Qazaqstandağı jol qauipsizdigi: Bala ölimin qajetsingen «şımkenttik bağdarşam»

Qazaqstanda jılına jüzden asa bala periştege aynaladı. Karantinde Naurız toyına jartı milliard şaşqan Şımkent äkimdigi «ıstıq nüktelerdi» bağdarşammen jaraqtauğa kelgende nege keş qozğaldı, Qazaqstan jolı balalar men jayau jürginşiler üşin qauipsiz be degen saualdarğa jauap izdep köremiz.

Şımkent qalasınıñ äkimdigi wsınğan derekke säykes, bıltır 8 klassikalıq jäne 7 belsendi jayau jürginşiler ötkeline eskertuşi bağdarşam ornatılğan.

«2021 jılı Şımkent qalasında jol jürisi qauipsizdigin qamtamasız etu maqsatında jalpı sanı 12 bağdarşam ornatu josparlanğan. Sonıñ işinde 4 bağdarşam qazirgi tañda ornatıldı, 8 bağdarşamjıl soñına deyin ornatu josparlanıp jatır. Sonday-aq, biıl jalpı sanı 12 belsendi jayau jolauşılar ötkelin salınadı. Äzirge 3 belsendi jayau jolauşılar ötkeli ornatıldı, jıl ayağına qaray tağı 9 ötkeli ornatılatın boladı», – delingen resmi habarlamada.

Degenmen «belsendi jayau jürginşiler ötkeline» qoyılğan signaldıq sarı-qızıl közdi bağdarşam ärdayım qauipsizdikke kepil bola almaydı. Onıñ mısalın biıl 14 mamırda bolğan jol-kölik oqiğasınan köruge boladı. Kündiz sağat 12.30 şamasında Şımkent qalası Temirlan köşesiniñ boyındağı Euraziya dükeni ayaldamasınan tüsip, jol ortasındağı jayau jürginşiler ötpesinde (peşehod – orısşa) ötip kele jatqan 15 jastağı oquşı Abdukarim Baqbergendi bir jeñil kölik jürgizuşisi jol belgilerin elemesten qattı jıldamdıqpen qağıp ötken. 9-sınıptıñ memlekettik emtihanın tapsırıp üyine kele jatqan bala auır-küşti soqqıdan kelesi jolaqqa qiğaşınan keminde 30 metrge wşıp qwlağan. Jasöspirim eki apta reanimaciyada jatıp, mi bağanı qattı zaqımdalğandıqtan qaytıs bolğan.

«Äkesinen amanat bolıp qalğan jalğız süyenişim edi, azamatım edi. Jürgizuşi eskertuşi bağdarşamdı köre twra tejegişti de baspağan. Qarsı bettegi eki jolaq jol berip tosıp twrğanın, balam jürip kele jatqanın körse de erejege bağınbay basıp ketken. Jol-kölik oqiğası orın alğan jerden jedel järdem qızmeti arqılı №1 qalalıq klinikalıq auruhanağa jetkizilgen bala 15 kün boyı reanimaciyada komanıñ İİİ eñ auır satısında es-tüssiz hälde jasandı tınıstau apparatınıñ kömegimen jartı ay jattı. Atalatsañ da botalatpa deuşi edi. 29 mamırğa qarağan tüni 00:56 sağatta demi üzildi. Eşkimniñ basına bermesin, zañnıñ küşi qayda, eşkim elemeydi», – deydi anası Gülbahar Tileuqabıl.

Oqiğa barısına kuä bolğan Maqswt Esqali (keyipker aytuımen atı-jöni özgertildi) köliktiñ aldı aşıq bolğanın äri keminde 100 km/sağ jıldamdıqpen soqqanın aytadı.

Jalğız wlına ümit artıp kelgen jalğızbastı anası jol erejesin bwzğandarğa jazanı qataytudı talap etedi.

«Bwl birinşi jağday emes. Osığan deyin on şaqtı adam däl osı jerde zardap şekti. Bağdarşam ornatu talabın talay märte köterdik. Bäri nätijesiz qaldı. Baqbergenniñ jağdayınan keyin jolaqtı boyadı. Eskertuşi bağdarşamdı eşkim elemeydi. Barıs pen Alaş bazarınıñ ortasında bükil jürgizuşi basadı. Sebebi jasıl tüsti retteletin bağdarşam, ne kamera joq. Osı arada patrul'der «tiın jasaydı», bir bağdarşam ornatu üşin mindetti türde bala periştege aynaluı kerek pe edi? Äytpese, bwl ülken joldıñ boyı, qalağa qarastı Abay audanındağı mañızdı jol. Mıñdağan twrğın mekendeydi, balalar kündelikti joldıñ eki betimen mektepke barıp-keledi», – dep nalidı özin Estiyar Ahmet dep tanıstırğan eldi meken twrğınınıñ biri.

Jol oqiğasınan keyingi jöndeu jwmıstarı. 20 mamır 2021 jıl. Temirlan tas jolı, Şımkent qalası. Foto: QT

Jol-kölik oqiğasınan keyin transport basqarmasınıñ tapsırmasımen äbden kömeskilengen jayau jürginşiler jolağı aqtap-sırlandı. 20 mamır 2021 jıl. Temirlan tas jolı, Şımkent qalası. Foto: QT

Osı mäsele jöninde redakciya swrauına jauap bergen industriya jäne infraqwrılımdıq damu vice-ministri Berik Kamaliev Şımkent qalası äkiminiñ orınbasarı Maqswt Isahovqa siltep, «twrğındar jii zardap şegetin Temirlan tas jolı 236 meken-jayı boyınşa şilde ayınıñ ayağına deyin jayau jürginşiler bağdarşamı ornatıladı» dep habarladı.

Jartı ay auruhana aldında tünegen tuıstarı astanadağı Wlttıq neyrohirurgiya ortalığı, Almatı qalasındağı jäne Germaniya, Şveycariya, Çehiya tärizdi birqatar elderdegi mamandarğa jüginip, kömek izdegen. Biraq medicina mwnday jaraqatqa qauqarsız bolıp şıqqan.

Atalğan oqiğa boyınşa Şımkent qalalıq Policiya departamenti tarapınan №217900031000303 qılmıstıq is qozğaldı. Degenmen jäbirlenuşi tarap JQE 10 jäne 14 baptarı öreskel bwzılğanına qaramastan, sotqa deyingi tergep-tekseru kezeñinde policiya jıldamdıqtı anıqtauda şarasızdıq tanıttı deydi.

«Qazaqstanda balanı qağıp öltirgen nemese ömirlik auır zardap keltirip, kürdeli auruğa duşar etken jürgizuşilerdiñ zañnıñ jwmsaqtığı sebepti köbinde merziminen bwrın şarttı türde bosatılıp jatadı. Şındap kelgende, is jüzinde kisi ölimine sebep bolğan «jauapsız» jürgizuşiler birer jılda-aq üyine oraladı, al ornı tolmas qayğığa wşırağan zardap şeguşi tarap eşteñeni özgerte almaydı, qwqığı qalpına kelmeydi. Bwl – barıp twrğan ädiletsizdik jäne memlekettiñ bwğan köz jwma qarauına qwqığı joq!», – deydi marqwmnıñ tuıstarı.

Jäbirlenuşi tarap kämilet jasına tolmağan balalardı retteletin jol belgileri bar jerde qağıp zardap şekkizgen kez kelgen jol qozğalısına qatısuşılarğa arnalğan jazanı qataytudı swrap Bas prokuraturağa, İİM men balalar qwqığın qorğau jönindegi ombudsmenge jügingen. Olardıñ swrauına tolıq jauap berilmegen. Mektepten qaytarda baqiğa attanğan  balanıñ tustarı sottan ädil jaza swraydı, eşkimniñ japa şekpegenin qalaydı.

İİM baspasöz qızmeti wsınğan mälimetke qarağanda, Qazaqstanda jol boyında qaytıs bolğan balalar sanı azaymay twr.

«Respublika aumağında kämelet jasqa tolmağandardıñ qatısuımen orın alğan jol-kölik oqiğaları turalı mälimet:

• 2019 jılı 2220 bala jaraqattandı, 119 bala qaytıs boldı.

• 2020 jılı 1482 bala jaraqattandı, 110 bala qaytıs boldı.

• 2021 jıldıñ 5 ayında 1107 jaraqattandı, 43 bala qaytıs boldı», – dep habarlaydı vedomstvo redakciya swrağına.

Bıltır elde 4525 jayau jürginşi orta jäne auır deñgeyde jaraqattanğan jäne 562 jürginşi köz jwmğan. Bir Şımkent qalasında bıltır jayau jürginşiler ötpesinde 149 adam jaraqattansa, tağı 31 adam (2019 j. 15 adam) qaytıs bolğan. Jayau jürginşilerge arnalğan jolaqta qaza tapqan twrğındar qatarı eki esege artqan.

"The Qazaq Times"