قازاقستانداعى جول قاۋىپسىزدىگى: بالا ءولىمىن قاجەتسىنگەن «شىمكەنتتىك باعدارشام»

قازاقستاندا جىلىنا جۇزدەن اسا بالا پەرىشتەگە اينالادى. كارانتيندە ناۋرىز تويىنا جارتى ميلليارد شاشقان شىمكەنت اكىمدىگى «ىستىق نۇكتەلەردى» باعدارشاممەن جاراقتاۋعا كەلگەندە نەگە كەش قوزعالدى، قازاقستان جولى بالالار مەن جاياۋ جۇرگىنشىلەر ءۇشىن قاۋىپسىز بە دەگەن ساۋالدارعا جاۋاپ ىزدەپ كورەمىز.

شىمكەنت قالاسىنىڭ اكىمدىگى ۇسىنعان دەرەككە سايكەس، بىلتىر 8 كلاسسيكالىق جانە 7 بەلسەندى جاياۋ جۇرگىنشىلەر وتكەلىنە ەسكەرتۋشى باعدارشام ورناتىلعان.

«2021 جىلى شىمكەنت قالاسىندا جول ءجۇرىسى قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ ماقساتىندا جالپى سانى 12 باعدارشام ورناتۋ جوسپارلانعان. سونىڭ ىشىندە 4 باعدارشام قازىرگى تاڭدا ورناتىلدى، 8 باعدارشامجىل سوڭىنا دەيىن ورناتۋ جوسپارلانىپ جاتىر. سونداي-اق، بيىل جالپى سانى 12 بەلسەندى جاياۋ جولاۋشىلار وتكەلىن سالىنادى. ازىرگە 3 بەلسەندى جاياۋ جولاۋشىلار وتكەلى ورناتىلدى، جىل اياعىنا قاراي تاعى 9 وتكەلى ورناتىلاتىن بولادى»، – دەلىنگەن رەسمي حابارلامادا.

دەگەنمەن «بەلسەندى جاياۋ جۇرگىنشىلەر وتكەلىنە» قويىلعان سيگنالدىق سارى-قىزىل كوزدى باعدارشام ءاردايىم قاۋىپسىزدىككە كەپىل بولا المايدى. ونىڭ مىسالىن بيىل 14 مامىردا بولعان جول-كولىك وقيعاسىنان كورۋگە بولادى. كۇندىز ساعات 12.30 شاماسىندا شىمكەنت قالاسى تەمىرلان كوشەسىنىڭ بويىنداعى ەۋرازيا دۇكەنى ايالداماسىنان ءتۇسىپ، جول ورتاسىنداعى جاياۋ جۇرگىنشىلەر وتپەسىندە (پەشەحود – ورىسشا) ءوتىپ كەلە جاتقان 15 جاستاعى وقۋشى ابدۋكاريم باقبەرگەندى ءبىر جەڭىل كولىك جۇرگىزۋشىسى جول بەلگىلەرىن ەلەمەستەن قاتتى جىلدامدىقپەن قاعىپ وتكەن. 9-سىنىپتىڭ مەملەكەتتىك ەمتيحانىن تاپسىرىپ ۇيىنە كەلە جاتقان بالا اۋىر-كۇشتى سوققىدان كەلەسى جولاققا قيعاشىنان كەمىندە 30 مەترگە ۇشىپ قۇلاعان. ءجاسوسپىرىم ەكى اپتا رەانيماتسيادا جاتىپ، مي باعانى قاتتى زاقىمدالعاندىقتان قايتىس بولعان.

«اكەسىنەن امانات بولىپ قالعان جالعىز سۇيەنىشىم ەدى، ازاماتىم ەدى. جۇرگىزۋشى ەسكەرتۋشى باعدارشامدى كورە تۇرا تەجەگىشتى دە باسپاعان. قارسى بەتتەگى ەكى جولاق جول بەرىپ توسىپ تۇرعانىن، بالام ءجۇرىپ كەلە جاتقانىن كورسە دە ەرەجەگە باعىنباي باسىپ كەتكەن. جول-كولىك وقيعاسى ورىن العان جەردەن جەدەل جاردەم قىزمەتى ارقىلى №1 قالالىق كلينيكالىق اۋرۋحاناعا جەتكىزىلگەن بالا 15 كۇن بويى رەانيماتسيادا كومانىڭ ءىىى ەڭ اۋىر ساتىسىندا ەس-ءتۇسسىز حالدە جاساندى تىنىستاۋ اپپاراتىنىڭ كومەگىمەن جارتى اي جاتتى. اتالاتساڭ دا بوتالاتپا دەۋشى ەدى. 29 مامىرعا قاراعان ءتۇنى 00:56 ساعاتتا دەمى ءۇزىلدى. ەشكىمنىڭ باسىنا بەرمەسىن، زاڭنىڭ كۇشى قايدا، ەشكىم ەلەمەيدى»، – دەيدى اناسى گۇلباحار تىلەۋقابىل.

وقيعا بارىسىنا كۋا بولعان ماقسۇت ەسقالي (كەيىپكەر ايتۋىمەن اتى-ءجونى وزگەرتىلدى) كولىكتىڭ الدى اشىق بولعانىن ءارى كەمىندە 100 كم/ساع جىلدامدىقپەن سوققانىن ايتادى.

جالعىز ۇلىنا ءۇمىت ارتىپ كەلگەن جالعىزباستى اناسى جول ەرەجەسىن بۇزعاندارعا جازانى قاتايتۋدى تالاپ ەتەدى.

«بۇل ءبىرىنشى جاعداي ەمەس. وسىعان دەيىن ون شاقتى ادام ءدال وسى جەردە زارداپ شەكتى. باعدارشام ورناتۋ تالابىن تالاي مارتە كوتەردىك. ءبارى ناتيجەسىز قالدى. باقبەرگەننىڭ جاعدايىنان كەيىن جولاقتى بويادى. ەسكەرتۋشى باعدارشامدى ەشكىم ەلەمەيدى. بارىس پەن الاش بازارىنىڭ ورتاسىندا بۇكىل جۇرگىزۋشى باسادى. سەبەبى جاسىل ءتۇستى رەتتەلەتىن باعدارشام، نە كامەرا جوق. وسى ارادا پاترۋلدەر «تيىن جاسايدى»، ءبىر باعدارشام ورناتۋ ءۇشىن مىندەتتى تۇردە بالا پەرىشتەگە اينالۋى كەرەك پە ەدى؟ ايتپەسە، بۇل ۇلكەن جولدىڭ بويى، قالاعا قاراستى اباي اۋدانىنداعى ماڭىزدى جول. مىڭداعان تۇرعىن مەكەندەيدى، بالالار كۇندەلىكتى جولدىڭ ەكى بەتىمەن مەكتەپكە بارىپ-كەلەدى»، – دەپ ناليدى ءوزىن ەستيار احمەت دەپ تانىستىرعان ەلدى مەكەن تۇرعىنىنىڭ ءبىرى.

جول وقيعاسىنان كەيىنگى جوندەۋ جۇمىستارى. 20 مامىر 2021 جىل. تەمىرلان تاس جولى، شىمكەنت قالاسى. فوتو: QT

جول-كولىك وقيعاسىنان كەيىن ترانسپورت باسقارماسىنىڭ تاپسىرماسىمەن ابدەن كومەسكىلەنگەن جاياۋ جۇرگىنشىلەر جولاعى اقتاپ-سىرلاندى. 20 مامىر 2021 جىل. تەمىرلان تاس جولى، شىمكەنت قالاسى. فوتو: QT

وسى ماسەلە جونىندە رەداكتسيا سۇراۋىنا جاۋاپ بەرگەن يندۋستريا جانە ينفراقۇرىلىمدىق دامۋ ۆيتسە-ءمينيسترى بەرىك كاماليەۆ شىمكەنت قالاسى اكىمىنىڭ ورىنباسارى ماقسۇت يساحوۆقا سىلتەپ، «تۇرعىندار ءجيى زارداپ شەگەتىن تەمىرلان تاس جولى 236 مەكەن-جايى بويىنشا شىلدە ايىنىڭ اياعىنا دەيىن جاياۋ جۇرگىنشىلەر باعدارشامى ورناتىلادى» دەپ حابارلادى.

جارتى اي اۋرۋحانا الدىندا تۇنەگەن تۋىستارى استاناداعى ۇلتتىق نەيروحيرۋرگيا ورتالىعى، الماتى قالاسىنداعى جانە گەرمانيا، شۆەيتساريا، چەحيا ءتارىزدى بىرقاتار ەلدەردەگى ماماندارعا جۇگىنىپ، كومەك ىزدەگەن. بىراق مەديتسينا مۇنداي جاراقاتقا قاۋقارسىز بولىپ شىققان.

اتالعان وقيعا بويىنشا شىمكەنت قالالىق پوليتسيا دەپارتامەنتى تاراپىنان №217900031000303 قىلمىستىق ءىس قوزعالدى. دەگەنمەن جابىرلەنۋشى تاراپ جقە 10 جانە 14 باپتارى ورەسكەل بۇزىلعانىنا قاراماستان، سوتقا دەيىنگى تەرگەپ-تەكسەرۋ كەزەڭىندە پوليتسيا جىلدامدىقتى انىقتاۋدا شاراسىزدىق تانىتتى دەيدى.

«قازاقستاندا بالانى قاعىپ ولتىرگەن نەمەسە ومىرلىك اۋىر زارداپ كەلتىرىپ، كۇردەلى اۋرۋعا دۋشار ەتكەن جۇرگىزۋشىلەردىڭ زاڭنىڭ جۇمساقتىعى سەبەپتى كوبىندە مەرزىمىنەن بۇرىن شارتتى تۇردە بوساتىلىپ جاتادى. شىنداپ كەلگەندە، ءىس جۇزىندە كىسى ولىمىنە سەبەپ بولعان «جاۋاپسىز» جۇرگىزۋشىلەر بىرەر جىلدا-اق ۇيىنە ورالادى، ال ورنى تولماس قايعىعا ۇشىراعان زارداپ شەگۋشى تاراپ ەشتەڭەنى وزگەرتە المايدى، قۇقىعى قالپىنا كەلمەيدى. بۇل – بارىپ تۇرعان ادىلەتسىزدىك جانە مەملەكەتتىڭ بۇعان كوز جۇما قاراۋىنا قۇقىعى جوق!»، – دەيدى مارقۇمنىڭ تۋىستارى.

جابىرلەنۋشى تاراپ كامىلەت جاسىنا تولماعان بالالاردى رەتتەلەتىن جول بەلگىلەرى بار جەردە قاعىپ زارداپ شەككىزگەن كەز كەلگەن جول قوزعالىسىنا قاتىسۋشىلارعا ارنالعان جازانى قاتايتۋدى سۇراپ باس پروكۋراتۋراعا، ءىىم مەن بالالار قۇقىعىن قورعاۋ جونىندەگى ومبۋدسمەنگە جۇگىنگەن. ولاردىڭ سۇراۋىنا تولىق جاۋاپ بەرىلمەگەن. مەكتەپتەن قايتاردا باقيعا اتتانعان  بالانىڭ تۋستارى سوتتان ءادىل جازا سۇرايدى، ەشكىمنىڭ جاپا شەكپەگەنىن قالايدى.

ءىىم ءباسپاسوز قىزمەتى ۇسىنعان مالىمەتكە قاراعاندا، قازاقستاندا جول بويىندا قايتىس بولعان بالالار سانى ازايماي تۇر.

«رەسپۋبليكا اۋماعىندا كامەلەت جاسقا تولماعانداردىڭ قاتىسۋىمەن ورىن العان جول-كولىك وقيعالارى تۋرالى مالىمەت:

• 2019 جىلى 2220 بالا جاراقاتتاندى، 119 بالا قايتىس بولدى.

• 2020 جىلى 1482 بالا جاراقاتتاندى، 110 بالا قايتىس بولدى.

• 2021 جىلدىڭ 5 ايىندا 1107 جاراقاتتاندى، 43 بالا قايتىس بولدى»، – دەپ حابارلايدى ۆەدومستۆو رەداكتسيا سۇراعىنا.

بىلتىر ەلدە 4525 جاياۋ جۇرگىنشى ورتا جانە اۋىر دەڭگەيدە جاراقاتتانعان جانە 562 جۇرگىنشى كوز جۇمعان. ءبىر شىمكەنت قالاسىندا بىلتىر جاياۋ جۇرگىنشىلەر وتپەسىندە 149 ادام جاراقاتتانسا، تاعى 31 ادام (2019 ج. 15 ادام) قايتىس بولعان. جاياۋ جۇرگىنشىلەرگە ارنالعان جولاقتا قازا تاپقان تۇرعىندار قاتارى ەكى ەسەگە ارتقان.

"The Qazaq Times"