Äset Ibrahim wjımdıq arızımız ben memlekettik audittiñ  3 258 582 teñge tauarlıq  qwndılıqtar jäne  negizgi  qwraldardıñ jetpeytindigin anıqtağan aktisin Täjievanıñ qolına wstattı jäne şara qoldanuın swradı. Tiisinşe bizdiñ ökilimiz Jañabek Äbişev basqarma basşısına osı qwjattı paydalana otırıp, QR Eñbek kodeksiniñ 48 babınıñ 1,3,5 tarmaqtarı boyınşa memlekettik  «müliktiñ jäne basqa da qwndılıqtardıñ saqtaluın qamtamasız etpegeni üşin jwmıstan şettetuge qwqığı barın» naqtılap körsetse de, ol (Täjieva – QT) Satıbaldievti ornınan bosatpaq tügili tergeu bitkenşe uaqıtşa  şettetkisi kelmeytinin anıq bayqattı», – dedi basqarma basşısınıñ äreketsizdigine küdiktengen mwğalimder.

Narazı wstazdar basqarma köptiñ qalauı tüsken Urisovti wjımdıq arızdıñ şuı basılsın degen aldarqatu maqsatında direktor lauazımına otırğızdı deydi.

125 jalpı bilim beretin orta mektebi. Şımkent qalası. Foto: QT

«Täjieva men Satıbaldievtiñ arasında kelisim bolğan jäne bizdi uaqıtşa aldarqatu, basu operaciyası, spektakli orın alğan degen küdik wyaladı. Memleket byudjetin eki märte şığınğa batırğan: alğaşında jeñilip, keyinnen wtqan Satıbaldievke qatıstı Täjievanıñ amalsızdan kassaciyalıq sotqa şağım tüsiru keypi; öz ötinişimen bosatılğan, basqa negizgi qılmıstıq iske küdikti retinde tartılğan bwrınğı kadrdı konkurspen zañdı jolmen saylanğan qazir qızmettegi  direktordıñ ornına qayta tağayındauı; mektep qarjısınan onıñ bos jürgen uaqıtına jalaqı öndirtui – mwnıñ bäri ekeuara kelisilgen spektakl' ekenin däleldeydi», – dep şağındı.

Mwñlıq hälge tüstik degen mwğalimder jarıq izdep, mäseleni kötergennen keyin basqarmanıñ «suıq qabağına», «jwmsaq äri astarlı qısımına» tap bolğanına qapalı.

Jartı jıldan asa uaqıt telegey teñiz dälel-derek wsınsa da, ädildikke jete almağanına mwñdanğan mwğalimder Satıbaldiev pen qalalıq bilim böliminiñ basşısınıñ «arasında bolğan köpşilikke tüsiniksiz äri kümändi äreketterge say, memleket qazınasınıñ, yağni halıq qarjısınıñ  şığın bolıp jatqanın eskertedi». Bwğan memlekettik audit tarapınan jürgizilgen komissiya qorıtındı-hattamasında körsetilgendey köptegen materialdıq qwndılıqtar men mülikterdiñ joğaluı «ayğaq bola aladı». Sonımen qosa, mwğalimder Satıbaldievtiñ «basqarma ötinişti qısım körsetip mäjbürli  türde jazdırğanı» turalı sotqa aytqan uäji jalğan ekenine senimdi. Arızdanuşı wjım eks-direktordı moral'ğa qayşı äreketke bardı, mwnısı bilim beru oşağında jäne tärbie procesinde basşı lauazımınıñ etikasına sıyıspaydı dep sanaydı.

Siırqwyımşaq sipat alğan isten äbden mazası ketken mwğalimder qala äkiminen «qwzırlı organdar anıqtağan materialdıq qwndılıqtardıñ jetispeuşiligine qatıstı komissiya qwrudı jäne wjımdıq arız boyınşa qozğalğan iske sot soñğı nükte qoyğanşa eks-direktor Satıbaldievti qızmetten mektepten uaqıtşa şettetuin swraydı». Sonday-aq, wstazdar qwqıqtıq normalar negizinde bilim salasına jauaptı mekeme basşınıñ şeşimin özgertuge qwqığı barın Äytenovtiñ esine saldı.

Joğarğı-Şımkent sottarı vs Prokuratura: Derekter antonimi

Redakciya sottan şeşimniñ özgeru sebebi men qwqıqtıq negizi jöninde tüsinik beruin swradı. Şımkent qalalıq sotınıñ törağası Erbol Rahımbekov basqarma eks-direktordıñ ötinişin tikeley özinen qabıldap almağanın habarladı. Basqarma-direktor arasındağı dauda mektep wjımınıñ arızı eskerilmegen, tek tärtiptik process qaralğan.

«Öytkeni basqarmanıñ Äset Satıbaldievpen arada jasalğan eñbek şartın bwzuına (wjımdıq arızdağı – QT) bayandalğan män-jaylar, soñğınıñ qılmıstıq, äkimşilik qwqıq bwzuşılıq jasağanı nemese onıñ tarapınan tärtiptik teris qılıqtıñ orın aluınıñ öz dälelin tabuı negiz bolmağan. Sonımen qatar, sot alqasına wsınılğan Sıbaylas jemqorlıqqa qarsı is-qimıl agenttiginiñ Şımkent qalası boyınşa departamenti tergeuşisiniñ 2021 jılğı 20 mamırdağı qaulısına qarağanda, №207900131000185 qılmıstıq isin sotqa deyin tergep-tekseru däleldemeler jetkiliksiz boluına baylanıstı toqtatılğan», – delingen Rahımbekov qol qoyğan jauap hatta.

Osı sarındağı jauaptı astanadağı Joğarğı sot janındağı Sottardıñ qızmetin qamtamasız etu departamenti basşınıñ orınbasarı  Eldos Jwmaqsanov ta qaytaladı. Joğarğı sot 28 mausımda redakciyağa joldağan resmi hatında «Satıbaldievke qatıstı qozğalğan №207900131000185 qılmıstıq isi boyınşa sotqa deyin tergep-tekserui däleldemelerdiñ jetkiliksiz boluına baylanıstı toqtatılğan» dep habarladı.

Qala prokurorınıñ birinşi orınbasarı Nwrjan Seydaliev arızdanuşı taraptı «prokuratura №207900131000185 qılmıstıq isin toqtatu turalı tergeu organınıñ şeşimine kelisuden bas tartıp, is boyınşa sotqa deyingi tergep-tekseru äreketterin jürgizuge nwsqau bergenin» habarlağan. Demek is toqtamağan. Biraq Joğarğı jäne jergilikti qalalıq sot istiñ toqtağanın aytadı. Sot biliginiñ eki birdey instanciyasına joldanğan redakciya swrau hatında prokuratura 25 mamırda isti toqtatpauğa şeşim şığarğanı körsetilgen. Alayda jabılmağan isti «toqtadı» dep noqtaladı.

Şımkent qalası prokuraturasınıñ Joğarğı jäne jergilikti sottardıñ deregin teristeytin jauap hatı. Foto: arızdanuşı wjımnıñ mwrağatınan

Osımen qosa, Joğarğı sot Satıbaldievtiñ «talap arızı azamattıq sot isin jürgizu tärtibinde qaralğan jäne oğan özge qozğalğan qılmıstıq istiñ qatısı joq» degen wstanımda. Täjieva osığan deyingi aqparat qwraldarına bergen pikirlerinde «mwnday adamdı bilim salasına jolatpau keregin» aytıp, qızmetten bosatıluına wjımdıq arız bastı sebep bolğan degen.

Departament mälimetinşe, jauapker rölindegi basqarma talap qoyuşı Satıbaldievtiñ «Eñbek kodeksiniñ 56-babınıñ 4-tarmağında közdelgen habardar etu merzimi işinde habarlamanı keri qaytarıp alu qwqığın şektegenin» eskere kele, Täjievanıñ  2020 jılğı 16 qaraşadağı №762 «Ä.Ä.Satıbaldiev turalı» bwyrığı zañsız dep tanılğan. Nätijesinde eks-direktor lauazımına oralıp, Eñbek kodeksiniñ 161-babınıñ 1-tarmağına say, onıñ paydasına amalsız bos jürgen jartı jıldıq ortaşa jalaqısı öndirilgen.

Qazir basqarmanıñ Satıbaldievti aqtağan apellyaciyalıq sot alqasınıñ qaulısın kassaciyalıq tärtippen qayta qarau turalı ötinişhatın Joğarğı Sottıñ azamattıq ister jönindegi sot alqası qarap jatır.

Sıbaylas jemqorlıqqa qarsı is-qimıl agenttiginiñ Şımkent qalası boyınşa departamenti redakciyanıñ tergeu barısı men jay-japsarı, tergeuşiniñ isti toqtatuğa tırısu sebebi jönindegi swraqtarına qwpiyalıq normasımen (QR QPK-niñ 201-babınıñ 1-böligi) jauap bere almaytının jetkizdi. Mwğalimder äu basta isti ädil tergeuge uädeni üyip-tögip, artınşa isti jabuğa wmtılğan  tergeuşi Nwrdäulet Särsenbekke senimsizdik bildirgen. Juırda basqa tergeuşi tağayındaluı mümkin.

Daudıñ bası: «Direktor – basqarma – wjım» triadası

Bıltır küzde Şımkent qalasındağı 125 jalpı bilim beretin orta mektebi mwğalimderi äleumettik jelilerde birneşe jılğa jalğasqan «sozılmalı-jüyeli bılıqtıñ» betin aşqan. Arızdanuşı wjımnıñ redakciyağa jäne qwzırlı  organdarğa wsınğan derek-däyekteri boyınşa, üş jarım jıl mektepte qarjı jinau, auızbastırıq alu, käsipodaqtıñ birjaqtığı (direktorğa täueldiligi), gazet-basılımdarğa mäjbürli türde jazğızu, ot jağuşını jwmısqa ornalastırudan bastap dekretten oralğan qızmetkerdi jemqorlıqqa itermeleu, kanikulda remontqa, körnekilik qwraldarğa, äkimşilikke salınğan ayıppwldı öteuge jäne tuğan kün-merekelerge jönsiz aqşa jinau siyaqtı keminde 25 tarmaqtan twratın türli zañsızdıqtar orın alğan. Antikor jalpı arızdı naqtı jağdaylar boyınşa tolıqtırudı swrağanda är maman tap bolğan  zañbwzuşılıq turalı jekeley qosımşa arız tüsirgen.

Qalalıq bilim basqarması, ministrliktiñ (BjĞM) bilim jäne ğılım salasında sapanı qamtamasız etu komitetiniñ şımkent qalasınıñ bilim salasında sapanı qamtamasız etu departamenti, memlekettik eñbek inspekciyası jäne memlekettik audit qızmeti siyaqtı tört birdey organnıñ zerdeleu jwmısımen mekteptiñ ötken 3,5 jılındağı kemşilik şaş etekten anıqtalğan. Komissiya qorıtındıları saytta jariyalandı. Bilim ministri Ashat Aymağambetov brifingte, swhbatında komissiyanıñ eki rettik tekserisi boyınşa ondağan tarmaqtan twratın olqılıq anıqtalğanın aytıp, eks-direktor men onıñ orınbasarı qızmetten şettetilgenin aşıq mälimdegen.

Degenmen wjım-direktor arasındağı dau özgeşe öñdenip, eks-direktor men basqarma basşısı tartısına aynaldı. Sotta bir wtıp, bir jeñilgen basqarma eleusiz öz rayınan qaytıp, bwyrığınıñ küşin joydı. Eki ortada antikor şetin twsı men şikiligi köp qalıñ isti aşıq ta ädil jürgizuge bergen uädesin wmıtıp, kenetten isti toqtatuğa tırıstı. Qoğam nazarın audarğan qoyırtpaq istiñ qalay şeşileri äzirge belgisiz. Redakciya köptiñ kökeyinde swraq tuğızğan şulı isti jiti baqılaytın boladı.

Antikor dereginşe, el arasında «jemqorlıq oşağı» atanğan Şımkent qalası boyınşa bilim salasında 2019 jılı 3 qılmıs tirkelip, onıñ ekeui sotqa joldanğan. Al bıltır 31 qılmıs tirkelip, onıñ 30 sotqa jiberilgen. Biıldıqqa 4 qılmıs tirkelip, tügeli sot qarauına wsınılğan.

"The Qazaq Times"